Wikipedia

Samodzielna Kompania Czołgów R-35

Samodzielna Kompania Czołgów R-35[a] – pododdział czołgów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej.

Samodzielna Kompania Czołgów R-35
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Sformowana przez 12 Batalion Pancerny

Dowódcy
Pierwszy

por. Józef Jakubowicz

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Broń pancerna

Skcz R-35 w kampanii wrześniowej edytuj

Pododdział zorganizowany został w dniach 14–15 września 1939 r. w Kiwercach z pozostałości 12 batalionu pancernego i Ośrodka Zapasowego Broni Pancernych nr 1, ewakuowanego z Warszawy. Dowództwo pododdziału nazwanego półkompanią objął por. Józef Jakubowicz.

Na uzbrojeniu kompanii znalazły się trzy z czterech czołgów Renault R-35 12 batalionu pancernego oraz trzy czołgi Hotchkiss H-35 z Biura Badań Technicznych Broni Pancernej[b]. Pozostałe dwa czołgi R-35 z Łucka nie nadawały się do eksploatacji, wg innych autorów jeden, który został wysadzony po wymarszu z Łucka[1]. Z czołgów tych utworzono dwa plutony. Załogi obsadzono podchorążymi Szkoły Podchorążych Broni Pancernych z Modlina. Ponadto zorganizowano drużynę techniczno-gospodarczą, która posiadała 4 samochody osobowe, 5 samochodów ciężarowych, jedną cysternę przerobioną z polewaczki i 3 motocykle.

16 września kompania podporządkowana została gen. bryg. Stefanowi Strzemieńskiemu, dowódcy Grupy „Dubno”. Według innych źródeł półkompania por. Jakubowicza stanowiła straż tylną Zgrupowania „Łuck” gen. Piotra Skuratowicza. W dniach 17–19 września pododdział przemieścił się przez Horochów i Radziechów do Buska. 19 września wraz z ułanami oczyścił miejscowość Krasne z ukraińskich nacjonalistów. Tego samego dnia w pobliżu Buska stoczył walkę z sowieckim oddziałem pancerno-motorowym. W walce tej stracono jeden czołg wraz z załogą, a drugi w Busku z uwagi na uszkodzenia. Tego samego dnia w lasach za Buskiem półkompania stoczyła walkę z piechotą sowiecką i dywersantami. Drugi czołg spalono z powodu zużycia i braku części zamiennych. 19/20 września półkompania kwaterowała we wsi Chołojów. 20 i 21 września ubezpieczała marsz grupy płk. Hanki-Kuleszy. 21 września w godzinach popołudniowych półkompania wspierała natarcie kompanii strzeleckiej z batalionu „Kraków” na wzgórza koło wsi Polskie Łany opanowane przez Wehrmacht. Tego samego dnia odpierała atak czołgów niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej na Kamionkę Strumiłową. W trakcie walk pododdział uratował 4 baterię 40 pułku artylerii lekkiej oraz zniszczył jeden i unieszkodliwił dwa niemieckie czołgi, tracąc jeden własny. Wraz z wspieraną piechotą wzięto jeńców i zdobyto liczny sprzęt motorowy, samochody, motocykle, uszkodzony czołg, który naprawiono[2]. 22 września pozostałe dwa czołgi i pojazdy kołowe półkompanii por. Jakubowicza podjęły marsz za kolumną 12 dywizjonu artylerii najcięższej, osłaniając od tyłu przemarsz artylerii Grupy „Dubno” do Mostów Wielkich. Z Mostów, 23 września, pododdział przemieścił się przez Bełz, Uhnowo, gdzie drogę grupie zagrodziła sowiecka piechota z czołgami. Kolumna półkompanii odjechała bocznymi drogami, z uwagi na usterkę spalony został przedostatni czołg. 24 września doszło do potyczki półkompanii, w jej wyniku zniszczony został jeden z samochodów ciężarowych, czołg stoczył pojedynek z czołgiem sowieckim, następnie z uwagi na brak paliwa i części zamiennych, zniszczono ostatni z posiadanych wozów pancernych. Dalszy marsz prowadzono w kierunku na Warszawę, przeprawiając się przez rzekę Huczwę, jadąc przez Rejowiec, Parczew, a 25 września osiągnięto Łuków. 26 września osiągnięto Żelechów, stąd przemieszczono się do majątku Borowe w pobliżu Miastkowa, gdzie chwilowo się zakwaterowano. 27 września patrol ppor. Z. Piaseckiego starł się niemieckim patrolem motocyklowym, zabijając 6 wrogów. Tego dnia pomiędzy Miastkowem, a Garwolinem natrafiono na oddział płk. dypl. Tadeusza Pełczyńskiego. Gdy Warszawa skapitulowała 29 września we wsi Filipówka półkompania została rozwiązana[c], pozostali tylko ochotnicy, innych zwolniono. Grupa dwunastu ochotników z por. Jakubowiczem, posługując się pojazdami, prowadziła działania do 7 października 1939 roku, niszcząc z zasadzki pojedyncze pojazdy wroga. Po otrzymaniu informacji o kapitulacji SGO „Polesie” we wsi Jagodne, grupę rozwiązano i zakończono działania bojowe w mundurach[3].

