Stanisław Kania
Stanisław Kania (ur. 8 marca 1927 we Wrocance, zm. 3 marca 2020 w Warszawie) – polski polityk, poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji (1972–1989), w latach 1980–1981 I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa (1982–1985). Budowniczy Polski Ludowej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
8 marca 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 marca 2020 |
| Członek Rady Państwa | |
| Okres |
od 26 maja 1982 |
| Przynależność polityczna | |
| I sekretarz KC PZPR | |
| Okres |
od 6 września 1980 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys edytuj
_02.jpg)
Urodził się 8 marca 1927 we wsi Wrocanka[1]. Jego rodzicami byli Józef i Katarzyna[2]. W latach 40. pracował jako robotnik. W 1944 wstąpił w szeregi Batalionów Chłopskich[1]. W styczniu 1945 wstąpił do Związku Walki Młodych i został przewodniczącym koła w rodzinnej miejscowości[3]. W kwietniu tego samego roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej[3]. Brał udział w kampaniach organizowanych przez partię, takich jak organizowanie Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz referendum ludowe przeprowadzone w 1946[3]. Został zastępcą pełnomocnika okręgowej komisji wyborczej na powiat jasielski. W lutym 1947 został przewodniczącym zarządu powiatowego ZWM w Jaśle[3]. W grudniu tego samego roku został kierownikiem Wydziału Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie[3]. W wieku 21 lat został wybrany na delegata na zjazd zjednoczeniowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[3]. W 1949 ożenił się z Wandą Jasińską. Do września 1950 pracował w Zarządzie Wojewódzkim ZMP[3]. W 1952 ukończył Szkołę Partyjną przy KC PZPR oraz Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy KC PZPR[3]. Po ukończeniu szkoły pracował jako kierownik Wydziału Młodzieży Wiejskiej i członek prezydium zarządu głównego ZMP[4]. Po rozwiązaniu organizacji w styczniu 1957 pracował w krajowej radzie spółdzielczości produkcyjnej, jednocześnie uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących nr 1 w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymał 12 kwietnia 1958[4]. 1 września tego samego roku rozpoczął pracę w Warszawskim Komitecie Wojewódzkim. Do 31 sierpnia 1960 sprawował funkcję kierownika wydziału rolnego. Od 1 września 1960 do 30 listopada 1968 był sekretarzem Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego partii[4]. Od września 1962 studiował eksternistycznie zagadnienia ekonomicznie ze specjalnością ekonomii rolnictwa[4]. W czerwcu 1964 na IV zjeździe PZPR został zastępcą członka Komitetu Centralnego[5]. W listopadzie 1968 na V zjeździe został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.
Od 1 grudnia 1968 do 16 kwietnia 1971 kierownik Wydziału Administracyjnego KC PZPR[2]. Od 16 kwietnia 1971 do 6 września 1980 sekretarz KC PZPR, a od 12 grudnia 1975 do 18 października 1981 członek Biura Politycznego. Od 6 września 1980 do 18 października 1981 I sekretarz KC PZPR[2]. Objął to stanowisko po Edwardzie Gierku, usuniętym w wyniku wydarzeń sierpnia 1980. Jako sekretarz KC przez całą dekadę lat 70. nadzorował m.in. aparat bezpieczeństwa, tj. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz Ministerstwo Obrony Narodowej, w tym Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego w latach 1971–1980[6]. Zajmował się szeroko rozumianą problematyką porządku publicznego, wymiaru sprawiedliwości, polityką wyznaniową, pracą wychowawczą w siłach zbrojnych, ochroną zdrowia oraz sprawami kombatantów[7].
W latach 1981–1983 był członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji. Od maja 1982 do listopada 1985 był członkiem Rady Państwa, w latach 1983–1985 przewodniczącym Komisji ds. Samorządu Pracowniczego przy Radzie Państwa. W Sejmie IX kadencji (1985–1989) przewodniczący Komisji Spraw Samorządowych. W latach 1985–1990 był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Członkiem Komitetu Centralnego PZPR pozostawał do X Zjazdu PZPR w lipcu 1986. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR[8].
