Spiskie Podgrodzie
Spiskie Podgrodzie[6], dawniej Podegrodzie Spiskie (słow. Spišské Podhradie, niem. Kirchdorf, węg. Szepesváralja) – słowackie miasto w powiecie Lewocza. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1249, prawa miejskie otrzymało w roku 1271. W latach 1412–1769 wchodziło w skład starostwa spiskiego.
 Centrum miasta z widokiem na zamek. Po prawej kościół ewangelicki | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Region | |||
| Burmistrz |
Michal Kapusta[1] | ||
| Powierzchnia |
24,94[2] km² | ||
| Wysokość |
448[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 53[3] | ||
| Kod pocztowy |
053 04[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
LE | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
 48°59′56″N 20°45′11″E/48,998889 20,753056
| |||
| Strona internetowa | |||
.jpg)
Jak wskazuje nazwa, było osadą na podgrodziu Zamku Spiskiego, w następnych wiekach rozwijało się niezależnie od niego. Pohradie jest najstarszą osadą niemiecką na Spiszu, założoną przez Sasów w XII wieku za panowania Gejzy II. Do ok. 1133 kasztelania spiska miała być posagiem Judyty, córki Bolesława Krzywoustego. W średniowieczu słynęło z cechów rzemieślników, zwłaszcza sukienników i rzeźników, a w późniejszym okresie także szewców. Od 1456 miało prawo do urządzania targów, które odbywały się w czwartki aż do XX wieku. W 1667 odnotowano w mieście 16 cechów, a wyroby ze Spiskiego Podgrodzia był znane na całym Spiszu i w okolicznych krajach.
Od 1894 miasto zyskało połączenie z miejscowością Spiskie Włochy, a przez to z Koleją Koszycko-Bogumińską. Ponieważ jednak linia do Spiskiego Podgrodzia była linią boczną, teren ten ominęła industrializacja.
Kiedyś w Spiskim Podgrodziu mieszkali liczni Niemcy (jeszcze w 1921 ok. 15%) oraz Żydzi. Obie narodowości posiadały własne świątynie i szkoły. Obecnie najliczniejsza mniejszość to Romowie.
Od 1948 w skład miejscowości wchodzi również Spiska Kapituła (Spišská Kapitula) – dawniej osobna miejscowość, nazywana „słowackim Watykanem” – siedziba biskupa Spiszu.
Wraz z Zamkiem Spiskim, Spiską Kapitułą, miejscowością Levoča i kościołem Ducha Świętego w pobliskiej miejscowości Żehra od 1993 znajduje się na liście dziedzictwa UNESCO (wpisane jako Levoča, Spišský Hrad i okoliczne zabytki).
Zabytki edytuj
- rynek z XVI-wiecznym ratuszem i barokowym słupem maryjnym,
- klasycystyczny kościół katolicki Narodzenia NMP, wzniesiony na ruinach kościoła gotyckiego, z którego ocalałą wieża i portal wejściowy,
- klasycystyczny kościół ewangelicki,
- synagoga,
- zabytki Spiskiej Kapituły.
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 24,94S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 266. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Spiskie Podgrodzie
- Podegrodzie Spiskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 374.