Stalag

Stalag (niem. skrót od Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere) – w czasie II wojny światowej niemiecki obóz jeniecki podczas II wojny światowej przeznaczony dla szeregowców i podoficerów^[1].

Oddzielną kategorię stanowiły obozy Stalag Luft (Stammlager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) pod zarządem Luftwaffe, przeznaczone dla lotników wszelkich stopni oraz Marlag (Kriegsmarine-Kriegsgefangenen-Mannschaftsstammlager) przeznaczone dla podoficerów i szeregowych marynarki wojennej.

Stalagi tworzone były w całej Europie. Najbardziej znany z nich – z powodu tzw. „wielkiej ucieczki” – to Stalag Luft III Sagan w obecnym Żaganiu. Wielka i tragiczna w skutkach ucieczka 81 jeńców w marcu 1944 zakończyła się szczęśliwie tylko dla trzech uciekinierów.

Lista stalagów na terenie Polski edytuj

Na terenie obecnej Polski, znajdowały się wszystkie obozy w okręgach armii niemieckiej^[2]: Wehrkreis I, Wehrkreis VIII, Wehrkreis XX, Wehrkreis XXI, częściach: Wehrkries II, Wehrkries III, oraz Generalgouvernement-Lublin.

Stalag I A (niem. Stablack) – największy w Prusach Wschodnich w Stabławkach i Kamińsku (obecnie Gmina Górowo Iławeckie) i częściowo obwód królewiecki, istniał w okresie: 9.1939-1.1945
Stalag I B Królikowo k. Olsztynka (niem. Hohenstein), istniał w okresie: 10.1939-1945
Stalag I B/PR Prostki (niem. Prostken)
Stalag I E Prostki (niem. Prostken), istniał w okresie: 8.1942-11.1942
Stalag I E Suwałki (niem. Sudauen), istniał w okresie: 10.1942-11.1942
Stalag I F Suwałki (niem. Sudauen)
Stalag I F/Z Prostki (niem. Prostken), istniał w okresie: do 6.1944
Stalag II A Neubrandenburg, istniał w okresie: 9.1939-2.1945
Stalag II B Czarne (niem. Hammerstein), istniał w okresie: 9.1939-1.1945
Stalag II C Dobiegniew (niem. Woldenberg), istniał w okresie: 9.1939-6.1940
Stalag II D Stargard (niem. Stargard in Pommern), istniał w okresie: 10.1939-1945
Stalag II E Borne Sulinowo (niem. Groß Born-Rederitz), istniał w okresie: 11.1939-6.1940
Stalag II F Czarne (niem. Hammerstein), istniał w okresie: 8.1941-1945
Stalag II G Borne Sulinowo (niem. Groß Born-Rederitz), istniał w okresie: 7.1941-6.1942
Stalag II H Barkniewko (niem. Barkenbrügge), istniał w okresie: 6.1942-6.1944
Stalag III B Szczecin (niem. Stettin), istniał w okresie: 2.1945-4.1945
Stalag III C Kostrzyn nad Odrą (niem. Alt Drewitz), istniał w okresie: 6.1940-1945
Stalag IV B Mühlberg/Elbe i Zeithain
Stalag IV F Miłoszów (niem. Hartmannsdorf)
Stalag VI C Oberlangen
Stalag VI H Arnoldsweiler/Düren; Nadrenia Północna Westfalia
Stalag VII A Moosburg an der Isar
Stalag VIII A Zgorzelec (niem. Görlitz), istniał w okresie: 10.1939-2.1945
Stalag VIII B Łambinowice (niem. Lamsdorf), istniał w okresie: 1939-1943
Stalag VIII B/Z Łambinowice (niem. Lamsdorf), istniał w okresie: 6.1943-12.1943
Stalag VIII C Żagań (niem. Sagan), istniał w okresie: 9.1939-2.1945
Stalag VIII C/Z Konin Żagański (niem. Kunau), istniał w okresie: 10.1939-1.1940
Stalag VIII C/Z Świętoszów (niem. Neuhammer a. Queis), istniał w okresie: 6.1942-1945
Stalag VIII D Cieszyn (niem. Teschen), istniał w okresie: 5.1941-6.1943
Stalag VIII E Świętoszów (niem. Neuhammer a. Queis), istniał w okresie: 6.1941-7.1942
Stalag VIII F Łambinowice (niem. Lamsdorf), istniał w okresie: 1941-6.1943
Stalag X B Sandbostel
Stalag XII C Końskie (niem. Konskie), istniał w okresie: 9.1941-11.1941
Stalag XII C Skarżysko-Kamienna (niem. Skarzysko-Kamienna), istniał w okresie: 11.1941-4.1942
Stalag XII E Zambrów (niem. Zambrow), istniał w okresie: 1.1942-10.1942
Stalag XVII D Dęblin - patrz Stalag 237
Stalag XX A Toruń (niem. Thorn), istniał w okresie: 12.1939-1945
Stalag XX B Kwidzyn (niem. Littschen bei Marienwerder), istniał w okresie: 12.1939-2.1940
Stalag XX B Malbork (niem. Marienburg), istniał w okresie: 2.1940-1.1945
Stalag XX B II Gdańsk (niem. Danzig), istniał w okresie: 2.1940-1.1945
Stalag XX B/Z Gdańsk (niem. Danzig-Bischofsberg), istniał w 12.1944
Stalag XX C Toruń (niem. Thorn), istniał w okresie: 8.1941-5.1942
Stalag XXI A Ostrzeszów (niem. Schildberg), istniał w okresie: 9.1939-3.1943
Stalag XXI A/Z Poznań (niem. Posen), istniał w okresie: 6.1940-8.1940
Stalag XXI B Szubin (niem. Schubin), istniał w okresie: 9.1940-12.1940
Stalag XXI B Tur (niem. Thure), istniał od 12.1940
