Szachowe turnieje pretendentów
Turnieje pretendentów FIDE stanowią trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza i mistrzyni świata w szachach. Projekt turniejów pretendentów powstał na Kongresie FIDE w Winterthur w 1946 roku.
Turnieje pretendentów edytuj
W historii FIDE rozegrano dwanaście turniejów pretendentów (pięć w latach 1950–1962 oraz siedem w latach 1985 i 2013-2024), z których zwycięzca turnieju kwalifikował się bezpośrednio do meczu o mistrzostwo świata. Wyjątkiem był turniej z roku 1985, który jako jedyny stanowił pośrednią eliminację do meczów pretendentów (awansowało wówczas czterech zawodników). W latach 1965–1995 przeciwnika dla mistrza świata wyłaniano drogą meczów, rozgrywanych systemem pucharowym.
Formuła turniejów pretendentów zmieniała się wielokrotnie, natomiast od 2013 jest niezmieniona. Wszystkie turnieje rozegrano systemem kołowym (w formule jedno-, dwu- lub czterokołowej). Udział w turniejach pretendentów przysługiwał zawodnikom pokonanym w meczach o mistrzostwo świata oraz (w zależności od regulaminu danego cyklu) od 6 do 9 najlepszym szachistom z turnieju międzystrefowego. Wyjątkowo w roku 1953 dopuszczono również do startu zawodników, którzy w poprzedniej edycji zajęli w turnieju pretendentów miejsca od 2 do 5. Od 2013 r. uczestników wyłaniano również poprzez inne eliminacje (np. finaliści Pucharu Świata lub cyklu Grand Prix, jak również zawodnicy zakwalifikowani na podstawie list rankingowych).
Obsada turniejów wahała się od 8 do 16 zawodników.
Budapeszt 1950 edytuj
Turniej dwukołowy, 18 rund
Dogrywka o I miejsce: D.Bronstein – I.Bolesławski 7½ – 6½
| Miejsce | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1 |  Izaak Bolesławski |
12 |
| 2 | Dawid Bronstein |
12 |
| 3 | Wasilij Smysłow |
10 |
| 4 | Paul Keres |
9½ |
| 5 |  Miguel Najdorf |
9 |
| 6 | Aleksandr Kotow |
8½ |
| 7 |  Gideon Ståhlberg |
8 |
| 8 | Salomon Flohr |
7 |
| 9 |  Andor Lilienthal |
7 |
| 10 | László Szabó |
7 |
Zurych 1953 edytuj
Turniej dwukołowy, 28 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Wasilij Smysłow |
18 |
| 2 | Dawid Bronstein |
16 |
| 3 | Paul Keres |
16 |
| 4 |  Samuel Reshevsky |
16 |
| 5 | Tigran Petrosjan |
15 |
| 6 | Jefim Geller |
14½ |
| 7 | Miguel Najdorf |
14½ |
| 8 | Aleksandr Kotow |
14 |
| 9 | Mark Tajmanow |
14 |
| 10 | Jurij Awerbach |
13½ |
| 11 | Izaak Bolesławski |
13½ |
| 12 | László Szabó |
13 |
| 13 |  Svetozar Gligorić |
12½ |
| 14 |  Max Euwe |
11½ |
| 15 | Gideon Ståhlberg |
8 |
Amsterdam 1956 edytuj
Turniej dwukołowy, 18 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Wasilij Smysłow |
11½ |
| 2 | Paul Keres |
10 |
| 3 | Dawid Bronstein |
9½ |
| 4 | Jefim Geller |
9½ |
| 5 | Tigran Petrosjan |
9½ |
| 6 | Boris Spasski |
9½ |
| 7 | László Szabó |
9½ |
| 8 |  Miroslav Filip |
8 |
| 9 | Óscar Panno |
8 |
| 10 | Herman Pilnik |
5 |
Jugosławia 1959 edytuj
Rozegrany w trzech miastach: Bled, Zagrzeb i Belgrad
Turniej czterokołowy, 28 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Michaił Tal |
20 |
| 2 | Paul Keres |
18½ |
| 3 | Tigran Petrosjan |
15½ |
| 4 | Wasilij Smysłow |
15 |
