Trzebiszewo
 |
Ten artykuł od 2010-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Trzebiszewo (niem. Trebisch[3]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Skwierzyna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
| wieś | |
_-_Kopia.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
640 |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-445[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0186909 |
Położenie na mapie gminy Skwierzyna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°37′49″N 15°23′55″E/52,630278 15,398611[1]
| |
Wieś znajduje się przy trasie Skwierzyna – Gorzów Wielkopolski. Posiada połączenie kolejowe, na którym poruszają się szynobusy relacji Zielona Góra – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski.
Trzebiszewo to duża wieś sołecką nad Wartą, leżąca 16 km na południowy wschód od Gorzowa, przy drodze krajowej nr 3 (E-65) i linii kolejowej nr 367 do Skwierzyny, na wschodnim skraju lasów sulęcińsko-skwierzyńskich.
Nazwa edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy pod datą 1251 w falsyfikacie dokumentu z I połowy XVI wieku zapisanym po niemiecku "Trebitz, Trebitzer". Notowana także w 1347 "Trebesitz", a w latach 1402-08 "Trebe". W 1409 w porozumieniu granicznym pomiędzy Wielkopolską, a Nową Marchią wymieniona jako "Trzeboschow, Trzebeczow", w 1413 "Strzelusow", 1424 "Trzebyeschowa", 1424 "Trepsaw, Trzebyeschowa", 1428-37 kopia z XVII wieku "Trzebieszowo", 1454 "Thrzebyeschow", 1508 "Trzebyeschewko", 1563 "Trzebiessewo", 1564 "Trzebieszow", 1580 "Trzebieszewo", 1495 "Trzebieszawo"[4].
W kronice gorzowskich pisarzy miejskich używano form Trebish (Trebischer Rodenandt) (1376). Trebisch (Trebischer) (1586), Trebitz (Trebi z scher falde) (1588). Później także Trzebieszewo (1580, 1603), Trzebiechowa (ok. 1601), Trzebieszów (1664, 1667, 1729), Trzebiszewo (1725, 1732, 1778), Trzebieszwo (1790, 1846)), Trzebiszew (1821, 1888).
Historia edytuj
Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. Nazwa wsi została wzmiankowana w dokumencie Nikolausa von Jagowa z Santoka, który w 1347 nadał mieszczaninowi gorzowskiemu Henrykowi Bulen barcie w swych dobrach Sommerlate (Brzozowiec) aż do granic z Trzebieszewem (niem. Trebesitz) oraz Glinikiem. W latach 1402-08 miejscowość wspomniana w notatce z archiwum krzyżackiego o przebiegu granicy Wielkopolski z Nową Marchią. Pomiędzy Landsbergiem, a dobrami biskupa poznańskiego granica biegła od dębu nad Wartą, w który wbity jest żelazny gwóźdź, aż do Trzebiszewa gdzie była usypana grobla. W 1409 Trzebiszewo było wsią graniczną biskupstwa poznańskiego z wsią Deszczno, która należała do miasta Landsberg. W 1421 starosta generalny Wielkopolski Sędziwój z Ostroroga rozgraniczył dobra klasztoru w Ząbrsku i miasta królewskiego Skwierzyna]. Nowo ustalona granica biegła od starego kopca przy drodze z Ząbrska do Skwierzyny, przecinała rzekę Obrę, a następnie szła kolejno wzdłuż Mniskiej Łąki, koło dębu granicznego, przez wzgórze obok Bukowego Lasu, rzeki Krowicz i Brzozowej Łąki, a następnie przez wzgórze Dwie Zprząsszy do narożnika z wsią Trzebiszewo. W 1424 nastąpiło kolejne rozgraniczenie między Królestwem Polskim, a Nową Marchią w lesie między miastem Landsberg, a wsią. W 1433 wójt Nowej Marchii zdobył i spalił miasto Bledzew wraz z klasztorem i okolicznymi wsiami w tym także z Trzebieszewem. W 1454 Otton von der Marwitz przekroczył granicę i spustoszył Trzebiszewo po wypowiedzeniu wojny Krzyżakom przez króla polskiego[4].
W 1508 miejscowość była wsią kościelną należącą do biskupstwa w Poznaniu i należała do powiatu poznańskiego Korony Królestwa Polskiego. Przynależała wówczas do parafii Skwierzyna. W tym roku odnotowano pobór podatków ze wsi. W 1563 podatki zapłacono od 6,5 łana, z jednego łana sołtysa, karczmy dorocznej, od 5 rybaków, 5 komorników, 2 rzemieślników. W 1564 Trzebiszewo należało do pszczewskiego klucza dóbr biskupów poznańskich. We wsi było 11 łanów osiadłych. Z każdego łanu płacono po 24 groszy, 1 ćw. owsa, 2 koguty, 15 jaj. Sołtys miał 2 łany i płacił 2 złote 4 grosze. Czterech zagrodników płacili po 5 groszy, karczmarz z karczmy dawał 24 grosze[4].
W XVI wieku przez Trzebieszewo przebiegała droga ze Skwierzyny do Landsbergu. W 1596 nastąpiło rozgraniczenie Deszczna od Trzebieszewa. W latach 1603-07 wieś stała się siedzibą własnej parafii. W 1616 ustalono granicę wsi ze Skwierzyną. W 1643 w Trzebiszewie pobierano cło graniczne[4].
Do 1791 Trzebiszewo leżało w powiecie poznańskim, następnie międzyrzeckim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. W latach 1793–1807 – Prusy (Prusy Południowe). W 1806 po udanym powstaniu wielkopolskim w latach 1807-1815 miejscowość znalazła się w departamencie poznańskim w granicach Księstwa Warszawskiego. W latach 1815–1945 ponownie w graniach Prus w rejencji poznańskiej, a po zjednoczeniu Niemiec w ramach Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W latach 1938–1945 – rejencja frankfurcka w prowincji brandenburskiej).
W latach 1945–1950 – województwo poznańskie, następnie zielonogórskie, w latach 1975–1998 – województwo gorzowskie, obecnie lubuskie.
W latach 1818–1887 – powiat międzychodzki, w latach 1888–1961 – powiat skwierzyński, w latach 1962–1975 – powiat gorzowski, od 1993 r. – powiat międzyrzecki. Przed 1945 r. jednostkowa gmina wiejska. Tuż po wojnie gmina wiejska, ale już od września 1945 r. gromada w zbiorczej gminie wiejskiej Skwierzyna. W latach 1955–1972 – gromada (siedziba GRN), po 1962 r. przyłączona do gromady Skwierzyna, od 1973 r. – gmina Skwierzyna.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Trzebieszewo należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[5]. Trzebieszewo należało do okręgu starodworskiego tego powiatu i stanowiło część majątku Nowa Wieś, którego właścicielem był wówczas F. Ksawery Alkiewicz[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 541 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 57 dymów (domostw)[5].
W końcu XIX w. oraz w okresie międzywojennym gmina obejmowała wieś i leśnictwo Laskowo (Wildtranke). Gromada obejmowała także Brzozowiec. Sołectwo od dawna jest jednowioskowe.
Zabytki edytuj
We wsi znajduje się neoromański kościół zbudowany w latach 1846–1848.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141018
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Trebisch. [dostęp 2014-03-01]. (niem.).
- ↑ a b c d Jurek 2011 ↓.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 260.
Bibliografia edytuj
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V, (Ś – W), zeszyt 1, hasło „Trzebieszewo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2011, s. 351-352.
Linki zewnętrzne edytuj
- Trzebieszewo w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Oficjalna strona Trzebiszewa. trzebiszewo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-01)].