Spółgłoska szczelinowa podniebienna bezdźwięczna
rodzaj dźwięku spółgłoskowego
Spółgłoska szczelinowa podniebienna bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [ç].
| Numer IPA | 138 | |||
|---|---|---|---|---|
| ç | ||||
| Jednostka znakowa |
ç | |||
| Unikod |
U+00e7 | |||
| UTF-8 (hex) |
c3 a7 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | C | |||
| Kirshenbaum | C | |||
| IPA Braille↗ | ⠖⠉ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Artykulacja edytuj
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ç]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
- środkowa część języka zbliża się podniebienia – jest to spółgłoska podniebienna tworząc szczelinę.
- więzadła głosowe nie drgają – jest to spółgłoska bezdźwięczna
Warianty edytuj
Dodatkowym elementem artykulacji może być:
- napięcie mięśni gardła – mówimy o spółgłosce faryngalizowanej [çˁ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej [çʷ]
Przykłady edytuj
- w języku irlandzkim: a Sheáin [ə çaːnʲ]
- w języku japońskim: 貧血 / hinketsu [çiŋkeʦɯ]
- w języku niemieckim: dicht [dɪçt]
- w języku norweskim: kyss [çʏs]
- w języku nowogreckim: χιόνι [ˈço̞ni]
Miękki odpowiednik spółgłoski /x/ jest często oznaczany, dla łatwiejszego odróżnienia, symbolem ⟨ç⟩, jednak nie jest on podniebienny, a prewelarny, dlatego w wąskiej transkrypcji dokładniejszym zapisem jest ⟨x̟⟩ lub ⟨xʲ⟩. Podobna konwencja stosowana jest w przypadku prewelarnych spółgłosek zwartych, zapisywanych jako ⟨c⟩ i ⟨ɟ⟩.