| 5 | Bobby Fischer |
12½ |
| 6 | Svetozar Gligorić |
12½ |
| 7 |  Friðrik Ólafsson |
10 |
| 8 | Pál Benkő |
8 |
Curaçao 1962 edytuj
Turniej czterokołowy, 28 rund
M.Tal wycofał się po 21 rundach
| Miejsce | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Tigran Petrosjan |
17½ |
| 2 | Jefim Geller |
17 |
| 3 | Paul Keres |
17 |
| 4 | Bobby Fischer |
14 |
| 5 | Wiktor Korcznoj |
13½ |
| 6 | Pál Benkő |
12 |
| 7 | Miroslav Filip |
7 |
| 8 | Michaił Tal |
7 |
Montpellier 1985 edytuj
Turniej kołowy, 15 rund
W meczu dodatkowym pomiędzy J. Timmanem a M. Talem padł remis 3 – 3, dający awans Timmanowi lepszą punktacją dodatkową.
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Artur Jusupow |
2600 | 9 |
| 2 | Rafael Waganian |
2625 | 9 |
| 3 | Andriej Sokołow |
2555 | 9 |
| 4 | Jan Timman |
2640 | 8½ |
| 5 | Michaił Tal |
2565 | 8½ |
| 6 | Boris Spasski |
2590 | 8 |
| 7 | Ołeksandr Bielawski |
2640 | 8 |
| 8 | Wasilij Smysłow |
2595 | 7½ |
| 9 | Aleksander Czernin |
2560 | 7½ |
| 10 | Yasser Seirawan |
2570 | 7 |
| 11 |  Nigel Short |
2575 | 7 |
| 12 | Lajos Portisch |
2625 | 7 |
| 13 |  Wiktor Korcznoj |
2630 | 6½ |
| 14 | Zoltán Ribli |
2605 | 6½ |
| 15 |  Jesus Nogueiras |
2545 | 6 |
| 16 |  Kevin Spraggett |
2550 | 5 |
Londyn 2013 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
W turnieju zwyciężyli Magnus Carlsen i Władimir Kramnik, jednak prawo do gry z mistrzem świata Viswanathanem Anandem zdobył Carlsen, który miał lepszą punktacją dodatkową (odniósł więcej zwycięstw – 5 [Kramnik – 4])[1].
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 |  Magnus Carlsen |
2872 | 8½ |
| 2 |  Władimir Kramnik |
2810 | 8½ |
| 3 | Piotr Swidler |
2747 | 8 |
| 4 |  Lewon Aronian |
2809 | 8 |
| 5 | Aleksander Griszczuk |
2764 | 6½ |
| 6 |  Boris Gelfand |
2740 | 6½ |
| 7 |  Wasyl Iwanczuk |
2757 | 6 |
| 8 |  Tejmur Radżabow |
2793 | 4 |
Chanty-Mansyjsk 2014 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 |  Viswanathan Anand |
2770 | 8½ |
| 2 | Siergiej Kariakin |
2766 | 7½ |
| 3 | Władimir Kramnik |
2787 | 7 |
| 4 | Szachrijar Mammedjarow |
2757 | 7 |
| 5 | Dmitrij Andriejkin |
2709 | 7 |
| 6 | Lewon Aronian |
2830 | 6½ |
| 7 | Piotr Swidler |
2758 | 6½ |
| 8 |  Weselin Topałow |
2785 | 6 |
Moskwa 2016 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Siergiej Kariakin |
2760 | 8½ |
| 2 | Fabiano Caruana |
2794 | 7½ |
| 3 | Viswanathan Anand |
2762 | 7½ |
| 4 | Piotr Swidler |
2757 | 7 |
| 5 | Lewon Aronian |
2786 | 7 |
| 6 | Anisz Giri |
2793 | 7 |
| 7 | Hikaru Nakamura |
2790 | 7 |
| 8 | Weselin Topałow |
2780 | 4½ |
Berlin 2018 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Fabiano Caruana |
2784 | 9 |
| 2 | Szachrijar Mammedjarow |
2809 | 8 |
| 3 | Siergiej Kariakin |
2763 | 8 |
| 4 |  Ding Liren |
2769 | 7½ |
| 5 | Władimir Kramnik |
2800 | 6½ |
| 6 | Aleksandr Griszczuk |
2767 | 6½ |
| 7 | Wesley So |
2799 | 6 |
| 8 | Lewon Aronian |
2794 | 4½ |
Jekaterynburg 2020/2021 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund[2][3]
Ze względu na pandemię COVID-19, turniej został wstrzymany od marca 2020 do kwietnia 2021[4][5][6].
