Tetrapodomorpha

	Tetrapodomorpha
	Ahlberg, 1991
	Okres istnienia: dewon PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Tiktaalik – bazalny przedstawiciel Tetrapodomorhpa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	ryby kostnoszkieletowe
Gromada	mięśniopłetwe
Podgromada	Tetrapodomorpha
	Systematyka w Wikispecies

Tetrapodomorpha – klad kręgowców obejmujący ryby mięśniopłetwe wykazujące wiele cech typowych dla czworonogich. Prymitywne formy, jak Tiktaalik, zostały tu zaklasyfikowane ze względu na podobieństwa do zarówno ryb, jak i czworonogich, przynajmniej fizyczne.

W późnym dewonie, potomkowie pelagicznych ryb mięśniopłetwych – jak *Eusthenopteron* – zaczęli wykazywać sekwencje adaptacji do życia na lądzie: * *Panderichthys* był przystosowany do życia w płytkich, mulistych akwenach; * *Tiktaalik*, z przypominającymi kończyny płetwami, mógł wychodzić na ląd; * Wczesne czworonogie z podmokłych bagien, takie jak: * *Acanthostega* z ośmioma palcami na każdej stopie, * *Ichthyostega* mająca kończyny. Potomkami są również inne pelagiczne ryby mięśniopłetwe, takie jak celakanty.

W skład Tetrapodomorpha wchodzą prawdziwe czworonogie (Tetrapoda) i kilka spokrewnionych ze sobą grup ryb mięśniopłetwych.

Cechami określającymi przynależność do Tetrapodomorpha są modyfikacje płetw, a szczególnie kość ramienna z wyraźnie wypukłą głową osadzoną w panewce obręczy kończyny górnej.

Skamieniałości wczesnych przedstawicieli Tetrapodomorpha, takich jak Osteolepis i Panderichthys, pochodzą już z wczesnego dewonu. Najstarszym znanym przedstawicielem grupy jest Tungsenia paradoxa, żyjący ok. 409 milionów lat temu^[1].

Taksonomia i filogeneza edytuj

Sensu Benton, 2004^[2]

Gromada Sarcopterygii
- Podgromada TETRAPODOMORPHA
  - Tungsenia
  - Kenichthys
  - Rząd Rhizodontida
  - Nadrząd Osteolepidida (syn. Osteolepiformes)
    - Rodzina Osteolepidae
      - Osteolepis
    - Rodzina Tristichopteridae
      - Eusthenopteron
    - Rodzina Megalichthyidae
      - Megalichthys
    - Rodzina Canowindridae
    - Takson Elpistostegalia
      - Rząd Panderichthyida
      - Tiktaalik
      - Livoniana
      - Metaxygnathus
      - Ventastega
      - Nadgromada Tetrapoda

Przypisy edytuj

↑ Jing Lu, Min Zhu, John A. Long, Wenjin Zhao, Tim J. Senden, Liantao Jia i Tuo Qiao. The earliest known stem-tetrapod from the Lower Devonian of China. „Nature Communications”. 3, 2012. DOI: 10.1038/ncomms2170. (ang.).
↑ Classification of the vertebrates, [w:] Michael J.M.J. Benton Michael J.M.J., Vertebrate paleontology, wyd. 3, University of Bristol, 2004, ISBN 978-0-632-05637-8 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-15] (ang.).

Bibliografia edytuj

Per A. Ahlberg, Zerina Johanson. Osteolepiforms and the ancestry of tetrapods. „Nature”. 395 (6704), s. 792–794, 1998. DOI: 10.1038/27421. (ang.).
Michel Laurin, Marc Girondot, Armand de Ricqlès. Early tetrapod evolution. „TREE”. 15 (3), 2000. (ang.).

[1] Jing Lu, Min Zhu, John A. Long, Wenjin Zhao, Tim J. Senden, Liantao Jia i Tuo Qiao. The earliest known stem-tetrapod from the Lower Devonian of China. „Nature Communications”. 3, 2012. DOI: 10.1038/ncomms2170. (ang.).

[Benton04-2] Classification of the vertebrates, [w:] Michael J.M.J. Benton Michael J.M.J., Vertebrate paleontology, wyd. 3, University of Bristol, 2004, ISBN 978-0-632-05637-8 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-15] (ang.).

[1]

[2]