Symbolika faszystowska
Faszyzm jest ruchem różnorodnym i występuje w wielu odmianach, szczególnie rozpowszechnionych w okresie międzywojennym. Jego zwolennicy w poszczególnych krajach posługują się więc różnoraką symboliką. Często nawiązuje ona do specyfiki historii danego narodu, wzorując się w przeważającej liczbie przypadków na symbolice faszystowskiej, przyjętej we Włoszech i Niemczech.
Faszystowskie Włochy edytuj
Symbolem faszyzmu w jego włoskim wcieleniu pod przywództwem Benito Mussoliniego był fasces (od którego ruch wziął swoją nazwę)[1]. Były to wiązki rózg (poza Rzymem z zatkniętym w nie toporem) noszone przez liktorów przed najwyższymi urzędnikami, symbol ich władzy. Topór symbolizował w nich władzę nad życiem i śmiercią.
Hitlerowskie Niemcy edytuj
Niemiecka odmiana faszyzmu, nazywana narodowym socjalizmem, przyjęła tradycyjny salut rzymski, jako sposób pozdrawiania się wewnątrz organizacji. Głównym symbolem nazizmu, popularnym i często używanym już od czasów starożytnych przez wiele kultur, była swastyka. Przez nazistów postrzegana była jako znak kultury aryjskiej, do której Niemcy mieli rzekomo należeć. Pomimo że swastyka przed zaadaptowaniem jej na potrzeby hitlerowskich Niemiec była popularnym symbolem[2], dziś najczęściej utożsamiana jest właśnie z narodowym socjalizmem.
Podobnie jak faszyzm włoski, nazizm zaadaptował elementy swojej spuścizny etnicznej, wykorzystując historyczne symbole w celu lepszego oddania charakteru swego nacjonalizmu. Czynny na przełomie XIX i XX wieku austriacki mistyk i literat Guido von List[3] wywarł ogromny wpływ na Reichsführera SS Heinricha Himmlera, który wprowadził różnorodne starożytne germańskie symbole do wyposażenia SS, zwłaszcza stylizowane podwójne runy Sieg, które stały się symbolem całej formacji[4]. Innymi historycznymi symbolami używanymi przez niemieckie siły zbrojne w III Rzeszy były m.in. Wolfsangel[4] i Totenkopf („trupia głowa”)[5], których unowocześnionymi wersjami „ozdabiano” mundury i insygnia.
Inne kraje edytuj
W innych krajach również pojawiły się ruchy faszystowskie lub bardzo do nich zbliżone. Posługiwały się one własną symboliką, m.in.:
- Głównym symbolem Brytyjskiej Unii Faszystów pod przywództwem Sir Oswalda Mosleya była flaga nazywana Błyskawica i Koło[6][7], przyjęta w 1936 roku. Widniały na niej „błyskawica czynu” i „koło jedności”, które miały symbolizować wartości ważne dla przyszłego faszystowskiego Państwa Brytyjskiego[8]. Znak ten określany był przez oponentów Mosleya jako „Błyskawica w Garnku”. Uprzednio ruch ten używał jako symbolu złotego fascesu znajdującego się w środku czerwonego koła, umieszczonego na niebieskim tle[9].
- Austriacki Front Ojczyźniany (Vaterländische Front, partia Engelberta Dollfußa i Kurta Schuschnigga, uważanych przez niektórych badaczy za twórców tzw. austrofaszyzmu) używał symbolu biało-czerwonego krzyża nazywanego Kruckenkreuz[10][11].
- Uważany często za faszystowski grecki Reżim 4 sierpnia używał za swój znak podwójnego topora nazywanego Labrys bądź Pelekys. Uważany on był przez dyktatora, generała Ioannisa Metaxasa za najstarszy symbol cywilizacji helleńskiej[12].
- Symbolem węgierskich faszystów, członków Nyilaskeresztes Párt (Strzałokrzyżowców) był strzałokrzyż[13][14].
- Symbolem norweskiej partii faszystowskiej Nasjonal Samling był Krzyż Świętego Olafa[15].
- Rywale António de Oliveira Salazara z ruchu narodowosyndykalistycznego używali Krzyża Zakonu Rycerzy Chrystusa.
