Synagoga Szomre-Szabos w Czeskim Cieszynie
Synagoga Szomre-Szabos w Czeskim Cieszynie (z hebr. „Strażnicy Szabatu”) – prywatna synagoga znajdująca się w Czeskim Cieszynie, przy ulicy Bożka 16.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Architekt |
Eduard David |
| Data budowy |
1928 |
| Data likwidacji |
1948 |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
| Obecnie | |
Położenie na mapie Czeskiego Cieszyna  | |
Położenie na mapie Czech  | |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
| 49,747100°N 18,626600°E/49,747100 18,626600 | |
Historia edytuj
Koncepcje budowy synagogi narodziły się w latach 20. XX wieku, kiedy to okazało się, że bożnica przy ulicy Ruchu Oporu 4 nie mogła pomieścić wystarczająco dużo wiernych, którzy należeli do stowarzyszenia Szomre-Szabos. Wkrótce stowarzyszenie nabyło działkę pod budowę nowej bożnicy.
W 1928 roku rozpoczęto budowę synagogi i w tym samym roku w szybkim tempie ją ukończono. Plany bożnicy wykonał cieszyński architekt i budowniczy Eduard David, a budową kierowała firma Josefa Noska i Adolfa Richtera. Całkowity koszt budowy wyniósł 280 koron czechosłowackich. W 1935 roku stowarzyszenie Taharas Jisroel urządziło w synagodze mykwę.
Podczas II wojny światowej synagoga nie została spalona przez hitlerowców gdyż stała w jednym ciągu z innymi kamienicami, co groziło by gwałtownym rozproszeniem ognia. Mimo że hitlerowcy nie spalili bożnicy, to doszczętnie zdewastowali jej wnętrze, w którym utworzyli skład rekwizytów miejscowego teatru.
Po wojnie w 1945 roku synagoga wznowiła działalność religijną i służyła jako synagoga odrodzonej gminy wyznaniowej żydowskiej w Czeskim Cieszynie oraz odrodzonego Szomre-Szabos. W 1948 roku w synagodze odbyło się ostatnie nabożeństwo, a nią kierujący Natan Bergman wyjechał do Izraela, zabierając ze sobą rodzinne zwoje Tory.
Od tego czasu budynek dawnej bożnicy stał opuszczony i niszczał. W 1967 roku został sprzedany polskiej organizacji polonijnej „Polski Związek Kulturalno-Oświatowy”, który urządził w synagodze swoją siedzibę. 15 września 1994 roku odsłonięto tablicę pamiątkową z napisami w trzech językach: czeskim, polskim oraz hebrajskim. Upamiętnia ona społeczność żydowską Czeskiego Cieszyna, która modliła się w tej bożnicy. Dawną salę modlitewną wynajmuje obecnie zbór „Agape” Kościoła Apostolskiego.
Architektura edytuj
Murowany, trójkondygnacyjny budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu eklektyczno-mauretańskim. Ze względu na swoją charakterystyczną architekturę bardzo wyróżniała się wśród sąsiednich kamienic. Na poziomie podwyższonego parteru znajdowały się prostokątne, a na wysokości piętra półokrągłe zakończone okna, posiadające bardzo bogate mauretańskie obramowania z gzymsami. Wewnątrz znajdowała się średniej wielkości sala modlitewna o wymiarach 14 na 9 metrów. Na małym podwyższeniu na wschodniej ścianie znajdował się piękny Aron ha-kodesz, a przed stała bima. Na wysokości piętra znajdowały się galerie dla kobiet, obiegające salę modlitewną z trzech stron.
Cała synagoga mogła pomieścić około 250 modlących się, około 150 mężczyzn i około 100 kobiet.
Bibliografia edytuj
- Marcin Żerański: Cieszyn i Czeski Cieszyn - śladem tramwaju. Cieszyn: Pracownia na Pastwiskach, 2011, s. 100-101. ISBN 978-83-933109-0-6.