Stalag XXI B1 Skoki (niem. Schokken), istniał w okresie: 12.1939-9.1940
Stalag XXI B2 Szubin (niem. Schubin), istniał w okresie: 12.1939-9.1940
Stalag XXI C Grodzisk Wielkopolski (niem. Grätz), istniał w okresie: 7.1940-6.1941
Stalag XXI C Wolsztyn (niem. Wollstein), istniał w okresie: 6.1941-3.1943
Stalag XXI C/Z Wolsztyn (niem. Wollstein), istniał w okresie: 7.1940-6.1941
Stalag XXI D Poznań (niem. Posen), istniał w okresie: 8.1940-1945
Stalag XXI D/Z Ostrzeszów (niem. Schildberg), istniał w okresie: 6.1943-12.1943
Stalag XXI D/Z Mątwy (Inowrocław) (niem. Hohensalza-Montwy), istniał w okresie: 9.1943-12.1943
Stalag XXI E Grodzisk Wielkopolski (niem. Grätz), istniał w okresie: 6.1941-3.1942
Stalag 237 Dęblin^[3] (niem. Deblin), istniał w okresie: 10.1941-4.1942
Stalag 237 Piotrków Trybunalski (niem. Petrikau), istniał w okresie: 4.1942-9.1942
Stalag 301 (niem. Stablack) - patrz Stalag I A, istniał w okresie: 4.1941-7.1941
Stalag 301 Sieradz (niem. Schieratz), istniał w okresie: 7.1941-8.1941
Stalag 301 Lublin (niem. Lublin), istniał w okresie: 8.1941-9.1941
Stalag 307 Biała Podlaska (niem. Biala Podlaska), istniał w okresie: 5.1941-10.1941
Stalag 307 Dęblin^[3] (niem. Deblin-Irena), istniał w okresie: 10.1941-1.1944
Stalag 307/Z Zajerzierce (niem. Zajerzierce), istniał w okresie: 12.1943-1.1944
Stalag 313 Czarne (niem. Hammerstein) - patrz Stalag II B, istniał w okresie: 7.1941-8.1941
Stalag 316 Siedlce (niem. Siedlce), istniał w okresie od 7.1941
Stalag 316 Białystok (niem. Bialystok), istniał w okresie: 7.1942-6.1943
Stalag 316/Z Zambrów (niem. Zambrow), istniał w okresie do 6.1943
Stalag 319 Chełm (niem. Cholm), istniał w okresie: 3.1944-4.1944
Stalag 319 Skierniewice (niem. Skierniewice), istniał w okresie: 5.1944-8.1944
Stalag 319/Z Zamość (niem. Zamosc), istniał w okresie: 3.1944-4.1944
Stalag 324 Ostrów Mazowiecka (niem. Ostrow Masowiecka), istniał w 7.1941
Stalag 325 Zamość (niem. Zamosc), istniał w okresie: 7.1941-3.1942
Stalag 325 Jasło-Szebnie (niem. Szebnie bei Sanok), istniał w okresie: 2.1944-7.1944
Stalag 325/Z Olchowce (niem. Olchowce), istniał w okresie: 2.1944-7.1944
Stalag 327 Jarosław (niem. Jaroslaw), istniał w okresie od 7.1941
Stalag 327 Jasło-Szebnie (niem. Szebnie bei Sanok), istniał w okresie: 3.1942-11.1942
Stalag 327 Przemyśl (niem. Przemysl), istniał w okresie: 12.1942-7.1944
Stalag 327/Z Olchowce (niem. Olchowce), istniał w okresie do 2.1944
Stalag 327/Z Piculice (niem. Piculice), istniał w okresie: 3.1943-7.1944
Stalag 327/Z Nehrybka (niem. Nehrybka), istniał w okresie: 3.1943-7.1944
Stalag 327/Z Wólka Raduńska (niem. Wolka Radunska)
Stalag 331 (niem. Fischborn-Turosel), istniał w 8.1941
Stalag 333 Ostrów-Komorowo (niem. Ostrow-Komorowo), istniał w okresie: 3.1942-9.1943
Stalag 333 Beniaminów (niem. Beniaminow), istniał w okresie: 9.1943-1.1944
Stalag 336 Siedlce (niem. Siedlce)
Stalag 344 Łambinowice (niem. Lamsdorf) - patrz Stalag VIII B, istniał w okresie: 11.1943-3.1945
Stalag 351 Głubczyce (niem. Leobschütz), istniał w okresie: 1.1943-3.1943
Stalag 351 Barkniewko (niem. Barkenbrügge) - patrz Stalag II H, istniał w okresie: 3.1943-12.1944
Stalag 357 Kopernikus, Toruń (niem. Thorn), istniał w okresie: 1.1944-9.1944
Stalag 359 Sandomierz (niem. Sandomierz), istniał w okresie: 9.1941-11.1943
Stalag 363 Rzeszów (niem. Reichshoff)
Stalag 364 Rzeszów (niem. Reichshoff), istniał w okresie: 11.1941-4.1942
Stalag 366 Siedlce (niem. Siedlce), istniał w okresie: 10.1941-7.1944
Stalag 366 Dobrzenice (niem. Jakobsdorf), istniał do 8.1944
Stalag 366 Lublin (niem. Lublin)
Stalag 366/Z Suchożebry (niem. Suchozebry)
Stalag 366/Z Biała Podlaska (niem. Biala Podlaska)
Stalag 367 Częstochowa (niem. Tschenstochau), istniał w okresie: 9.1941-8.1944
Stalag 367/Z Piotrkow Trybunalski (niem. Petrikau)
Stalag 368 Beniaminów (niem. Beniaminow), istniał w okresie: 3.1942-12.1943
Stalag 369 Kobierzyn (niem. Kobierzyn bei Krakau), istniał w okresie: 4.1942-9.1944
Stalag 370 Rzeszów (niem. Reichshoff)
Stalag 373 Prostki (niem. Prostken), istniał w okresie: 3.1944-12.1944
Stalag 380 Skarżysko-Kamienna (niem. Skarzysko-Kamienna), istniał w okresie: 4.1942-9.1942
Stalag 391 Mątwy (Inowrocław) (niem. Hohensalza-Montwy), istniał w okresie: 1941-12.1942
Stalag 397 Piotrkow Trybunalski (niem. Petrikau), istniał w okresie: 11.1942-3.1943

