Władcy Nortumbrii

lista w projekcie Wikimedia

Królestwo Nortumbrii powstało na skutek scalenia w jedno dwóch anglosaskich królestw: Bernicji i Deiry, oraz przez wchłonięcie kilku małych państw celtyckich. Najcenniejszym źródłem informacji o Nortumbrii i starciach rywalizujących dynastii na jej tronie jest dzieło Bedy Czcigodnego Historia ecclesiastica gentis Anglorum.

Pierwszym władcą, który zasiadał na tronach obu królestw był Etelfryd z Bernicji, który w 604 roku najechał na Deirę, zabił jej władcę, Etelryka i połączył oba królestwa unią. Jednak jego następcy nie zdołali dokonać trwałego zjednoczenia: zdarzały się okresy całkowitej odrębności, a w późniejszym okresie potężniejsi władcy Bernicji sprowadzili Deirę do roli królestwa zależnego. Szczególną determinację w dążeniu do połączenia wykazywał Oswiu, jednak nigdy nie został zaakceptowany przez mieszkańców Deiry, pamiętających mu zamordowanie ich władcy Oswine.

Za rzeczywisty początek Nortumbrii należałoby uznać okres panowania syna Oswiu, Egfryta, gdyż nigdy później królestwa Bernicji i Deiry nie miały osobnych władców.

Bogata historia Nortumbrii zakończyła się dramatycznie w dniu Wszystkich Świętych 866 roku, kiedy to w wielkiej bitwie w mieście York, podczas kolejnego najazdu wikingów, zginęło dwóch rywalizujących ze sobą w owym czasie władców nortumbryjskich: Ella i Osbert. Po tej bitwie tereny dawnej Deiry przeszły w ręce najeźdźców, a w dawnej Bernicji, zwanej Królestwem Yorku, pozostawiono lokalnych władców, którzy aż do Aldreda, posiadali tytuł królów. Byli jednak formalnie zależni, a w późniejszym okresie "zdegradowani" do tytułu earldormanów z Bamburgh.

Wykazy władców Nortumbrii, w zależności od źródła, zawierają niewielkie różnice. Również podane daty panowania, szczególnie w okresie początkowym, należy traktować jako przybliżone.

Królowie Bernicji edytuj

Przybliżone daty panowania[1] Władca Oryginalne pisownia imienia Uwagi
500-520 Esa Esa Wątpliwa historyczność jako króla
520-547 Eoppa Eoppa Wątpliwa historyczność jako króla
547–559 Ida Ida Pierwszy król Bernicji wg Historia Brittonum, syn Eoppa
559–560 Glappa Glappa syn Idy (?)
560–568 Adda Adda syn Idy
568–572 Ethelryk Æthelric, Æðelric, Æþelric syn Idy
572–579 Teodoryk Theodric syn Idy
579–585 Frithuwald Frithuwald
585–592 Hussa Hussa
604—616 Etelfryd Æthelfrith, Aedilfrid, Æðelfrið jako pierwszy połączył Bernicję i Deirę pod jednymi rządami
616–632 Edwin Edwine, Eadwine, Eduini, Eadwine z dynastii deirskiej
632–633 Eanfrith wymazany z kronik za apostazję
634–641 Oswald Oswald początek jego panowania uważany jest za początek istnienia Nortumbrii, choć potem kilkakrotnie Bernicja i Deira miały osobnych władców

Królowie Deiry edytuj

WŁADCY DEIRY
Przybliżone daty panowania Władca Oryginalne pisownia imienia Uwagi
560–588 Ella Ælla, Aella, Ille
589–604 Etelryk Æthelric, Aetelric
604–616 Etelfryd Æthelfrith, Aedilfrid, Æðelfrið z bernickiej dynastii; jako pierwszy połączył Bernicję i Deirę pod jednymi rządami
616–632 Edwin Edwine, Eadwine, Eduini, Eadwine
633–634 Osric Osric
634–641 Oswald Oswald początek jego panowania uważany jest za narodziny nowego królestwa - Nortumbrii
641–644 Oswiu Oswy, Osuio, Osui, Oswius, Oswie nie został zaakceptowany jako władca Deiry przez mieszkańców Deiry, mimo poślubienia córki Edwina, Achy
644–651 Oswin Osuini, Osuinus, Oswine zamordowany na zlecenie Oswiu
651-670 Oswiu Oswy, Osuio, Osui, Oswius, Oswie mimo sprawowania faktycznej władzy nad całą Nortumbrią, Oswiu zmuszony był kilkakrotnie nadawać Deirze częściową autonomię i wyznaczać osobnego władcę
651–654/655 Etelwald Œthelwald, Oidilualdo, Oidiluald zależny od Oswiu
656–664 Alfrid Alchfrithus, Alchfrido, Ahlfrith zależny od Oswiu
670–679 Elfwine Ælfwine zależny od Egfryta