Obsada personalna edytuj

  • dowódca – por. Józef Jakubowicz z OZ Br. Panc. nr 1
  • zastępca dowódcy – por. rez. inż. Witold Rychter z OZ Br. Panc. nr 1
  • dowódca plutonu – ppor. rez. inż. Mieczysław Starorypiński
  • dowódca plutonu – sierż. pchor. Zbigniew Piasecki
  • dowódca czołgu – plut. pchor. Witold Pietraszewski (zginął 19 IX)
  • kierowca (dowódca czołgu) – plut. pchor. Jerzy Bubley (zginął 21 IX)
  • kierowca czołgu – plut. pchor. Wiesław Rohn (ranny 21 IX)
  • dowódca czołgu – plut. pchor. Stefan Głowacki
  • kierowca (dowódca czołgu) – plut. pchor. Tadeusz Pytlarz
  • dowódca czołgu – plut. pchor. Roman Łukomski
  • dowódca (kierowca) czołgu – plut. pchor. Witold Polseniusz
  • dowódca drużyny techniczno-gospodarczej – sierż. pchor. rez. Ryszard Krygier (Kruger)?

Czołgi edytuj

  1. zniszczony 19 IX przez sowietów
  2. spalony 19 IX przez załogę po walce z sowietami
  3. zniszczony 20 IX przez załogę w trakcie marszu
  4. zniszczony 21 IX przez Niemców
  5. spalony 23 IX przez załogę
  6. zniszczony 24 IX przez załogę

Uwagi edytuj

  1. ↑ Ludwik Głowacki nazwał pododdział plutonem czołgów R-35. Adam Jońca, Rajmund Szubański i Jan Tarczyński podali, że pododdział nazwano „Samodzielną Kompanią Czołgów R-35". Rajmund Szubański w swojej pracy używał nazwy „półkompania por. Jakubowicza".
  2. ↑ Adam Jońca, Rajmund Szubański i Jan Tarczyński podali, że kompania liczyła trzy czołgi R-35 z 12 batalionu Pancernego i trzy czołgi H-35 z BBT Br.Panc.
  3. ↑ Rajmund Szubański sceptycznie odniósł się do relacji por. Józefa Jakubowicza jakoby kompania posiadała wozy bojowe w rejonie Garwolina, natomiast informację podaną przez Stanisława Truszkowskiego o walce kompanii z Niemcami w dniu 7 października 1939 r. uznał za niewiarygodną.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Tarczyński 1995 ↓, s. 51–52.
  2. ↑ Tarczyński 1995 ↓, s. 53–59.
  3. ↑ Tarczyński 1995 ↓, s. 59–63.

Bibliografia edytuj

  • Rajmund Szubański, Polska broń pancerna 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, wyd. II poprawione i uzupełnione, ISBN 83-11-07660-X, s. 265–267.
  • Adam Jońca, Rajmund Szubański, Jan Tarczyński, Wrzesień 1939. Pojazdy Wojska Polskiego. Barwa i broń, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, s. 65, ISBN 83-206-0847-3, OCLC 177350879.
  • Ludwik Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Wydawnictwo Lubelskie, wyd. II, Warszawa 1986, ISBN 83-222-0377-2, s. 371.
  • Jan Tarczyński: 12 Batalion Pancerny. Pruszków: Wydawnictwo Ajaks, 1995, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 49. ISBN 83-85621-60-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Samodzielna_Kompania_Czołgów_R-35&oldid=70450745”