Vasilefs Georgios (1938)
Vasilefs Georgios (gr. ΒΠ Βασιλεύς Γεώργιος) – grecki niszczyciel z czasów II wojny światowej, przejęty w 1941 roku przez Niemców i użytkowany od 1942 roku jako ZG3 a następnie Hermes. Działał na Morzu Śródziemnym, został samozatopiony 7 maja 1943 roku po uszkodzeniach zadanych przez lotnictwo.
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki |
1937 |
| Wodowanie |
3 marca 1938 |
 Wasilikon Naftikon
| |
| Nazwa |
Vasilefs Georgios |
| Wejście do służby |
15 lutego 1939 |
 Kriegsmarine
| |
| Nazwa |
ZG 3 |
| Wejście do służby |
21 marca 1942 |
| Zatopiony |
7 maja 1943 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
1414 ton |
| Długość |
97,5 m |
| Szerokość |
9,7 m |
| Zanurzenie |
2,7 m |
| Napęd | |
| trzy kotły typu Yarrow 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
35 węzłów |
| Zasięg |
6000 Mm (przy prędkości 15 w.) |
| Uzbrojenie | |
| po ukończeniu: 4 działa kal. 127 mm 4 działa plot. kal. 37 mm 8 wyrzutni torped kal. 533 mm w służbie Kriegsmarine: 4 działa kal. 127 mm 4 działa plot. kal. 37 mm 5 dział plot. kal. 20 mm 8 wyrzutni torped kal. 533 mm 75 min | |
| Załoga |
145 |
Budowa edytuj
Nowoczesny niszczyciel zamówiony wraz z bliźniaczym okrętem „Vasilissa Olga” przez marynarkę grecką w 1936 roku w brytyjskiej stoczni Yarrow & Co.[1]. Konstrukcja jednostki wzorowana była na niszczycielach typów G i H, budowanych dla Royal Navy[2]. Uzbrojenie artyleryjskie dostarczyły firmy niemieckie (działa SKC/34 kalibru 127 mm i przeciwlotnicze 37 mm), a urządzenia do kierowania ogniem holenderskie[2]. Okręt, który otrzymał nazwę na cześć króla Grecji Jerzego I, został zwodowany 3 marca 1938 roku, a jego przejęcie przez marynarkę grecką nastąpiło 15 lutego 1939 roku[2]. Niszczyciel otrzymał numer taktyczny D 14, lecz na burcie zapisywano sam numer „14”[3]. „Vasilefs Georgios” miał pełnić funkcję okrętu flagowego marynarki greckiej, dlatego pomieszczenia dowódcy, przeznaczone dla dowodzącego admirała, były bardziej komfortowe niż na bliźniaczym okręcie[2].
Służba edytuj
Po napaści Włoch na Grecję 28 października 1940 roku okręt rozpoczął wojenna służbę uczestnicząc m.in. w nocnych rajdach przeciwko liniom zaopatrzeniowym przeciwnika na wodach Cieśniny Otranto wraz z marynarką brytyjską[2]. W 1941 roku, po zaatakowaniu Grecji przez III Rzeszę (plan Marita), oba bliźniacze niszczyciele uczestniczyły w eskortowaniu konwojów zaopatrzeniowych z Egiptu oraz ewakuacji greckich zapasów złota na Kretę[2]. „Vasilefs Georgios” został poważnie uszkodzony w wyniku ataku bombowców nurkujących Junkers Ju 87 w nocy z 12 na 13 kwietnia 1941 roku w Zatoce Sarońskiej[2]. Postawiony w doku pływającym w bazie Salamina, 20 kwietnia został ponownie zbombardowany, po czym 23 kwietnia samozatopiony przez załogę[2]. Po zajęciu bazy przez wojska niemieckie (6 maja 1941 roku), niszczyciel został podniesiony z dna i wyremontowany. 21 marca 1942 roku okręt został wcielony do służby w Kriegsmarine pod oznaczeniem ZG 3 (Zerstörer Griechischer – niszczyciel grecki 3), dowódcą został Fregattenkapitän (później Kapitän zur See) Rolf Johannesson[4].
W służbie niemieckiej ZG 3 został dozbrojony w dodatkowe działka przeciwlotnicze (5 × 20 mm) i wyposażony w tory minowe, umożliwiające przenoszenie do 75 min morskich[4]. Dla skompensowania masy usunięto po jednej rurze z obu wyrzutni torpedowych[5]. Okręt działał we wschodniej części Morza Śródziemnego, współdziałając z flotą włoską w eskortowaniu konwojów przewożących zaopatrzenia dla Deutsche Afrika Korps[3]. Stawiał też miny, między innymi 2/3 lipca 1942 roku koło Cyklad[3]. 21 sierpnia 1942 roku okręt otrzymał nazwę „Hermes”[3]. 16 listopada tegoż roku, eskortując konwój, współuczestniczył w zatopieniu greckiego okrętu podwodnego „Triton” przez ścigacz okrętów podwodnych UJ 2102[3].
Od kwietnia 1943 roku „Hermes” został przebazowany na Sycylię, uczestnicząc w eskortowaniu konwojów do Tunisu[3]. 20 kwietnia postawił 60 min koło wyspy Marettimo[3]. Następnego dnia 21 kwietnia, w okolicy wyspy Capri niszczyciel wykrył i zatopił bombami głębinowymi brytyjski okręt podwodny HMS „Splendid” typu S, po czym uratował 20 członków jego załogi[6]. 30 kwietnia, w rejonie Cape Bon, niszczyciel odniósł poważne uszkodzenia od bliskich wybuchów bomb, tracąc 23 członków załogi[6]. Doholowany do portu La Goulette, został 7 maja 1943 roku samozatopiony w celu zablokowania wejścia do portu w Tunisie[6]. Wrak został następnie podniesiony i po zakończeniu wojny złomowany[6].
W literaturze istnieją wzmianki o rzekomym zatopieniu okrętu przejętego przez Niemców, w nieznanej dacie, przez agenta Jerzego Iwanowa-Szajnowicza, lecz brak jest na to jakichkolwiek dowodów – być może taka wersja była powielana podczas wojny dla celów propagandy[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Następna para niszczycieli, mająca nosić nazwy „Vasilefs Constantinos” i „Vasilissa Sofia”, miały być zbudowane w stoczni w Grecji.
- ↑ a b c d e f g h Kasperski 2018 ↓, s. 73.
- ↑ a b c d e f g Kasperski 2018 ↓, s. 75.
- ↑ a b Kasperski 2018 ↓, s. 74.
- ↑ Kasperski 2018 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d Kasperski 2018 ↓, s. 75-76.
- ↑ Kasperski 2018 ↓, s. 74-75.
Bibliografia edytuj
- Zvonimir Freivogel (tłum. Maciej S. Sobański) Vasilefs Georgios i Vasilissa Olga. Od bliźniaków do przeciwników w: Okręty Wojenne numer specjalny 4, ISSN 1231-014X
- Tadeusz Kasperski. Jak Vasilefs Georgios stał się Hermesem. „Morze”. Nr 2/2018. IV (29), luty 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469.
- Hellenic Navy. hellenicnavy.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-22)]. [dostęp 16 lipca 2009]
- German Naval History [dostęp 16 lipca 2009]