- Symbolem rumuńskiej Żelaznej Gwardii był potrójny krzyż, zazwyczaj czarny, mający oznaczać kraty więzienne i męczennictwo. Czasem nazywany był Krzyżem Michała Archanioła, uznawanego przez członków ruchu za swego patrona[16].
- Symbolem hiszpańskiej Falangi były strzały i jarzmo (uprząż), które były również symbolami katolickich monarchistów[17][18]. Każda ze strzał reprezentuje jedno z dawnych pięciu królestw Hiszpanii[19].
- Polski Ruch Narodowo-Radykalny posługiwał się symbolem falangi. Dziś ten symbol bywa wykorzystywany przez neofaszystów, neonazistow, skinheadów, pseudokibiców[20][21][22][23][24][25].
- Brazylijscy integraliści posługiwali się znakiem greckiej litery sigma znajdującej się w białym okręgu na zielonym tle[26][27].
Związki z neopogaństwem edytuj
W wielu przypadkach symbole łączone z ruchami faszystowskimi, ale wywodzące się z tradycji indoeuropejskiej (takie jak właśnie swastyka), używane są przez niefaszystowskie neopogańskie ruchy i organizacje, takie jak islandzki Ásatrú czy walijski Cadw. Niektóre germańskie neopogańskie grupy wyrażają sprzeciw wobec wykorzystywaniu ich symboli w celach politycznych, zwłaszcza przeciwko określaniu ich jako „faszystowskie”. Wytoczyły one nawet proces walczącej z antysemityzmem Lidze Przeciw Zniesławieniu (ADL), która na swojej stronie internetowej[28] przedstawiła symbole neopogańskie jako neonazistowskie.
Sytuacja prawna edytuj
Poniżej znajdują się wizerunki graficzne symboli, spośród których niektóre używane były przez narodowosocjalistyczny rząd III Rzeszy lub organizacje ściśle z nim związane, jak również przez partie, których działalność została w Niemczech zakazana na mocy wyroków Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
Używanie insygniów i oznaczeń organizacji (takich jak swastyka czy strzałokrzyż), których działalność jest w Niemczech zakazana, może być nielegalne również w takich krajach jak Polska, Austria, Węgry, Czechy, Francja, Brazylia i inne. W Polsce mówi o tym art. 256 kodeksu karnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138), a w Niemczech – art. 86a kodeksu karnego (StGB).
Symbole edytuj
-
Flaga z rzymskim fascesem – symbolem włoskiego faszyzmu. -
Flaga NSDAP (w latach 1935–1945 oficjalna flaga III Rzeszy) ze swastyką – symbolem niemieckiego nazizmu. -
Flaga Frontu Ojczyźnianego z Kruckenkreuzem – symbolem austriackiego faszyzmu. -
Flaga z Błyskawicą i Kołem – symbolem brytyjskich faszystów Oswalda Mosleya. -
-
Flaga z Jarzmem i strzałami – symbolem Falangi hiszpańskiej. -
Flaga z godłem Narodowo-Socjalistycznego Ruchu Holenderskiego – ugrupowania holenderskich narodowych socjalistów. -
-
Godło Nasjonal Samling z Krzyżem św. Olafa wpisany w tzw. krzyż słoneczny – symbolem norweskich faszystów Vidkuna Quislinga. -
-
-
-
-
Flaga z symboliką czechosłowackiego ugrupowania faszyzującego – Vlajka -
Flaga z sigmą – symbolem brazylijskiego integralizmu. -
Flaga z błyskawicą – symbolem chilijskich narodowych socjalistów. -
Flaga z falangą – symbolem Ruchu Narodowo-Radykalnego w Polsce
.svg)
.svg)
.svg)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Christopher Francese: Ancient Rome in So Many Words. Hippocrene Books, 2007, s. 123. ISBN 0-7818-1153-8.
- ↑ Juan Eduardo Cirlot, Jack Sage, Herbert Read: A dictionary of symbols. Routledge, 1993, s. 323. ISBN 0-415-03649-6.
- ↑ Richard S. Levy: Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution. ABC-CLIO, 2005, s. 425–426. ISBN 1-85109-439-3.
