Wikipedia

Tadeusz Karabowicz

polski poeta

Tadeusz Karabowicz, ukr. Тадей Карабович (ur. 6 kwietnia 1959 w Sawinie) – poeta, krytyk literacki, literaturoznawca, tłumacz, redaktor.

Tadeusz Karabowicz (ukr.Тадей Карабович)
Ilustracja
portret Tadeusza Karabowicza
autor Zbigniew Kresowaty
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1959
Sawin

Dziedzina sztuki

poezja, przekład, literaturoznawstwo

Ważne dzieła
  • Atlantyda
  • Wybrani poezji
  • Uże weczir
Odznaczenia
Order „Za zasługi” III klasy (Ukraina)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się w Sawinie na Chełmszczyźnie. Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Tarnowie, w latach 1974–1978 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Siedliszczu. Od 1978 do 1987 studiował na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, najpierw pedagogikę, następnie historię i w obu specjalnościach uzyskał tytuły magisterskie. W latach 1986–1995 pracował jako redaktor literacki w ukraińskim tygodniku społeczno-kulturalnym Nasze Słowo w Warszawie. Od 1995 roku pozostaje pracownikiem naukowym Zakładu Filologii Ukraińskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, od 1998 roku jako adiunkt. Od 1996 roku jest członkiem lubelskiego oddziału Związku Literatów Polskich. W 2012 roku został przyjęty do Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Członek honorowy Klubu Inteligencji Twórczej Stowarzyszenie Żywych Poetów.

Jest współtwórcą (wspólnie z żoną Aliną Karabowicz) Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi. Był w 1990 roku pomysłodawcą powołania Towarzystwa Miłośników Skansenu, które opiekuje się tym skansenem. W latach 1990–1999 wchodził w skład komitetu redakcyjnego kwartalnika literackiego „Swito-vyd” wydawanego w Nowym Jorku i Kijowie przez Bohdana Bojczuka i Mariję Rewakowycz. W 2001 roku zainicjował wydawanie rocznika literackiego o nazwie „Ukraiński zaułek literacki”.

Nagrody i odznaczenia edytuj

W 2008 roku został odznaczony ukraińskim Orderem „Za Zasługi” III klasy[1]. 27 lipca 2014 r. podczas XVIII Jarmarku w Holi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, nadanym przez prezydenta RP[2].

Twórczość edytuj

Debiutował utworami poetyckimi w języku polskim, w lubelskiej „Kamenie” (1980) i wierszami w języku ukraińskim w „Naszym Słowie” (1982). Wiersze, przekłady, recenzje literackie i publicystyka drukowane były głównie w „Naszym Słowie” (Warszawa, 1982-2011) oraz jego dodatkach „Naszej Kulturze” (Warszawa, 1982, 1983, 1988, 1992), „Ukraińskim Kalendarzu” (Warszawa, 1984-1986) i „Ukraińskim Almanachu” (Warszawa, 1997-2009), ponadto: w „Ukraińskim Zaułku Literackim” (2001-2011) oraz: „Almanach Sejneński” (Sejny, 2003), „Dukla” (Presow 1990, 1997), „Kamena” (Lublin, 1980, 1981, 1984, 1985, 1991-1993), „Krąg” (Lublin, 1989, 1990), „Literatura na Świecie” (Warszawa, 1986, tłumaczenia wierszy Ałły Pawłenko i Mykoły Worobjowa, 1987, tłumaczenia wierszy Wołodymyra Swidzińskiego), „Odra” (Wrocław, 1989, tłumaczenia wierszy Wołodymyra Zatuływitra), „Perewał” (Iwano Frankowsk, 1992, 1994), „Suczasnist” (Nowy Jork,1989, 1990, Kijów, 1992), „Swito-vyd” (Nowy Jork-Kijów, 1990-1999), „Wseswit” (Kijów, 1989), „Witryła” (Kijów, 1990), „Zwierciadło” (Warszawa, 1987, tłumaczenia wierszy Ałły Pawłenko), „Żowteń” (Lwów, 1989).

