Stacja rozrządowa

Stacja rozrządowa (SR) – stacja kolejowa wyposażona w urządzenia do rozrządu wagonów, w skład której wchodzą urządzenia umożliwiające zestawianie składów pociągów i wykonywanie manewrów^[1].

Stacje rozrządowe powstają zwykle w miejscach dużego naładunku lub wyładunku wagonów: w okręgach przemysłowych, portach, dużych ośrodkach miejskich. W tych punktach zbiegają się duże potoki wagonów.

Zadania stacji rozrządowych edytuj

przyjęcie pociągów,
przygotowanie składu do rozrządzania,
rozrządzanie,
gromadzenie wagonów poszczególnych relacji na torach kierunkowych,
zestawianie ze zgromadzonych wagonów składów według relacji (planu zestawiania),
przygotowanie pociągów do wyprawienia,
wyprawienie pociągu na szlak.

Rodzaje stacji rozrządowych edytuj

stacja rozrządowa równiowa bez górki – stacja, na której rozrządzanie składów może odbywać się metodą odstawiania i odrzutów wagonów, bez wykorzystania górki rozrządowej,
stacja rozrządowa równiowa z górką – stacja, na której wagony do rozrządzania są pchane przez lokomotywę manewrową na sztuczną górkę, natomiast z górki wagony zjeżdżają na odpowiednie tory kierunkowe poprzez działanie siły grawitacji,
stacja rozrządowa pochylniowa – ten typ występuje rzadko ze względu na trudność uformowania terenu stacji w całości na pochylni. Całość cyklu rozrządzania i zestawiania na stacji rozrządowej pochylniowej wykonywana jest z użyciem siły grawitacji.

Rodzaje stacji ze względu na kierunek pracy:

stacje jednokierunkowe – praca rozrządzania wagonów przybywających ze wszystkich kierunków odbywa się po jednym zespole torów: przyjazdowych, kierunkowych, porządkowych i odjazdowych,
stacje dwukierunkowe – praca rozrządzania wagonów przybywających ze wszystkich kierunków odbywa się w dwóch zespołach torów: przyjazdowych, kierunkowych, porządkowych i odjazdowych,

Rodzaje stacji ze względu na układ grup torów:

stacje z podłużnym układem grup torów, gdzie grupa torów przyjazdowych, kierunkowych i odjazdowych ustawione są jedne za drugimi,
stacje z poprzecznym układem grup torów, gdzie grupa torów przyjazdowych, kierunkowych i odjazdowych ustawione są równolegle do siebie,
stacje z kombinowanym układem grup torów, gdzie występuje układ podłużno-poprzeczny.

Elementy stacji rozrządowej edytuj

Tory przyjazdowe, na których skład przybywającego pociągu zostaje przyjęty od drużyny pociągowej i przygotowany do rozrządzania.
Tory kierunkowe (rozrządowe), na których rozstawia się wagony odpowiednio do kierunku lub punktu dalszego przeznaczenia.
Tory porządkowe, na których wagony podzielone na torach kierunkowych ustawia się we właściwej kolejności i zestawia się z nich skład nowego pociągu.
Tory odjazdowe, na które wystawia się skład, poddaje się go oględzinom technicznym, spisuje się wagony, przekazuje drużynie konduktorskiej, przygotowuje do odjazdu i po podłączeniu lokomotywy oraz próbie hamulców wysyła w dalszą drogą.
Tory przebiegowe łączące różne grupy torów ze sobą lub innymi punktami stacji, np. służą do przebiegu lokomotyw do lokomotywowni.
Tory wyciągowe potrzebne do przestawiania wagonów z jednego toru na inny tor równoległy.
Tory przeładunkowe używane w przypadkach, kiedy uszkodzony wagon lub jego ładunek nie może odbywać dalszej drogi i musi być poddany przeładunkowi.
Tory naprawcze, na których mniejsze uszkodzenia usuwa się bez przeładowywania ładunku wagonu.

A – tory przyjazdowe, B – górka rozrządowa, C – strefa zwrotnic, D – tory kierunkowe

Infrastruktura stacji rozrządowej edytuj

Na stacjach rozrządowych znajdują się minimum trzy posterunki techniczne (nastawnie). Grupę torów przyjazdowych obsługuje nastawnia dysponująca nr 1 przyjmująca pociągi ze szlaku; tory górki rozrządowej oraz tory kierunkowe obsługuje nastawnia rozrządowa (manewrowa), natomiast grupę torów odjazdowych obsługuje nastawnia dysponująca nr 2 wyprawiająca pociągi na szlak. Nastawnia rozrządowa, oprócz nastawnicy, posiada również stanowisko do obsługi hamulców torowych.

Hamulce torowe są elementami zlokalizowanymi na torach zjazdowych górki rozrządowej i służą do spowalniania wagonów staczanych na tory kierunkowe do odpowiedniej prędkości.

Stacja rozrządowa powinna być wyposażona w sygnalizację świetlną, łączność telefoniczną i radiową oraz odpowiednie oświetlenie umożliwiające manewry w nocy.

Stacje rozrządowe w Polsce edytuj

Według stanu na dzień 30.09.2020 w Polsce znajdują się następujące stacje rozrządowe^[2]:

Stacje zarządzane przez PKP PLK:

Miejscowości, w których znajdują się stacje rozrządowe w zarządzie innych podmiotów:

Małaszewicze (Cargotor sp. z o.o.)
Piszczac (Cargotor sp. z o.o.)
Kobylany (Cargotor sp. z o.o.)
Chotyłów (Cargotor sp. z o.o.)
Sławków (Euroterminal Sławków)
Sosnowiec (CTL Maczki-Bór S.A.)

Przypisy edytuj

↑ Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984).
↑ Stacje rozrządowe. utk.gov.pl. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Instrukcja o technologii pracy stacji towarowej R-60, PKP Cargo SA, Warszawa 2003

[1] Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984).

[2] Stacje rozrządowe. utk.gov.pl. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).

[1]

[2]