Stalagi Luft edytuj

Stalag Luft Suwałki (niem. Sudauen), istniał w okresie: 1939-1942
Stalag Luft II Łódź (niem. Litzmannstadt) istniał w okresie: 2.1941-1.1945
Stalag Luft II Chojna (niem. Königsberg Neumark), istniał w okresie: 1943-1945
Stalag Luft III Żagań (niem. Sagan), istniał w okresie: 5.1942-1.1945
Stalag Luft IV Suwałki (niem. Sudauen), istniał w okresie: 1942-5.1944
Stalag Luft IV Tychowo (niem. Groß-Tychow), istniał w okresie: 5.1944-2.1945
Stalag Luft VI (Haidekrug; Prusy Wsch.)^[4]
Stalag Luft VII Bąków (niem. Bankau bei Kreuzburg), istniał w okresie: 1944-1945

Marlagi^[5] edytuj

Marlag Rügenwalde, Darłowo
Marlag Stettin, Szczecin
Marine Dulag Gdingen (niem. Gotenhafen), Gdynia, istniał do 12.1944
Marlag Gdingen (niem. Gotenhafen), Gdynia

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ stalag, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-03-28] .
↑ Moosburg Online: Kriegsgefangenenlager (Liste) [online], www.moosburg.org [dostęp 2023-03-12] .
↑ ^a ^b Paweł Kosiński: Dęblin – Obóz jeniecki. dpjw.org. [dostęp 2014-08-19].
↑ Stalag Luft VI.
↑ Marlag. pegasusarchive.org. [dostęp 2012-02-24]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Deutsche Lager für alliierte Kriegsgefangene im Zweiten Weltkrieg. moosburg.org. [dostęp 2012-02-24]. (niem.). (ang. • fr.)

Linki zewnętrzne edytuj

Stalag IIB (fr.)

[1] stalag, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-03-28] .

[2] Moosburg Online: Kriegsgefangenenlager (Liste) [online], www.moosburg.org [dostęp 2023-03-12] .

[dpjw-3] Paweł Kosiński: Dęblin – Obóz jeniecki. dpjw.org. [dostęp 2014-08-19].

[4] Stalag Luft VI.

[marlag-5] Marlag. pegasusarchive.org. [dostęp 2012-02-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]