Dom Terroru (Terror Háza) – muzeum w Budapeszcie, które stanowi jednocześnie pomnik ofiar totalitaryzmu na Węgrzech i bohaterów rewolucji 1956. Inicjatorem utworzenia muzeum był premier Viktor Orbán. Otwarto je 24 lutego 2002.

Dom Terroru
Terror Háza
Ilustracja
Dom Terroru przy Andrássy út 60
Państwo

 Węgry

Miejscowość

Budapeszt

Adres

Andrássy út 60, róg Csengery út
H-1062 Budapest

Data założenia

2002

Dyrektor

dr Mária Schmidt

Położenie na mapie Budapesztu
Mapa konturowa Budapesztu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dom Terroru”
Położenie na mapie Węgier
Mapa konturowa Węgier, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Terroru”
Ziemia47°30′24,11″N 19°03′54,30″E/47,506697 19,065083
Strona internetowa

Historia edytuj

Budynek wzniesiony w 1880 w stylu neorenesansowym według projektu architekta Adolfa Fesztyego, służył w latach 1937–1944 jako siedziba i więzienie organizacji strzałokrzyżowców. W latach 1945–1956 był siedzibą i więzieniem stalinowskiej policji politycznej ÁVH[1]. W grudniu 2000 roku budynek został kupiony przez Fundację Badań Historii i Społeczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej (Közép- és Kelet-európai Történelem és Társadalom Kutatásáért Közalapítvány). Remont ukończono w 2002 roku i 24 lutego premier Viktor Orbán otworzył muzeum w towarzystwie zaproszonych gości (m.in. Władimir Bukowski, Czesław Bielecki, Joshua Muravchik, Anne Applebaum, Dalia Kuodytė) i dziesiątków tysięcy osób[2].

Wystawy edytuj

W muzeum na trzech piętrach w ramach stałej wystawy są prezentowane wydarzenia z historii Węgier obejmujące zarówno okupację hitlerowską, jak i sowiecką. Krytycy zwracają uwagę, że pewne zagadnienia np. kolaboracja z Niemcami są omawiane skrótowo lub pomijane[1].

Wystawy czasowe:

  • 2019 Lenin – z niemieckimi pieniędzmi przeciwko Rosji[3]
  • 2016 Egy akaraton 1956-2016 – wystawa czasowa, podczas której dzięki goglom VR można było obejrzeć filmy György’ego Pálfiego[4]
  • 2016 1956 dla wolności i niepodległości (A szabadságért és a függetlenségért) – wystawa plenerowa[5]
  • 2015 Po raz pierwszy wolne (Először szabadon) – wystawa poświęcona pierwszym wolnym wyborom na Węgrzech w 1990 roku[6]
  • 2015 Skazani na niewolnictwo (Rabszolgasorsra ítélve) – wystawa plenerowa[7]
  • 2013 Rosyjski patriota – Aleksander Sołżenicyn (1918-2008) (Egy orosz hazafi – Alekszandr Szolzsenyicin (1918-2008))[8]
  • 2012 Sumienie Węgrów – József Mindszenty (A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József (1892-1975))[9]

Działalność edytuj

W 2003 roku w ramach Roku Orwellowskiego odbyła się międzynarodowa konferencja 1984, w której udział wzięli węgierscy i zagraniczni historycy oraz literaturoznawcy. Głównym tematem obrad była analiza wydarzeń w 1984 roku z perspektywy Europy Środkowej i Zachodu. Prelegenci zwrócili uwagę na wydarzenia w tym roku takie jak: publikację powieści Arthura Koestlera Ciemność w południe, śmierć J. Popiełuszki, Andropowa, bojkot Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles, wybór Ronalda Reagana na prezydenta USA[10][11]. W 2012 roku zorganizowano międzynarodowe konferencje poświęcone takim osobom jak: prezydent George H.W. Bush Luck for Europe[12], József Mindszenty[13] czy Charles de Gaulle[14].

Nagroda im. Sándora Petőfiego edytuj

Od 2009 roku Fundacja Badań Historii i Społeczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej przyznaje nagrodę im. Sándora Petőfiego za działania na rzecz wolności narodów Europy Środkowej. Uroczystość wręczenia nagrody odbywa się corocznie w Muzeum Terroru. Wśród laureatów znaleźli się również Polacy: Karol Sauerland (2015)[15]i kardynał Stanisław Dziwisz (2017)[16].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Andrzej Pawłowski, Terror Háza w Budapeszcie [online], Konflikty.pl, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-04-04] (pol.).
  2. A múzeum története [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-04].
  3. Október 20-án bezár az időszaki kiállításunk [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  4. Visszarepít minket az időben a Terror Háza új kiállítása [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  5. A pesti srácok a Terror Háza előtt [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  6. Először szabadon – új kiállítás nyílt a Terror Háza Múzeumban [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  7. Megnyílt a Rabszolgasorsra ítélve című kiállítás Budapesten [online], Webrádió hírportál [dostęp 2020-04-05] (węg.).
  8. „Egy orosz hazafi – Alekszandr Szolzsenyicin (1918-2008)” című időszaki kiállítás megnyitója [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  9. A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József kiállítás a Terror Házában [online], Montázsmagazin, 30 marca 2012 [dostęp 2020-04-05] (węg.).
  10. Hírek. Orwell-centenárium alkalmából... [online], www.orwell.hu [dostęp 2020-04-05].
  11. Orwell – Nemzetközi konferencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  12. Európa szerencséje – nemzetközi tanácskozás [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  13. „A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József (1892-1975)” című konferencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  14. Franciaország szolgálatában – Charles de Gaulle (1890-1970) c. nemzetközi konfe-rencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  15. Karol Sauerland a Petőfi-díj idei kitüntetettje [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
  16. Kard. Stanisław Dziwisz laureatem węgierskiej nagrody im. Sándora Petőfiego [online], eKAI, 4 grudnia 2017 [dostęp 2020-04-05].