Secemin
Secemin – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Secemin[5][4]. Siedziba gminy Secemin. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany w 1869 roku[6].
| wieś | |
.jpg) Rynek w Seceminie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1264[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
29-145[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TLW |
| SIMC |
0145490[4] |
Położenie na mapie gminy Secemin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego  | |
 50°46′05″N 19°50′14″E/50,768056 19,837222[1]
| |
.jpg)
.jpg)
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0145508 | Bród | przysiółek |
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o Seceminie pochodzi z 1326 r. Osada wymieniona została jako siedziba parafii, która liczyła 288 mieszkańców i miała obszar 57 km²[7]. W 1401 r.[8]na mocy przywileju wydanego przez Władysława Jagiełłę Secemin otrzymał prawa miejskie[9]. Równocześnie król nadał Piotrowi Szafrańcowi tytuł własności miasta oraz prawo do pobierania mostowego[9].
W 1517 r. Zygmunt Stary wydał przywilej zwalniający mieszczan secemińskich z opłat targowych, na terenie całego kraju. Król zezwolił także na dwa jarmarki w roku[9].
W 1540 r. Secemin miał 40 łanów, 60 ogrodów, młyn, dwór z folwarkiem, łaźnię oraz 9 sadzawek. Do miasta należało przedmieście Nawsie. W mieście dobrze rozwinięte było rzemiosło. W 1532 r. powstał tu cech garncarski[9].
W 1558 r. Stanisław Szafraniec zamienił miejscowy kościół katolicki w kalwiński. Ministrem zboru został Feliks ze Szczebrzeszyna[10]. W latach 1556–1616 odbyły się tu synody kalwińskie[11]. W czasie synodu w 1556 pierwszy raz w Polsce jawnie wystąpiono przeciw dogmatowi o Trójcy Świętej, nastąpiło wyodrębnienie ruchu braci polskich.
Miasto było w okresie reformacji ważnym ośrodkiem kulturalnym. Przez pewien czas miejscowa szkoła działała jako filia Akademii Rakowskiej[9]. W tym czasie spora część mieszczan, jeśli nie większość przeszła na kalwinizm.
Po wygaśnięciu rodziny Szafrańców, miasto trafiło w ręce właścicieli, którzy w 1617 r. przekazali budynek zboru katolikom.[potrzebny przypis]. Wówczas właściciele miasta często się zmieniali[9]. Należało ono kolejno do rodów: Dembińskich, Czarnockich, Machockich i Lohmannów. W 1869 r. Secemin utracił prawa miejskie.
W 1960 r. Secemin miał 1802 mieszkańców[9]. 50% z nich utrzymywało się z rolnictwa[9].
Osoby związane z Seceminem edytuj
- Bartłomiej Wincenty Ściegienny – urodzony w Seceminie, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
Zabytki edytuj
- kościół gotycki pod wezwaniem Świętej Katarzyny i Jana Ewangelisty z 1402 r.; od 1554 r. zbór protestancki; zwrócony katolikom w 1617 r.; w XVIII w. przebudowany
- pozostałości fosy z XVI w. otaczającej dawną siedzibę rodu Szafrańców
- park założony w połowie XVIII w.
- plebania z przełomu XIX i XX w.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121178
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2022-11-07]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1135 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, str 538-539.
- ↑ Secemin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 409.
- ↑ a b c d e f g h .
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 98.
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.
Bibliografia edytuj
- Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
- Kalendarz Świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce, 2004.