Smardz grubonogi
Smardz grubonogi (Morchella crassipes (Vent.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
smardz grubonogi |
| Nazwa systematyczna | |
| Morchella crassipes (Vent.) Pers. Syn. Met. Fung. 2: 621 (Getynga, 1801) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Morchella, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1797 r. Étienne Pierre Ventenat nadając mu nazwę Phallus crassipes. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Morchella[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej:
- Mitrophora hybrida var. crassipes (Vent.) Boud. 1897
- Morchella esculenta var. crassipes (Vent.) M.M. Moser 1983
- Morchella esculenta var. crassipes (Vent.) Kreisel 1984
- Morchella esculenta var. crassipes (Vent.) Bresinsky & Stangl 1962
- Phallus crassipes Vent. 1797[2].
Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].
Morfologia edytuj
Średnica od 8 do 12 cm, w dolnej części zrośnięta jest z trzonem, owalnie. Żebra kręte, pionowe, połączone z niższymi, poprzecznymi żebrami. Jamki głębokie, siwobrązowe lub brązowe, lecz zazwyczaj rdzawobrązowe[4].
Wysokość 6–12 cm i grubość 3–8 cm. Jest biały, czasem żółtawy, matowy, nieregularnie pionowo bruzdkowany[4].
Biały lub kremowy, bez zapachu i smaku[4].
Bladoochrowy[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane jest występowanie smardza grubonogiego w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2020 r. podano tylko 5 stanowisk[6]. W latach 1983–2014 objęty był ochroną ścisłą, od 2014 r. podlega ochronie częściowej grzybów (chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni)[6].
Spotykany w łęgowych lasach, w wilgotnych miejscach na próchnicznej ziemi. Grzyb saprotroficzny, ale prawdopodobnie mający zdolność tworzenia związków biotroficznych z korzeniami roślin. Owocniki tworzy od maja do czerwca[6].
Owocniki Morchella crassipes są jadalne. Dorosły owocnik ma wysokość ok. 12-20, a nawet 30 cm (rzadko spotykane są takie okazy). Podobnym gatunkiem jest smardz jadalny (Morchella esculenta)[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ a b c d e Anton Janitor i inni, Atlas grzybów, Bratysława 2006.
- ↑ Zasięg występowania Morchella crassipes na świecie (mapa) [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.