Skrzyczne
Skrzyczne (1257 m n.p.m.[2]) – najwyższy szczyt w grupie górskiej Beskidu Śląskiego w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich w Polsce. Jako najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego Skrzyczne należy do Korony Gór Polski.
.jpg) Widok na Skrzyczne od północnego wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1257 m n.p.m. |
| Wybitność |
585[1] m |
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°41′04″N 19°01′49″E/49,684444 19,030278
| |
Topografia edytuj
Skrzyczne wznosi się na północnym końcu głównego grzbietu Pasma Baraniej Góry i Skrzycznego. Masyw Skrzycznego oddziela dolinę górnego toku Żylicy od Kotliny Żywieckiej. Ze względu na charakterystyczną sylwetkę góry, stromo opadającej ku wschodowi i północy oraz na położony na szczycie maszt nadajnika RTV jest ona łatwo rozpoznawalna z wielu miejsc, np. w Beskidzie Żywieckim lub w Tatrach[3]. Stoki Skrzycznego znajdują się w granicach miasta Szczyrk i wsi Słotwina i Lipowa[2].
W grzbiecie między Skrzycznem a Skałą Malinowską kolejno wyróżnia się 3 wierzchołki: Skrzyczne, Małe Skrzyczne i Kopa Skrzyczeńska[4][5]. W masywie Skrzycznego po północno-wschodniej stronie znajdują się wzniesienia: Skalite, Niesłychany Groń, Palenica i Mała Palenica i mają źródła potoki: Potok Dunatów, Potok Graniczny, Potok Malinowy, Potok Drągowy, Kalonka, Malinowski Potok i potoki zasilające Żylicę[2].
Nazwa edytuj
Według rozpowszechnionego podania, przytoczonego w XVIII w. w „Dziejopisie Żywieckim” przez ówczesnego wójta żywieckiego, Andrzeja Komonieckiego, nazwa góry (Skrzyczne lub Skrzecznia) ma pochodzić od skrzeczenia żab, które w wielkiej ilości zamieszkiwały staw, kiedyś istniejący podobno w kotle (rzekomo polodowcowym) między Skrzycznem a Małym Skrzycznem: Na której górze jest jezioro jedno na kształt stawu sitowiną zarosłe, gdzie czarna woda zawsze stoi, i stąd nazwana ta góra jest Skrzecznią albo Skrzeczno, że w tym jeziorze żaby często skrzeczą, że ich daleko pod wieczór słychać[6].
Przyroda edytuj
Masyw Skrzycznego zbudowany jest z grubych warstw piaskowców godulskich. Ku dolinie Żylicy oraz ku Kotlinie Żywieckiej góra ta opada bardzo stromymi stokami. W krajobrazie Kotliny Żywieckiej prezentuje się tym potężniej, iż śmiało wystrzela ponad otaczające ją obniżenie jednym, blisko 800-metrowym zrębem. W kierunku północnym grzbiet Skrzycznego opada ku przełęczy Siodło kilkoma wysokimi progami, a jego zbocza pokrywają potężne pokrywy rumowiskowe, porośnięte obecnie częściowo lasem – pozostałość wietrzenia mrozowego z okresu lodowcowego[3].
Poczynając od końca lat 60. XX w. odkryto na stokach Skrzycznego ok. 20 niewielkich jaskiń typu szczelinowego i schronisk skalnych, rozwiniętych w budujących górę piaskowcach. Największa z nich, Jaskinia Pajęcza (długość korytarzy 61 m – dziś już niedostępna po zawaleniu wejścia), znajduje się na południowy zachód od hali Jaworzyna, na wysokości ok. 1075 m n.p.m., a jej nazwa pochodzi od występującej tam bogatej fauny pajęczaków[3].
Z rzadkich w Polsce roślin na Skrzycznem znajduje się jedno ze stanowisk tojadu mocnego morawskiego[7].
Sport i turystyka edytuj
Na szczycie znajduje się schronisko PTTK Skrzyczne (przed II wojną światową funkcjonował również drugi obiekt – schronisko turystyczne pod Skrzycznem), basen dla dzieci, ścianka wspinaczkowa, strzelnica (łuk, wiatrówka) i boisko. Można tam wjechać dwuodcinkową koleją krzesełkową „Skrzyczne” ze Szczyrku. Na zboczach góry znajdują się trasy narciarskie o różnym stopniu trudności należące do Ośrodka Narciarskiego COS (m.in. trasa FIS) i łącznej długości 14 km. Przez Skrzyczne przechodzi też wiele szlaków turystycznych (np. na Baranią Górę) – pieszych i rowerowych (również wyczynowych Downhill, na których odbywały się między innymi zawody Pucharu Polski)[3]. Ponadto szczyt Skrzycznego ze strony wschodniej (od Jeziora Żywieckiego) jest znakomitym startowiskiem dla miłośników paralotni[8].
Zagospodarowanie edytuj
Na szczycie Skrzycznego od końca lat 90. XX w. wznosi się charakterystyczny 87-metrowy maszt nadajnika RTV. W usytuowanym obok budynku mieści się Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy Wisła/Skrzyczne firmy EmiTel z grupy TP SA. Na wieży nadawczej EmiTela zainstalowane są również anteny przemienników amatorskich: w pasmie 2m przemiennik SR9B „Beskidek” pracujący na częstotliwości 145,7125 MHz oraz przemiennik SR9SK pracujący w pasmie 70 cm na częstotliwości 439,375 MHz. Ponadto od sierpnia 2007 na częstotliwości 1250 MHz pracuje ze Skrzycznego przemiennik telewizji amatorskiej o znaku SR9TVA[3].
Szlaki turystyczne edytuj
ze Szczyrku Centrum przez halę Jaworzyna – 2:25 h, z powrotem 1:45 h
ze Szczyrku Centrum przez przełęcz Becyrek – 2:15 h, z powrotem 1:40 h
z Buczkowic przez Siodło pod Skalitem – 3:20 h, z powrotem 2:30 h- z Ostrego – 2:15 h, z powrotem 1:30 h
- na przełęcz Salmopolską przez Malinowską Skałę – 2:15 h, z powrotem 3 h
- na Baranią Górę – 2:45 h, z powrotem 3:00 h[9].
Galeria zdjęć edytuj
-
Widok na Skrzyczne spod Magurki Wilkowickiej -
Skrzyczne z Baraniej Góry -
Skrzyczne – widok na Kotlinę Żywiecką i Beskid Mały -
Widok na Skrzyczne z niebieskiego szlaku na Klimczok -
Zimowy widok na Skrzyczne ze strony Małego Skrzycznego -
Wieża nadajnika RTV -
Skrzyczne-widok z Magurki Wiślańskiej -
Górna stacja kolei krzesełkowej (2023) -
-
Widok na Skrzyczne z osiedla Podmagura -
Na szczycie -
Stok narciarski
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Analiza wybitności polskich szczytów w Karpatach [online].
- ↑ a b c Geoportal 2. Mapa lotnicza [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ a b c d e Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, ISBN 978-83-89188-71-7.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2022-06-21].
- ↑ Nazwę Kopa Skrzyczeńska podaje tabliczka turystyczna na jej szczycie.
- ↑ Andrzej Komoniecki, Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, Żywiec: Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1987, s. 8.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Skrzyczne – Szczyrk – opis startowiska, [w:] leonardo.pgxc.pl [online], Polski Serwer LeonardoXC, 16 września 2019 [dostęp 2020-12-02].
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, ISBN 978-83-7605-084-3.
[[Kategoria:[Lipowa (województwo śląskie)]]