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Jan Niepomniaszczij |
2774 | 8½ |
| 2 |  Maxime Vachier-Lagrave |
2767 | 8 |
| 3 | Anisz Giri |
2763 | 7½ |
| 4 | Fabiano Caruana |
2842 | 7½ |
| 5 | Ding Liren |
2805 | 7 |
| 6 | Aleksandr Griszczuk |
2777 | 7 |
| 7 | Kirill Alekseenko |
2698 | 5½ |
| 8 | Wang Hao |
2762 | 5 |
Madryt 2022 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund[7]
Wyniki
| Miejsce | Zawodnicy | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Jan Niepomniaszczij |
2766 | 9½ |
| 2 | Ding Liren |
2806 | 8 |
| 3 | Teymur Rəcəbov |
2753 | 7½ |
| 4 | Hikaru Nakamura |
2760 | 7½ |
| 5 | Fabiano Caruana |
2783 | 6½ |
| 6 | Alireza Firouzja |
2793 | 6 |
| 7 |  Jan-Krzysztof Duda |
2750 | 5½ |
| 8 | Richard Rapport |
2764 | 5½ |
Turnieje pretendentek edytuj
Moskwa 1952 edytuj
Turniej kołowy, 16 uczestniczek
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Jelizawieta Bykowa |
11½ |
| 2 | Fenny Heemskerk |
10½ |
| 3 | Olga Ignatiewa |
10½ |
| 4 | Walentina Borisienko |
10 |
| 5 | Kira Zworykina |
10 |
| 6 |  Edith Keller-Herrmann |
10 |
| 7 | Eileen Tranmer |
9 |
| 8 | Olga Rubcowa |
8 |
Moskwa 1955 edytuj
Turniej kołowy, 20 uczestniczek
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Olga Rubcowa |
15 |
| 2 | Łarisa Wolpert |
14½ |
| 3 | Edith Keller-Herrmann |
14 |
| 4 | Kira Zworykina |
13½ |
| 5 | Walentina Borisienko |
13 |
| 6 | Verica Nedeljković |
12½ |
| 7 | Milunka Lazarević |
12 |
| 8 | Antonia Iwanowa |
11½ |
| 9 | Fenny Heemskerk |
10 |
| 10 | Olga Ignatiewa |
9½ |
Płowdiw 1959 edytuj
Turniej kołowy, 15 uczestniczek
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Kira Zworykina |
11½ |
| 2 | Verica Nedeljković |
10½ |
| 3 | Łarisa Wolpert |
9½ |
| 4 | Salme Rootare |
9 |
| 5 | Edith Keller-Herrmann |
9 |
| 6 | Milunka Lazarević |
8 |
| 7 | Éva Karakas |
7½ |
| 8 | Walentina Borisienko |
7 |
| 9 | Olga Rubcowa |
6½ |
| 10 | Květa Eretová |
6 |
Vrnjačka Banja 1961 edytuj
Turniej kołowy, 17 uczestniczek
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Nona Gaprindaszwili |
13 |
| 2 | Walentina Borisienko |
11 |
| 3 | Kira Zworykina |
10 |
| 4 | Verica Nedeljković |
9½ |
| 5 | Milunka Lazarević |
9½ |
| 6 | Tatiana Zatułowska |
9½ |
| 7 |  Alexandra Nicolau |
9 |
| 8 | Łarisa Wolpert |
9 |
| 9 | Éva Karakas |
9 |
| 10 | Elisabeta Polihroniade |
8 |
| 11 | Henryka Konarkowska |
7 |
Suchumi 1964 edytuj
Turniej kołowy, 18 uczestniczek
Dogrywka o I miejsce: 1. A.Kusznir, 2. M.Lazarević, 3. T.Zatułowska
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Milunka Lazarević |
12½ |
| 2 | Ałła Kusznir |
12½ |
| 3 | Tatiana Zatułowska |
12½ |
| 4 | Kira Zworykina |
11 |
| 5 | Katarina Jovanović |
11 |
| 6 | Maaja Ranniku |
10½ |
| 7 | Walentina Borisienko |
10 |
| 8 | Henryka Konarkowska |
10 |
| 9 | Verica Nedeljković |
9 |
| 10 | Květa Eretová |
8½ |
Subotica 1967 edytuj
Turniej kołowy, 18 uczestniczek
| Miejsce | Zawodniczki | Punkty |
|---|---|---|
| 1 | Ałła Kusznir |
13½ |
| 2 | Walentina Kozłowska |
12½ |
| 3 | Tatiana Zatułowska |
12½ |
| 4 | Tereza Štadler |
12 |
| 5 | Aleksandra Kisłowa |
11 |
| 6 | Verica Nedeljković |
10½ |
| 7 | Nana Aleksandria |
10 |
| 8 | Milunka Lazarević |
10 |
| 9 | Alexandra Nicolau |
10 |
| 10 | Waltraud Nowarra |
8 |
Malmö 1986 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Jelena Achmyłowska |
2305 | 9½ |
| 2 | Nana Aleksandria |
2310 | 9 |
| 3 | Marta Lityńska |
2275 | 8 |
| 4 | Pia Cramling |
2400 | 7 |
| 5 | Lidia Siemionowa |
2260 | 7 |
| 6 | Agnieszka Brustman |
2220 | 6½ |
| 7 | Irina Lewitina |
2340 | 6 |
| 8 | Wu Mingqian |
2145 | 3 |
Ckaltubo 1988 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
Dogrywka o I miejsce: N.Ioseliani – J.Achmyłowska 3 – 2
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Nana Ioseliani |
2455 | 10 |
| 2 | Jelena Achmyłowska |
2400 | 10 |
| 3 | Irina Lewitina |
2355 | 8 |
| 4 | Marta Lityńska |
2415 | 8 |
| 5 | Nana Aleksandria |
2415 | 6½ |
| 6 | Agnieszka Brustman |
2395 | 5½ |
| 7 | Nona Gaprindaszwili |
2485 | 4½ |
| 8 | Ketevan Arachamia |
2420 | 3½ |
Bordżomi 1990 edytuj
Turniej kołowy
Dogrywka o I miejsce: Xie Jun – A.Marić 4½ – 2½
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Xie Jun |
2360 | 4½ |
| 2 | Alisa Marić |
2305 | 4½ |
| 3 | Alisa Gallamowa |
2370 | 4 |
| 4 | Nana Ioseliani |
2480 | 4 |
| 5 | Nona Gaprindaszwili |
2435 | 3½ |
| 6 | Jelena Donaldson |
2430 | 3 |
| 7 | Ketino Kachiani |
2330 | 2½ |
| 8 | Eliska Klimova |
2340 | 2 |
Szanghaj 1992 edytuj
Turniej dwukołowy, 16 rund
Finałowy mecz kandydatek: N.Ioseliani – Z.Polgar 6 – 6, Ioseliani awansowała w wyniku losowania.
