Sztuka site-specific

Sztuka site-specific – dziedzina sztuki obejmująca dzieła sztuki stworzone z myślą o funkcjonowaniu w precyzyjnie określonym miejscu. Miejsce to zazwyczaj znane jest z góry – uwzględniane już w stadium projektowym samego dzieła. Koncepcja wyrosła z wielkich realizacji ziemnych – pracy z nurtu land art[1]. Pierwotnie, na fali ruchów kontestacyjnych, formułowania kontrkultury i rewolucji seksualnej na miejsca realizacji dzieł wybierano przestrzenie niemieszczące się w ówczesnym języku świata sztuki. Sam termin site-specific został spopularyzowany i sprecyzowany przez Roberta Irwina, jednak pierwotnie pojawia się w latach 70., używany przez rzeźbiarzy realizujących publiczne zamówienia na obszerne miejskie przestrzenie[2], takich jak Lloyd Hamrol czy Athena Tacha.

Spiralna grobla, Robert Smithson

Sztuka site-specific została początkowo określona jako ruch przez krytyczkę architektury Cathrine Howett[3] oraz krytyczkę Lucy Lippard[4].

Prace site-specific często polegają na połączeniu „stacjonarnych” elementów rzeźbiarskich z elementami krajobrazu – dla dzieł plenerowych, bądź architekturą – dla realizacji we wnętrzach. Sformułowanie dzieła często poprzedzone jest badaniem kulturowej matrycy miejsca – uwzględniającym jego aspekty historyczne, architektoniczne, topograficzne, środowiskowe, społeczne, krajobraz pierwotny czy historię krajobrazu kulturowego. Opiera się na uwypukleniu dostrzegalnych, bądź odkrywaniu ukrytych w przestrzeni znaczeń, ich przetworzeniu i prezentacji. Prace prezentowane w przestrzeni zamkniętej są często tworzone w porozumieniu z architektami budynków, czasem zaś przez nich samych.

Termin jest również używany dla określenia pracy, która w sposób materialny przymocowana jest do określonej lokalizacji. W tym rozumieniu istotną część dorobku architektury można uznać za dzieło site-specific. Również prace korzystające z osiągnięć technologii blue box uzyskują opisywaną cechę, nie mogą być bowiem prezentowane w przestrzeniach o odmiennej architekturze. Dla grafiki komputerowej rzucanej na ekran inny niż płaski, o powiązaniu z miejscem decydować będzie siatka ekranu, której uwzględnienie z projektowanym obrazem pozwala otrzymać pożądany efekt.

Sformułowanie myślenia związanego z site-specific sprzyja powstawaniu instytucji sztuki w miejscach nie zaprojektowanych z myślą o nich; zaadaptowanych[5].

Polscy artyści zajmujący się sztuką site-specific: Józef Szajna, Stanisław Zamecznik, Andrzej Matuszewski, Mikołaj Smoczyński, Krzysztof Wodiczko, Kōji Kamoji, Zbigniew Taszycki, Joanna Rajkowska, Maciej Kurak.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Łukasz Guzek, Sztuka instalacji, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2007, s. 129, ISBN 978-83-7543-006-6, OCLC 233493968.
  2. Peter Frank, Site Sculpture, Art News, październik 1975.
  3. New Directions in Environmental Art, Landscape Architecture, styczeń 1977.
  4. Art Outdoors, In and Out of the Public Domain, Studio International, marzec-kwiecień 1977.
  5. Łukasz Guzek: O galerii. Text drugi. u-jazdowski.pl. [dostęp 2024-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-21)]. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj