U-3 (1935)
U-3 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu okresu międzywojennego i II wojny światowej. Niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób.
 U-2, okręt siostrzany U-3 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt |
IvS: MVBIIA |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
11 lutego 1935 |
| Wodowanie |
19 lipca 1935 |
 Kriegsmarine
| |
| Wejście do służby |
6 sierpnia 1935 |
| Wycofanie ze służby |
1 sierpnia 1944 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
40,9 metra |
| Szerokość |
4,08 metra |
| Zanurzenie |
3,83 metra |
| Zanurzenie testowe |
100 metrów |
| Zanurzenie maksymalne |
150 metrów |
| Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki Diesla o mocy 700 KM (pow.) 2 silniki elektryczne o mocy 360 KM (zan.) 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
1600 Mm /8 węzłów (pow.) |
| Uzbrojenie | |
| 5 torped G7a, 1 działko kalibru 20 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 533 mm (dziób) |
| Załoga |
25 oficerów i marynarzy |
Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 19 lipca 1935 roku. Po wejściu w tym samym roku do służby, pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach szkolnej jednostki Unterseebootsschulflottille (US-FL) w Neustadt. Po wybuchu wojny prowadził operacje na Morzu Północnym zakończone w kwietniu 1940 roku udziałem w kampanii norweskiej. Po jej zakończeniu został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. 1 sierpnia 1944 roku w Neustadt został wycofany ze służby i używany w charakterze rezerwuaru części zamiennych.
W trakcie działań wojennych przeprowadził pięć patroli bojowych na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których zatopił dwa statki o łącznej pojemności 2348 BRT. Na pokładzie tego okrętu swoje pierwsze wojenne patrole bojowe przeprowadził m.in. kpt. Joachim Schepke – jeden z najbardziej zasłużonych dowódców niemieckich okrętów podwodnych.
Budowa i konstrukcja edytuj
U-3 był okrętem podwodnym typu IIA wybudowanym dla Niemiec w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, pod numerem stoczniowym 238[1][2]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem typu MVBIIA w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze[1]. Kontrakt na budowę tego okrętu został podpisany w styczniu 1934 roku jako część większej umowy na budowę wszystkich jednostek tego typu[1]. Blachy stalowe zostały w ścisłej tajemnicy dostarczone do stoczni w Kilonii okrężną drogą przez IvS w Hadze, podobnie jak silniki główne i pomocnicze, które dotarły do Kilonii na początku roku 1934[1]. Rozpoczęcie budowy było opóźnianie przez Adolfa Hitlera z przyczyn politycznych, jednak 11 lutego 1935 roku w Kilonii położono ostatecznie stępkę, zaś 19 lipca 1935 roku U-3 został zwodowany[1][3].
U-3 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton[4][a], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony[5]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra[5][6]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra[5]. Napęd okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 × 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę[7] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 × 180 KM)[8]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy umożliwiały jednostce osiąganie prędkości maksymalnej na powierzchni wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś umożliwiał rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła[5]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mil morskich przy prędkości 4 węzłów[5]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typów II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów[9], zanurzenie maksymalne 150 metrów[10][4], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund[5].
Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie[5]. Opcjonalnie możliwe było zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu[11][6]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi[11]. Zamiennie z torpedami, okręt mógł przenosić do 18 min[8]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem przeciwlotniczym kalibru 20 mm[8].
Służba okrętu edytuj
U-3 został przyjęty do służby w Kriegsmarine 6 sierpnia 1935 roku, jako trzecia jednostka swojego typu i jeden z pierwszych okrętów podwodnych III Rzeszy[3]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany Kapitanleutnant Hans Meckel, który sprawował tę funkcję do 29 września 1937 roku[12]. U-3 został przydzielony do jednostki szkolnej US-FL w Neustadt, zaś wrzesień 1935 roku spędził w szkole zwalczania okrętów podwodnych, celem szkolenia technicznego załogi[3][2].
7 marca 1936 roku podczas zajmowania przez wojska niemieckie Zagłębia Ruhry – wraz z 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” oraz jednostkami swojego typu – U-3 został wysłany na patrol, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim[13]. Podobne wyjście na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku[13]. Wkrótce potem – w 29 października 1938 roku – dowództwo nad okrętem objął, jeden z najsłynniejszych w przekroju zbliżającej się wojny dowódców U-Bootów, kapitanleutnant Joachim Schepke[3][14]
Działania wojenne edytuj
1 września 1939 roku – w dniu ataku Niemiec na Polskę – U-3 uzyskał status operacyjny, i pod dowództwem Joachima Schepkego 4 września wyszedł z Wilhelmshaven na swój pierwszy patrol bojowy na Morzu Północnym[3]. Wkrótce jednak potem, już 8 września, powrócił do bazy bezowocnie kończąc swój wojenny debiut operacyjny[3][2]. Podobnie zakończył się trwający od 13 do 24 września drugi patrol okrętu na Morzu Północnym, którego celem było zwalczanie brytyjskich okrętów podwodnych[3][2].