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Zsuzsa Polgár |
2540 | 12½ |
| 2 |  Nana Ioseliani |
2445 | 9½ |
| 3 | Maja Cziburdanidze |
2505 | 9½ |
| 4 |  Alisa Marić |
2390 | 8 |
| 5 | Qin Kanying |
2315 | 8 |
| 6 | Irina Lewitina |
2415 | 6½ |
| 7 | Peng Zhaoqin |
2370 | 6 |
| 8 | Nona Gaprindaszwili |
2435 | 6 |
| 9 | Wang Pin |
2370 | 6 |
Tilburg 1994 edytuj
Turniej dwukołowy, 16 rund
Dogrywka o I miejsce: Z.Polgar – M.Cziburdanidze 5½ – 1½
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Zsuzsa Polgár |
2550 | 10½ |
| 2 | Maja Cziburdanidze |
2520 | 10½ |
| 3 | Pia Cramling |
2525 | 8½ |
| 4 | Alisa Gallamowa |
2475 | 8 |
| 5 | Alisa Marić |
2400 | 8 |
| 6 | Peng Zhaoqin |
2370 | 7½ |
| 7 | Nana Ioseliani |
2435 | 7 |
| 8 | Cristina-Adela Foişor |
2405 | 7 |
| 9 | Ketevan Arachamia |
2450 | 5 |
Groningen 1997 edytuj
Turniej dwukołowy, 18 rund
Ketino Kachiani wycofała się po 10 rundach
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Alisa Gallamowa |
2445 | 13½ |
| 2 | Xie Jun |
2495 | 12½ |
| 3 | Nana Ioseliani |
2520 | 11 |
| 4 | Maja Cziburdanidze |
2525 | 11 |
| 5 | Peng Zhaoqin |
2400 | 9 |
| 6 | Alisa Marić |
2460 | 9 |
| 7 | Ketevan Arachamia |
2430 | 9 |
| 8 | Pia Cramling |
2520 | 8½ |
| 9 | Nino Gurieli |
2370 | 5 |
| 10 | Ketino Kachiani |
2415 | 1½ |
Kazań 2019 edytuj
Turniej dwukołowy, 14 rund
| Miejsce | Zawodniczki | Ranking | Punkty |
|---|---|---|---|
| 1 | Aleksandra Goriaczkina |
2522 | 9½ |
| 2 | Anna Muzyczuk |
2539 | 8 |
| 3 | Tan Zhongyi |
2513 | 7 |
| 4 | Kateryna Łahno |
2554 | 7 |
| 5 | Marija Muzyczuk |
2563 | 6½ |
| 6 | Nana Dzagnidze |
2510 | 6½ |
| 7 | Aleksandra Kostieniuk |
2546 | 6 |
| 8 | Walentina Gunina |
2506 | 5½ |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Candidates 2013 – leaders lose, Carlsen qualifies
- ↑ Peter Doggers (PeterDoggers), Turniej Kandydatów FIDE 2021: Informacje o turnieju [online], Chess.com, 14 lutego 2020 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
- ↑ About [online], en.candidates-2020.com [dostęp 2024-04-05].
- ↑ Dates for the Candidates and the 44th Chess Olympiad announced [online], www.fide.com [dostęp 2024-04-05] (ang.).
- ↑ Breaking News: FIDE stops the Candidates Tournament! [online], Chess News, 26 marca 2020 [dostęp 2024-04-05] (ang.).
- ↑ FIDE resumes the Candidates Tournament [online], www.fide.com [dostęp 2024-04-05] (ang.).
- ↑ Chess com Team (CHESScom), Turniej Kandydatów FIDE 2022: Wszystkie niezbędne informacje [online], Chess.com, 28 marca 2022 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
Bibliografia edytuj
- W.Litmanowicz, J.Giżycki, Szachy od A do Z, Warszawa 1987, str. 956-977
- The World Chess Championship
- The World Chess Championship for Women