Szyszynka
Szyszynka (łac. corpus pineale, syn. glandula pinealis, syn. epiphysis cerebri) – jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego, leżący pomiędzy wzgórkami górnymi blaszki pokrywy. Gruczoł znajduje się w zagłębieniu, pod blaszką czworaczą, kontaktując się z kresomózgowiem szypułą szyszynki.
(zob. też oko ciemieniowe, trzecie oko)
Powstała z międzymózgowia już u niektórych bezżuchwowców zastępując w całości zadania oka ciemieniowego.
Komórki szyszynki – pinealocyty – produkują tzw. hormon snu, czyli melatoninę. Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do płynu mózgowo-rdzeniowego i do krwi. Jego wydzielanie jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi – ich obecność hamuje produkcję tego hormonu. U ssaków wywiera także hamujący wpływ na wydzielanie hormonów gonadotropowych, zapobiegając przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu. Czynność wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z dobowym rytmem zmian oświetlenia i zapewne wpływa na rytmiczność różnych funkcji fizjologicznych[1][2]. U ryb, płazów oraz gadów impulsy docierają do szyszynki bezpośrednio przez kości czaszki, które częściowo przepuszczają światło. U ssaków wydzielanie szyszynki kontrolowane jest przez impulsy wysyłane przez siatkówkę oka. Impulsy te są przekazywane przez tylną część podwzgórza, pień mózgu i rdzeń kręgowy do zwoju szyjnego górnego. Neurony tego zwoju kontrolują wydzielanie hormonu przez szyszynkę.
Zaburzenia w pracy tego gruczołu powodują zachwianie rytmu dobowego oraz w dłuższym okresie zaburzenia w rozwoju gonad.
Stwierdzono, że komórki szyszynki szczurów wydzielają również silną psychodeliczną substancję psychoaktywną o nazwie dimetylotryptamina[3].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rafael Luboshitzky, Daphna Yanai, Zila Shen-Orr, Ella Israeli, Paula Herer, Peretz Lavie. Daily and seasonal variations in the concentration of melatonin in the human pineal gland. „Brain Research Bulletin”. 47 (3), s. 271–276, October 1998. DOI: 10.1016/S0361-9230(98)00105-1.
- ↑ M. Mila Macchi, Jeffrey N. Bruce. Human pineal physiology and functional significance of melatonin. „Frontiers in Neuroendocrinology”. 25 (3–4), s. 177–195, September–December 2004. DOI: 10.1016/j.yfrne.2004.08.001. (ang.).
- ↑ Steven A. Barker1, Jimo Borjigin, Izabela Lomnicka, Rick Strassman. LC/MS/MS analysis of the endogenous dimethyltryptamine hallucinogens, their precursors, and major metabolites in rat pineal gland microdialysate. „Biomedical Chromatography”. 27 (12), s. 1690–1700, December 2013. DOI: 10.1002/bmc.2981. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Ostrowski, Wojciech (lekarz) Bem: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995, s. 542-546. ISBN 83-200-1869-2.