Tłumaczenia edytuj

Od lat 80 zajmował się twórczością przekładową z języków wschodniosłowiańskich: białoruskiego (Maksym Tank, Sokrat Janowicz, Nadzieja Artymowicz), rosyjskiego (Robiert Rożdiestwienski) i ukraińskiego, skupiając się głównie na tłumaczeniach z literatury XX wieku. Były to przekłady utworów „Kijowskiej Szkoły”: Mykoły Worobjowa, Wiktora Korduna, Wasyla Hołoborod’ki, oraz Ihora Kałyncia. Ponadto tłumaczył ukraińskich emigrantów, występujących po 1959 roku w Nowym Jorku, jako „Grupa Nowojorska”: Roman Babował, Bohdan Bojczuk, Emma Andijewska, Wira Wowk, Jurij Tarnawski i Marija Rewakowycz, Tłumaczył także wiersze Jurija Kołomyjcia oraz poezję Lidy Palij i Liny Kostenko. Tłumaczył również poetów polskich na język ukraiński (Czesław Miłosz, Jan Leończuk, Urszula Gierszon, Mirosława Niewińska, Janusz Wójcik, Alicja Rybałko, Ewa Sonnenberg, Janina Osewska, Eryk Ostrowski).

Własne tomiki wierszy edytuj

  • Zapatrzenia (w języku polskim),Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, ISBN 83-222-0438-8.
  • Wołohist’ zemli, Wydawnictwo UTSK, Warszawa 1986, [ISBN- brak],
  • Atlantyda, Slavuta Publishers, Edmonton 1989, ISBN 0-919452-23-X.
  • Bila wohyniu, Zakład Wydawniczy ZUP, Warszawa 1990, [ISBN- brak],
  • Kłyczu tebe jak łastiwku, Zakład Wydawniczy ZUP, Warszawa 1991, [ISBN- brak],
  • Atłantyda, Wydawnycze ahentstwo „Tyrsa”, Warszawa 1993, ISBN 83-900854-1-0.
  • W pusteli nebo czorne, Wydawnycze ahentstwo „Tyrsa”, Chełm – Warszawa 1995, ISBN 83-900854-4-5.
  • Szczo stoju za stinoju spomyniw, Wydawnycze ahentstwo „Tyrsa”, Warszawa 1997, ISBN 83-906203-2-4.
  • Dwa łysty do noczi, Wydawnictwo Prymat, Białystok 1999, ISBN 83-88097-00-8.
  • Wybrani poezji, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2001, ISBN 83-99097-25-3.
  • Dowha rozłuka, Wydawnictwo-Drukarnia Liber Duo s.c., Lublin 2005, ISBN 83-919278-7-3.
  • Uże weczir. Wybrani poezji, Wydawnyctwo „Ukrajinśkoho Literaturnoho Prowułka”, Lublin 2009, ISBN 978-83-919278-8-5.
  • Zabutist', Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2011, ISBN 978-83-62495-05-4.
Tomiki poety tłumaczone na język polski
  • Powrót, [tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawnictwo Prymat, Białystok 1998, ISBN 83-86620-31-5.
  • Już dzień się nachylił do czterech krańców świata, [dwujęzyczna: tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawnictwo-Drukarnia Liber Duo s.c., Lublin 2004, ISBN 83-919278-5-7.
  • Długa rozłąka, [tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawca: Książnica Podlaska, Białystok 2006, ISBN 83-60368-75-9.
Wydanie albumowe
  • Uciekające pejzaże/Znykomi krajewydy, [dwujęzyczna: tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawca: Towarzystwo Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi, Hola 2011, ISBN 978-83-919278-8-5.
Tłumaczenie na język rumuński
Opracowania naukowe
  • Dziedzictwo kultury ukraińskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, 83-227-1775-X,
  • Portret ze skrzydłem archanioła. O poezji Ihora Kałyncia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, ISBN 83-227-2076-9.
  • Tożsamość Cerkwi ukraińskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004, ISBN 83-227-2294-X.
  • Scalanie rozbitego świata. Twórczość literacka ukraińskich poetów emigracyjnych „Grupy Nowojorskiej”, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008, ISBN 978-83-227-2861-1.
  • Dziedzictwo i tożsamość kultury ukraińskiej, Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2012, ISBN 978-83-62495-9.

