Wikipedia

Serock (województwo kujawsko-pomorskie)

wieś w województwie kujawsko-pomorskim

Serock – (niem. Schirotzken, 1942–1945 Schrotten) wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz, oddalona o 26 km koleją, a 30 km szosą na północ od Bydgoszczy. Położona w otoczeniu pól uprawnych i lasów stanowiących skraj Borów Tucholskich nad jeziorem Księże, a w pobliżu jeziora Świętego i Pluszno wchodzących w skład jezior Świekatowskich. Wieś obejmuje sześć integralnych części miejscowości: Wątrobowo, Kurpiszewo, Szukaj, Pod Brzeźno, Pod Lipiny i Pod Piaseczno. W obrębie administracyjnym Serocka wyodrębnione są cztery przysiółki: Wątrobowo, Szukaj, Kurpiszewo i Chrusty. Według spisu powszechnego z 31 marca 2011 roku wieś liczyła 1360 mieszkańców[3].

Serock
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

świecki

Gmina

Pruszcz

Wysokość

97 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

1293

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-120[2]

Tablice rejestracyjne

CSW

SIMC

0094060

Położenie na mapie gminy Pruszcz
Mapa konturowa gminy Pruszcz, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Serock”
Położenie na mapie powiatu świeckiego
Mapa konturowa powiatu świeckiego, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Serock”
Ziemia53°21′25″N 18°04′46″E/53,356944 18,079444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1934–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Serock. W latach 1954–1972 była siedzibą Gromady Serock (powiat bydgoski) wraz z GRN. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Historia edytuj

Pierwszy zapis pochodzi z 1288 r. i dotyczy małej kasztelanii ("comes Naslaus castellaneus de Sroska"). Nasław z Serocka był także jej ostatnim kasztelanem (1294 r.) Wieś zwana także Sroczko, Sroczk, Schroczke, Syroczek, Sieroczko. W 1349 wieś graniczna między ziemią kujawską a pomorską. Ówczesny Serock usytuowany był w pobliżu ruin zamku w Nowym Jasińcu.

Od drugiej połowy listopada do co najmniej początku grudnia 1906 r. w miejscowej szkole elementarnej trwał strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane jest tylko jedno nazwisko: A. Arczyński. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[4].

Masakra pod Serockiem edytuj

Osobny artykuł: zbrodnia w Serocku.

4 września 1939 roku w Serocku wojska niemieckie zamordowali 66 polskich jeńców wojennych[5]. Na okolicznym polu rozlokowano kilka tysięcy polskich żołnierzy, wziętych do niewoli w trakcie walk, w środku nocy teren oświetlono reflektorami i pod pretekstem[6] iż jeńcy chcieli dokonać ucieczki (żołnierzy fałszywie poinformowano iż zbliża się czołg, w wyniku czego część z nich zaczęła się kryć w okolicznych stogach siana, wtedy padł strzał który był hasłem do rozpoczęcia masakry) zastrzelono kilkadziesiąt osób. Ofiary pochowano następnego dnia w mogile zbiorowej, w 1947 dokonano ekshumacji.

Zabytki edytuj

Zabytkowy kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP zbudowany w l. 1791–92 na wzniesieniu nad jeziorem Księże o cechach klasycystycznych z ołtarzem w tradycjach barokowych z ok. 1800. Drugi neogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego (poewangelicki) zbudowany w 1873 r. z elementami barokowego wyposażenia, chrzcielnica z końca XVIII w. i organy z XVIII w.

Do rejestru zabytków wpisana jest także wieża ciśnień znajduje się tuż przy dworcu kolejowym. Obiekt powstał na początku lat 30. XX wieku. Konstrukcja ma kształt ośmioboku z charakterystycznie wysunięta głowicą wieży. W czasach kolei parowej służyła do napełnienia wodą parowozów oraz zaopatrywała w wodę pobliskie budynki[7].

13 grudnia 2013 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu (znak: WUOZ.T.WRD.5140.1260.2013.TK) wpisano strażacką pompę ręczną, tzw. sikawkę pożarniczą, wyprodukowaną w 1887 roku przez G.A Jauck z Lipska do księgi rejestru zabytków ruchomych Województwa Kujawsko-Pomorskiego pod nr B/339. Pompa ta jest własnością Ochotniczej Straży Pożarnej w Serocku i jest namacalnym dowodem tego, że już w roku 1887 w Serocku istniała Straż Pożarna. Sikawkę pożarniczą w latach 2015–2016 przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu, Urzędu Gminy w Pruszczu, Sołectwa Serock oraz druhów OSP Serock odrestaurowano i przywrócono całkowitą sprawność techniczną[potrzebny przypis].

Ochrona przyrody edytuj

Jeden z głazów narzutowych o obwodzie 630 cm uznano w 1991 roku za pomnik przyrody[8]. Drugi pomnik przyrody to dąb szypułkowy o obwodzie 340 cm uznany w 2004 roku[9]. Osobliwością przyrodniczą jest także rozłożysty dąb rosnący przy ulicy Wyzwolenia i stare wierzby nad jeziorem Księże.

Pobliskie lasy o bogatym runie i podszycie zamieszkują dziki, jelenie, daniele, sarny, borsuki, jenoty, lisy. Z ptaków spotkamy tutaj bociana białego, żurawia, łabędzia niemego, łyskę, perkoza dwuczubego, remiza, świerszczaka, przepiórkę i dzierlatkę. Płazy reprezentowane są m.in. przez rzekotkę drzewną, a gady przez jaszczurkę żyworodną.

 
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Serocku

Transport kolejowy edytuj

Przez miejscowość przebiega linia kolejowa o znaczeniu państwowym[10]:

Instytucje użyteczności publicznej edytuj

  • Szkoła Podstawowa,
  • Przedszkole Samorządowe,
  • Przychodnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej "Nowy Szpital",
  • Dom Kultury "Ostoja",
  • Biblioteka Publiczna.

W Serocku działają stowarzyszenia i organizacje pozarządowe:

  • Stowarzyszenie "Aktywna Młodzież" powstałe w 2005 roku z inicjatywy grupy jej mieszkańców.

Statutowym celem stowarzyszenia jest działalność na rzecz dzieci i młodzieży zamieszkujących wieś Serock i jej okolice oraz wszelka działalność na rzecz poprawy jakości życia jej mieszkańców.

  • Ludowy Klub Sportowy Pomorzanin Serock – IV liga (grupa: kujawsko-pomorska)
  • Koło Gospodyń Wiejskich,
  • Ochotnicza Straż Pożarna, założona w 1887 roku przez "ówczesne władze pruskie"
  • Uczniowski Klub Sportowy,
  • Caritas,
  • Ludowy Uczniowski Klub Sportowy (lekkoatletyka)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121315
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1151 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. GUS. [dostęp 2017-01-03]. (pol.).
  4. ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 231.
  5. ↑ Ceran 2018 ↓, s. 7.
  6. ↑ Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 46-56.
  7. ↑ Igor Nigmański, Wieża ciśnień w Serocku to symbol miejscowości. PKP ma z nią problem, „Nowe Świecie”, nswiecie.pl, 15 października 2016 [dostęp 2016-10-20] (pol.).
  8. ↑ Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku
  9. ↑ Uchwała nr XXXVII/269/09 Rady Gminy Pruszcz. [dostęp 2011-10-01].
  10. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wykazu linii kolejowych o znaczeniu państwowym (Dz.U. z 2019 r. poz. 552).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Serock_(województwo_kujawsko-pomorskie)&oldid=72537570”