12 stycznia 2012 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie został ostatecznie uniewinniony z zarzutu wprowadzenia stanu wojennego[9].
Śmierć i pogrzeb edytuj
Zmarł 3 marca 2020 w Warszawie w wieku prawie 93 lat[10]. Był ostatnim żyjącym I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR[11]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-tuje-6)[12]. W jego pogrzebie, przypadającym w czasie ograniczeń związanych z epidemią koronawirusa, uczestniczyły 34 osoby, m.in. wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz[13].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Budowniczych Polski Ludowej (1977)[14]
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1969)[15]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)[16]
- Krzyż Partyzancki
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[17]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)[18]
- Medal im. Ludwika Waryńskiego (1988)[19]
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1970)[20]
- Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1970)[21]
- Odznaka „Zasłużony dla województwa rzeszowskiego” (1972)[22]
- Medal pamiątkowy „40-lecia PZPR” (1988)[23]
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975)[24]
- Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972)[25]
- Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)[26]
- inne odznaczenia
Przypisy edytuj
- ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 317.
- ↑ a b c Informacje w BIP IPN.
- ↑ a b c d e f g h Eisler 2014 ↓, s. 318.
- ↑ a b c d Eisler 2014 ↓, s. 319.
- ↑ Eisler 2014 ↓, s. 320.
- ↑ Cenckiewicz 2011 ↓, s. 189–190.
- ↑ Stanisław Kania w rozmowie z Andrzejem Urbańczykiem. Zatrzymać konfrontację. BGW, Warszawa 1991, s. 57.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
- ↑ Eisler 2014 ↓, s. 379.
- ↑ Stanisław Kania nie żyje. Miał 93 lata [online], onet.pl, 3 marca 2020.
- ↑ Prof. A. Dudek: Stanisław Kania jako przywódca PZPR był ważną postacią [online], gazetaprawna.pl, 4 marca 2020.
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
- ↑ Czarzasty czy Borusewicz – kto pochował Kanię? [online], wpolityce.pl, 20 marca 2020.
- ↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 20.
- ↑ „Głos Słupski”, nr 185, 18 lipca 1969, s. 2.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1453.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410.
- ↑ Medale 30-lecia dla czołowych działaczy partyjnych i państwowych, „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1974, s. 1.
- ↑ „Życie Partii”, nr 5 (543), 8 marca 1989, s. 20.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 30 kwietnia 1970, s. 9.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 12, 31 grudnia 1970, s. 3.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, nr 2, 1 lutego 1972, s. 22.
- ↑ W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego, „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.
- ↑ Medale radzieckie dla polskich przywódców, „Dziennik Bałtycki”, nr 106, 9–11 maja 1975, s. 1.
- ↑ Medale Georgi Dymitrowa dla członków kierownictwa PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 266, 8 listopada 1972, s. 1.
- ↑ Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.
Bibliografia edytuj
- Antoni Czubiński: Dzieje najnowsze Polski, tom 2, Wielkopolska Agencja Wydawnicza, Poznań 1992
- Jerzy Eisler: Grudzień'70, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
- J. Eisler: Siedmiu Wspaniałych. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2014. ISBN 978-83-7700-042-7.
- Władysław Góra: Polska Ludowa 1944–1984: zarys dziejów politycznych, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin
- Lech Kowalski: Generał ze skazą, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2001
- Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 369
- Witold Pronobis: Polska i świat w XX wieku, Wydawnictwo Editions Spotkania, 1991
- Juliusz Stroynowski, ed.: Who is who in the Socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989 (ang.)
- Franciszek Szlachcic: Gorzki smak władzy: wspomnienia, Wydawnictwo Fakt, Warszawa 1990
- Ryszard Terlecki: Miecz i tarcza komunizmu: historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce, 1944–1990, Wydawnictwo Literackie, 2007
- „Trybuna Ludu”, 13–14 grudnia 1975, s. 2
- Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
- Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, Wyd. „Aneks”, Londyn 1991