23 września 1939 roku – na wniosek adm. Ericha Raedera – Hitler zaaprobował poluźnienie restrykcyjnych zasad prowadzenia wojny podwodnej, która miała dotąd być prowadzona ze ścisłym przestrzeganiem prawa pryzowego[15]. Już 24 września Oberkommando der Marine (OKM) przekazało kommodore Karlowi Dönitzowi informację o poluźnieniu zasad na obszarze Morza Północnego, z jednoczesnym nakazem podejmowania prób ratowania załóg zatopionych jednostek[15]. 27 września 1939 roku U-3 wypłynął na swój trzeci patrol, celem operowania w Skagerraku[3]. 30 września o godz. 11:40 w odległości 35 mil morskich na północny zachód od Hanstholm w Szwecji, U-3 natrafił na duński transportowiec s/s „Vendia” (1150 BRT), który zatopił ogniem artyleryjskim i torpedą[2]. Kpt. Schepke wziął jednak na pokład U-3 sześciu rozbitków z zatopionego statku[3]. Jeszcze tego samego dnia Schepke zatrzymał inny statek, szwedzki transportowiec s/s „Gun” (1198 BRT), i po przejrzeniu dokumentów rozkazał swojej grupie abordażowej wejść na jego pokład[3]. Kontrolowana jednostka podjęła jednak próbę staranowania U-Boota, który uniknął kolizji dzięki wykonaniu manewru unikowego[3]. W rezultacie tego aktu uznanego za działanie wrogie i niezgodne z prawem międzynarodowym, niemiecka grupa abordażowa podłożyła ładunki wybuchowe pod s/s „Gun” i zatopiła szwedzki statek[3]. 3 października U-3 zakończył swój patrol w Kilonii[2].
| Dowódcy okrętu | ||
|---|---|---|
| Kptlt. Hans Meckel | 6 sierpnia 1935 | 29 września 1937 |
| Kptlt. Ernst-Günter Heinicke | 30 września 1937 | lipiec 1938 |
| Kptlt. Joachim Schepke | 29 października 1938 | 2 stycznia 1940 |
| Kptlt. Gerd Schreiber | 3 stycznia 1940 | 28 lipca 1940 |
| Kptlt. Helmut Franzke | 29 lipca 1940 | 10 listopada 1940 |
| Kptlt. Otto von Bülow | 11 listopada 1940 | 2 lipca 1941 |
| Oblt. Hans-Hartwig Trojer | 3 lipca 1941 | 2 marca 1942 |
| Oblt. Joachim Zander | 3 marca 1942 | 30 września 1942 |
| Oblt. Herbert Zoller | 1 października 1942 | 18 maja 1943 |
| Oblt. Ernst Hartmann | 19 maja 1943 | 9 czerwca 1944 |
| Ltn. Hermann Neumeister | 10 czerwca 1944 | 16 lipca 1944 |
2 stycznia 1940 roku z pokładu U-3 zszedł Joachim Schepke, który dzień później objął dowództwo U-19 typu IIB, dowódcą U-3 został zaś Kptlt. Gerd Schreiber[14][3]. Pod jego dowództwem okręt wszedł w okres bezpośrednio poprzedzający kampanią norweską. 16 marca 1940 roku U-3 wyszedł z Kilonii na swój 4. patrol, którego zadaniem było początkowo patrolowanie Skagerraku celem zwalczania brytyjskich jednostek podwodnych[3]. W tym czasie niemieckie dowództwo spodziewało się brytyjskiej inwazji na Norwegię, i samo planowało uprzedzenie aliantów oraz okupację Norwegii i Danii[3]. Po kilku dniach U-3 wraz z innymi okrętami otrzymał rozkaz udania się do rejonu Lindesnes po raporcie o dostrzeżeniu tam dużego zespołu brytyjskich okrętów. Wykryto tam krążownik, nie została jednak podjęta próba ataku, w obawie o zdradzenie własnych planów inwazyjnych. U-3 został następnie wezwany do Wilhelmshaven, dokąd zawinął 29 marca[3].
12 kwietnia 1940 roku U-3 wypłynął na wody norweskie na swój piąty patrol, jednak już trzy dni później został z niego odwołany celem wznowienia działalności szkoleniowej[3]. Następnego dnia U-Boot został zaatakowany sześcioma torpedami przez brytyjski okręt podwodny HMS „Porpoise”[2][3]. Żadna z nich jednak nie osiągnęła celu, gdyż U-3 zdołał je wymanewrować[2]. 29 marca U-3 zawinął do Wilhelmshaven[3]. Do końca II wojny światowej U-3 nie wyszedł już na żaden patrol bojowy, zaś 1 lipca 1940 roku został przydzielony do 21. Flotylli w Piławie, celem prowadzenia działalności szkolno-treningowej[2][3].
Wycofanie ze służby edytuj
1 sierpnia 1944 roku w Piławie U-3 został oficjalnie wycofany z czynnej służby[3]. Odholowany został następnie do Neustadt, gdzie wykorzystywano go w charakterze jednostki doświadczalnej, na której badano stopień tłumienia dźwięków oraz efektów oddziaływania fali uderzeniowej pobliskich eksplozji[2]. 3 maja 1945 roku kadłub okrętu został zajęty przez wojska brytyjskie, po czym zezłomowany[2].
W trakcie działań wojennych U-3 przeprowadził pięć patroli bojowych na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których zatopił dwa statki o łącznej pojemności 2348 BRT[16].
Uwagi edytuj
- ↑ Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 97–100.
- ↑ a b c d e f g h i j k Grzegorz Bukała: Historia operacyjna, s. 35.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 4.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 42.
- ↑ a b c d e f g E. Möller, W. Brack: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.
- ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 334.
- ↑ E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 159.
- ↑ a b c E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 65.
- ↑ Ulrich Gabler: Submarine design, s. 162.
- ↑ J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.
- ↑ a b J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.
- ↑ a b R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 159, 283.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 44-45.
- ↑ a b R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 224.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War T. 1, s. 95–97.
- ↑ a b uboat.net: U-3, [on line]
Bibliografia edytuj
- Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8.
- Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w. ś. Typ II A. „Okręty Wojenne”. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wyd. „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X.
- Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
- Ulrich Gabler: Submarine design. With an updating chapter by Fritz Abels and Jürgen Ritterhoff. Bonn: Bernard und Graefe, 2000. ISBN 3-7637-6202-7.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
- Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
- Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7.
- U-3. www.uboat.net. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).