Wikipedia

Władysław Santarius

Władysław Santarius (czes.: Vladislav Santarius) (ur. 12 listopada 1915 w Stonawie, zm. 5 czerwca 1989 w Hawierzowie) – polski duchowny luterański, działający na Zaolziu. Duchowny Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Wyznania Augsburskiego. Jeden z najbardziej znaczących przywódców ruchu odrodzeniowego wśród ewangelików na czeskim Śląsku Cieszyńskim, prześladowany za tę działalność w czasie rządów komunistów w Czechosłowacji.

Władysław Santarius
Vladislav Santarius
Data i miejsce urodzenia

12 listopada 1915
Stonawa

Data i miejsce śmierci

5 czerwca 1989
Hawierzów

Miejsce pochówku

Cmentarz ewangelicki w Stonawie

Wyznanie

luteranizm

Kościół

ewangelicki

Ordynacja

27 września 1948

Życiorys edytuj

 
Pomnik Santariusa w Trzanowicach (fragment)
 
Kościół ewangelicki w Trzanowicach
 
Kaplica na luterańskim cmentarzu w Stonavie

Był synem górnika Józefa Santariusa i jego żony Zuzanny z domu Mrózkowej[1]. W latach 1922-1927 uczęszczał do szkoły podstawowej w Stonawie[1]. W 1937 ukończył z wyróżnieniem gimnazjum w Czeskim Cieszynie[1], po czym rozpoczął studia teologiczne w Bratysławie (od 1938 w Warszawie, a od jesieni 1939 w Pradze). W związku z odmową podpisania Volkslisty zmuszony do opuszczenia mieszkania i podjęcia pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy[1]. 4 sierpnia 1940 ożenił się z pochodzącą ze Stonawy Wandą Bubikovą[1]. Z tego związku w 1945 urodził się syn imieniem Czesław, również działacz ewangelicki[1][2]. Od 1940 do 1946 pracował jako górnik dołowy[3] w kopalni Barbara w Karwinie. 25 czerwca 1946 ukończył w Bratysławie[1] studia teologiczne, przerwane wcześniej z powodu wybuchu wojny. Rozpoczęty następnie przewód doktorski w związku z przejęciem w 1948 władzy w Czechosłowacji przez komunistów nie został zakończony. Ordynowany 27 września 1948 w Czeskim Cieszynie. W tym samym roku, 4 lutego rozpoczął pracę duszpasterską jako wikariusz parafii w Ligotce Kameralnej[1], gdzie został kierownikiem diakonijnych zakładów pomocy „Betezda” i „Sarepta”[3]. Jednocześnie stanął na czele organizacji Społeczność Chrześcijańska w Czechosłowacji, którą pod presją władz komunistycznych rozwiązano w roku 1950. We wrześniu 1950 został administratorem nowo powstałego zboru w Trzanowicach[1], a 17 grudnia 1950 został wybrany na pierwszego proboszcza[3]. 31 sierpnia 1953 wbrew woli swojej i parafian został odwołany i mianowany administratorem zboru w Ostrawie. 1 lutego 1957 powrócił do Trzanowic, ale 14 lutego 1959 ponownie wbrew protestom wiernych przeniesiony do Stonawy. Tam też działał w latach sześćdziesiątych[4]. 31 maja 1963 władze komunistyczne cofnęły mu pozwolenie na wykonywanie czynności duszpasterskich, w związku z czym musiał podjąć pracę robotnika fizycznego. Na skutek protestów wiernych władze przywróciły mu prawo wykonywania praktyki duszpasterskiej. 1 lipca 1965 roku wrócił do parafii w Ostrawie, w której pracował do przejścia na emeryturę 1 września 1980. W czasie emerytury nie otrzymywał pozwolenia na odprawianie nabożeństw. W czasie posługi szykanowany był nie tylko przez administrację cywilną, ale także przez pozostające pod jej wpływem władze własnego Kościoła[5]: pomimo posiadanego autorytetu nigdy nie został członkiem Synodu ani też nie uczestniczył w konferencjach Kościoła, również jego odwołanie z funkcji kierownika zakładów "Betezda" i "Sarepta" zainicjowane zostało w 1956 przez Radę Kościoła. Szykany, którym podlegał, były jego zdaniem spowodowane odmową współpracy z komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa (Veřejná bezpečnost)[1]. Pomimo tego potajemnie prowadził katechizację dzieci i spotkania biblijne, ponadto budował zbory i uczestniczył w pracy misyjnej na terenie Polski oraz Słowacji. Zainicjowany przez niego ruch wewnątrzmisyjny[6] spowodował rozwój laikatu i pojawienie się postulatów demokratyzacji Kościoła.

5 czerwca 1989[3] zmarł po krótkiej chorobie, wywołanej udarem mózgu, w szpitalu w Hawierzowie[1]. Uroczystość żałobna odbyła się 10 czerwca w Czeskim Cieszynie[1]. Pogrzebany został na cmentarzu w Stonawie[1].

Publikacje edytuj

Autor pozycji Cechy chrześcijaństwa jutra, Projekt rozwiązania zagadnień wewnątrzkoalicyjnych na Śląsku Cieszyńskim oraz Parę skromnych uwag do problematyki Kościoła Chrystusowego w Nowym Testamencie, licznych artykułów w prasie religijnej, a także utworów dla dzieci i młodzieży. W swoich publikacjach kładł nacisk na konieczność twórczego i odważnego realizowania zasad wiary w życiu społecznym. W pracy duszpasterskiej pastor wykorzystywał swoje doświadczenia w ciężkiej fizycznej pracy jako robotnik[1].

Upamiętnienie edytuj

Władysław Santarius, mimo że nie piastował oficjalnych funkcji kościelnych, pozostawał w pamięci ewangelików polskich, czeskich i słowackich. W setną rocznicę urodzin pastora odbyła się wspomnieniowa konferencja naukowa[1][7]. Pamięć o ojcu podtrzymywał Czesław Santarius[3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Stručný životopis. santarius.sceav.cz. [dostęp 2017-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-30)]. (cz.).
  2. ↑ Dvacet let Slezské diakonie. slezskadiakonie.cz. [dostęp 2017-09-30]. (cz.).
  3. ↑ a b c d e Czerwiec w cieszyńskim PTEw. ptew.org.pl. [dostęp 2017-09-30]. (pol.).
  4. ↑ Evangelíci slavili obnovení sboru. polar.cz. [dostęp 2017-09-30]. (cz.).
  5. ↑ Jozef Budaj: Pastor Vladislav Santarius. legionarska.sk. [dostęp 2017-09-30]. (słow.).
  6. ↑ Kristovo "Jděte" jsme si upravili na "Pojďte". katyd.cz. [dostęp 2017-09-30]. (cz.).
  7. ↑ Przypomnieli pastora, Głos Ludu. Gazeta Polaków w Republice Czeskiej. glosludu.cz. [dostęp 2017-09-30]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Santarius&oldid=71807576”