- ↑ a b Paul Hannon, Robin Lumsden: The Allgemeine-SS. Osprey Publishing, 1993, s. 18. ISBN 1-85532-358-3.
- ↑ Paul Hannon, Robin Lumsden: The Allgemeine-SS. Osprey Publishing, 1993, s. 15–16. ISBN 1-85532-358-3.
- ↑ Graham Macklin: Very Deeply Dyed in Black: sir Oswald Mosley and the Resurrection of British Fascism After 1945. I.B.Tauris, 2007, s. 17. ISBN 1-84511-284-9.
- ↑ David Stephen Lewis: Illusions of Grandeur: Mosley, Fascism, and British Society, 1931-81. Manchester University Press ND, 1987, s. 240. ISBN 0-7190-2354-8.
- ↑ Unities: Webster’s Quotations, Facts and Phrases. Icon Group International, Inc., s. 153. ISBN 0-546-67283-3.
- ↑ British Union of Fascists. [dostęp 2009-02-27]. (ang.).
- ↑ Günter Bischof, Anton Pelinka: The Americanization/westernization of Austria. Transaction Publishers, 2003, s. 268. ISBN 0-7658-0803-X.
- ↑ Barbara Jelavich: Modern Austria: Empire and Republic, 1815-1986. Cambridge University Press: 1987, s. 200. ISBN 0-521-31625-1.
- ↑ Believes: Webster’s Quotations, Facts and Phrases. Icon Group International, Inc., 2008, s. 455. ISBN 0-546-72190-7.
- ↑ Roger Griffin: The nature of Fascism. Routledge, 1993, s. 127. ISBN 0-415-09661-8.
- ↑ Carl C. Liungman: Thought Signs: The Semiotics of Symbols: Western Non-pictorial Ideograms. IOS Press, 1995, s. 324. ISBN 90-5199-197-5.
- ↑ Richard Landwehr: Frontfighters. Lulu.com, 2008, s. 26. ISBN 1-4357-5853-6.
- ↑ Romanian fascist parties. [dostęp 2009-02-27]. (ang.).
- ↑ Paola Bacchetta, Margaret Power: Right-wing Women: From Conservatives to Extremists Around the World. Routledge, 2002, s. 89. ISBN 0-415-92778-1.
- ↑ Arisotle A. Kallis: The Fascism Reader. Routledge, 2003, s. 230. ISBN 0-415-24359-9.
- ↑ Faith Berry, Richard Wright: Pagan Spain. Univ. Press of Mississippi, 1992, s. 55. ISBN 1-57806-427-9.
- ↑ J. Jurczak, Działalność Policji wobec zjawiska stadionowej mowy nienawiści, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2015, s. 89, 90, 93, 111, 119, 125, 145, 146, 148, 149, 152, 155, 156, 157
- ↑ M. Kornak, Brunatna księga 1987-2009, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Collegium Civitas, 2009, s. 266
- ↑ J. Jurczak, Symbolika występująca na polskich stadionach piłkarskich, [w:] Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, nr 3, Kraków 2011, s. 31, 34
- ↑ M. Zawartka, Mowa nienawiści na stadionach. Ujęcie prawno-kryminalistyczno-socjologiczne, [w:] Zbliżenia Cywilizacyjne, XIV (2), 2018, s. 78
- ↑ Ł. Szwejkowski, Przestępstwa z nienawiści. Wybrane zagadnienia, Centrum Szkolenia Policji, Legionowo, 2012, s. 20
- ↑ G. Kamecka, K. Jackowicz, Nacjonalizm – główny komponent tożsamości kibicowskiej na przykładzie fanów lokalnego klubu Korona Kielce, [w:] Rozprawy Społeczne Tom 14, Nr 3, 2020, s. 137-138
- ↑ Arthur Brakel, Boris Fausto: A Concise History of Brazil. Cambridge University Press, 1999, s. 209. ISBN 0-521-56526-X.
- ↑ Robert M. Levine: The History of Brazil. Greenwood Publishing Group, 1999, s. 103. ISBN 0-313-30390-8.
- ↑ ADL: Hate On Display: A Visual Database of Extremist Symbols, Logos and Tattoos. [dostęp 2009-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 października 2007)]. (ang.).