Królowie Nortumbrii edytuj

WŁADCY NORTUMBRII
Przybliżone daty panowania Władca Oryginalne pisownia imienia Uwagi
634-641 Oswald Oswald jego panowanie uważane jest za początek istnienia Nortumbrii
654–670 Oswiu Oswy, Osuio, Osui, Oswius, Oswie mimo sprawowania faktycznej władzy nad całą Nortumbrią, Oswiu zmuszony był kilkakrotnie nadawać Deirze częściową autonomię i wyznaczać osobnego władcę
670–685 Egfryt Ecfrithus, Ecgfrið, Egfrid, Ecgfrith za jego rządów istnienie Nortumbrii stało się faktem, już nigdy Bernicja i Deira nie miały osobnych władców
685–704 Aldfrith Aldfrid, Aldfridus, Aldfrið, Flann Fina mac Ossu
704–705 Edwulf Eadwulf uzurpator
705–716 Osred Osredi, Osrit, Osræd
716–718 Cenred Coenred, Coenredo, Coinred
718–729 Osric
729-737 Ceolwulf Ceolf, Ceoluulf, Ceolwulf wæs Cuþaing, Ciowulf na krótko usunięty z tronu w 731 roku
737–758 Eadbert Eadberht, Eadbyrht abdykował i wstąpił do klasztoru
758–759 Oswulf Osulf, Osulfus, Osuulf, Osuulfus zamordowany przez własnych dworzan
759–765 Etelwald Moll Æthelwald Moll, Aeðelwaldus, Æðelwald Moll zdetronizowany i zmuszony do wstąpienia do zakonu
765–774 Alhred Alchred, Alcred, Aluchred obalony i wygnany
774–779 Etelred I Æthelred, Aeðelredus, Æðelred, Æþelred obalony i wygnany
776–788 Elfwald I Alfwold, Aluuoldus, Alwold, Ælfwold, Ælfwald zamordowany przez ealdormana Sicgę
789–790 Osred II Osræd, Osredus postrzyżony i wygnany
790–796 Etelred I Æthelred, Aeðelredus, Æðelred, Æþelred ponownie na tronie
796 Osbald Osbaldus panował jedynie przez 27 dni
796–806 Eardwulf
806–808 Elfwald II
808–840 Eanred Andredo
840–844 Etelred II Æthelred, Aethelred
844 Redwulf Raedwulf uzurpator
844–848 Etelred II Æthelred, Aethelred ponownie
848-863 Osbert Osberht, Osbriht, Osbryht, Osbyrht, Osbyrhtus
863-867 Ella Alle, Alli, Ælla, Ælle, Aelle
867 Osbert Osberht, Osbriht, Osbryht, Osbyrht, Osbyrhtus ponownie

Osbert i Ella byli ostatnimi anglosaskimi samodzielnymi królami Nortumbrii. Obaj zostali zabici jednego dnia: 21 marca 867 roku, podczas bitwy o York. Później kraj został podzielony: dawna Deira przeszła w ręce zwycięskich Normanów, zaś w Bernicji pozostawili oni marionetkowych lokalnych władców, którzy do 895 roku posiadali tytuł króla Nortumbrii, a później a później króla Yorku i eldormana Yorku (od 927).

Normańscy Królowie Yorku edytuj

Okres panowania Władca Uwagi
867-872 Ecgberht I
872-876 Ricsige
876-878 Ecgberht II
??? -913 Eadulf I
913-930 Ealdred I
930-963 Osulf
963-995 Waltheof
995-1016 Uchtred
1016-1019 Eadulf II
1019-1038 Ealdred II
1038-1041 Eadulf III

Przypisy edytuj

  1. J.E. Morby, Dynastie świata.