Redakcje edytuj

  • Lidia Irena Węglarz, Zagroda z derkaczami (redaktor), Białystok1998, ISBN 83-86620-27-7.
  • „Teka” Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych PAN Oddział w Lublinie (współredaktor), Lublin 2004, ISSN 1733-2249.
  • Stepan Sydoruk, Żurawli hnyzda stelat nad Buhom (redaktor), Wydawca: Towarzystwo Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi, Lublin 2005, ISBN 83-919278-3-0.
  • Poezjowanie nad rzeką. Antalogia poezji polsko-ukraińskiej (redakcja i opracowanie merytoryczne), Chełm-Krasnystaw 2006, ISBN 83-60371-65-2.
Rocznik „Ukraiński Zaułek Literacki” (redaktor naczelny)
  • T. 1, Białystok 2001, ISBN 83-88097-13-X.
  • T. 2, Krynica – Przemyśl – Chełm – Bielsk Podlaski 2002, ISBN 83-88097-23-7.
  • T. 3, Lublin 2003, ISBN 83-919278-2-2.
  • T. 4, Lublin 2004, ISSN 1734-4832.
  • T. 5, Lublin 2005, ISSN 1734-4832.
  • T. 6, Lublin 2006, ISSN 1734-4832.
  • T. 7, Lublin 2007, ISSN 1734-4832.
  • T. 8, Lublin 2008, ISSN 1734-4832.
  • T. 9, Lublin 2009, ISSN 1734-4832.
  • T. 10, Lublin 2010, ISSN 1734-4832.
  • T. 11, Lublin 2011, ISSN 1734-4832.

Twórczość przekładowa edytuj

Tłumaczenie z języka białoruskiego
Tłumaczenie na język ukraiński
Tłumaczenia z języka ukraińskiego na język polski

Przypisy edytuj

  1. ↑ Указ Президента України № 33/2008. president.gov.ua. [dostęp 2012-05-25]. (ukr.).
  2. ↑ Promują kulturę wschodniego pogranicza. Jarmark w Holi. tvp.pl, 2014-07-27. [dostęp 2014-07-28].

Bibliografia edytuj

  • Jan Smolarz, Pisarze współcześni regionu lubelskiego. Leksykon, Lublin 1999, s. 120-121.
  • Tadeusz Karabowicz, Po tamtej stronie deszczu. Poezja ukraińska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, s. 204.
  • Tadej Karabowycz, Moji poljaky, [w:] „Ukrajinśkyj literaturnyj prowułok”, t. 9, Ljubłyn 2009, s. 158-184.
  • Teresa Zaniewska, Okna pamięci, [w:] Już dzień się nachylił do czterech krańców świata, Lublin 2004, s. 5-7.
  • Eleonora Sołowej, Miż mowczannjam i słowom, [w:] Tadej Karabowycz, Wybrani poezji, Białystok 2001, s. 7-14.
  • Iwan Nemczenko, Ohljad liryky ta liro-eposu Tadeja Karabowycza, [w:] „Ukrajinśkyj literaturnyj prowułok”, t. 5, Ljubłyn 2005, s. 276-286.
  • Andrij Saweneć, Toj szczo stojit’ za stinoju spomyniw, [w:] Tadej Karabowycz, Uże weczir. Wybrani poezji, Ljubłyn 2009, s. 7-12.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Karabowicz&oldid=69093598”