Wawrzyniec Dayczak

polski działacz społeczny, instruktor młodzieżowy, architekt

Wawrzyniec Dayczak, także Wawrzyniec Dajczak (ur. 27 sierpnia 1882 w Reniowie, zm. 28 kwietnia 1968 w Jarosławiu) – polski inżynier architekt.

Wawrzyniec Dayczak
Ilustracja
Wawrzyniec Dayczak (1939)
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1882
Reniów

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 1968
Jarosław

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

architekt

Wawrzyniec Dayczak (1907)
Reklama biura architektonicznego Wawrzyńca Dayczaka w Życiu Technicznym (Nr. 7-8/1936)

Życiorys edytuj

Urodził się 27 sierpnia 1882 r. w Reniowie. Był najstarszy w rodzeństwie synem chłopa Macieja. Po ukończeniu klasycznego C. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach z językiem niemieckim wykładowym (w 1903[1]), studiował na Politechnice Lwowskiej na wydziale architektury, zdając egzamin dyplomowy w 1915 r. W latach gimnazjalnych w Brodach nawiązał kontakt z tajną międzyzaborową organizacją o nazwie „ZET”. Działalność tę kontynuował w okresie studiów od roku 1904, należy już w następnym roku do wyższych szczebli tej organizacji – do Koła Brackiego „Zetu”. Był w 1905 r. kurierem do Warszawy, uczestnicząc w ten sposób w pracach przygotowawczych do pamiętnego strajku szkolnego. Równolegle pracował jako działacz ramach sekcji wschodniej trójzaborowej zasłużonej organizacji społeczno-oświatowej pod nazwą Towarzystwo Szkoły Ludowej (TSL). W 1908 roku założył Drużyny Bartoszowe – pierwszą w Polsce okresu zaborów organizację niepodległościową młodzieży wiejskiej. Był do 1912 r. i Naczelnikiem Komendy Głównej Drużyn Bartoszowych. Po ukończeniu studiów w 1915 r. został powołany do wojska austriackiego.

Był członkiem Naczelnej Komendy Obrony Lwowa w listopadzie 1918 r.[2], kierownikiem mobilizacyjnym Polskich Kadr Wojskowych we Lwowie w 1918 r.[3] W początkach 1919 r. został oddelegowany do Warszawy w związku z formułowaniem odsieczy. W 1920 r. był w armii ochotniczej we Lwowie. Zaprojektował i zbudował około 100 kościołów. Kościoły jego to w większości kościoły wiejskie. W latach 1945–1964 kontynuował pracę pedagogiczną w zakresie architektury i budownictwa w Państwowej Szkole Budowlanej w Jarosławiu. Zmarł 28 kwietnia 1968 r. w Jarosławiu i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 139-4-9)[4].

Dorobek architektoniczny edytuj

Wybrane projekty zrealizowane edytuj

Ponadto zaprojektował ok. 100 kościołów i kaplic w okolicach Lwowa, Tarnopola, Złoczowa, Stryja, Stanisławowa oraz Jarosławia, Przeworska, Łańcuta i Tarnobrzega.

Projekty niezrealizowane edytuj

  • Projekt pomnika nieznanych żołnierzy w 28 kwaterze Cmentarza Janowskiego we Lwowie /1916/;
  • Projekt konkursowy kościoła Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie /1929/;
  • Projekt konkursowy kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Krzywczycach /1931/;
  • Projekt gmachu muzeum diecezjalnego przy ulicy Teatyńskiej we Lwowie;
  • Osiedle robotnicze w Mielcu /1955/.

Przypisy edytuj

  1. Jahresbericht K. K. Rudolfs-Gymnasium in Brody fur das schuljahr 1903. Brody: Druck von Feliks West, 1903, s. 40. (niem.).
  2. Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918-1919, t. I, Warszawa 2010, s. 35.
  3. Czesław Mączyński, Boje lwowskie, część 1, Warszawa 1921, s. 67.
  4. Cmentarz Stare Powązki: WAWRZYNIEC DAYCZAK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
  5. ZBORÓW. Kaplica-pomnik cmentarna bez wezwania (1935). Tarnopolski obw., Tarnopolski r-n (Zborowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-20].
  6. Poświęcenie nowego kościoła w Reniowie, powiat Zborów. „Wschód”. Nr 112, s. 6, 8 stycznia 1939. 
  7. Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego w Tarnopolu. „Wschód”. Nr 113, s. 1, 15 stycznia 1939. 

Bibliografia edytuj

  • A. Worobiec, Trościaniec Wielki wieś Ziemi Załozieckiej, w: tejże, Nasi wybitni rodacy, Zielona Góra 1999, s. 102–103, ISBN 83-912004-0-X.
  • A. Worobiec, Nasz kresowy Dom nad Hukiem, Smolanką i Łopuszanką, w: tejże, Wawrzyniec Dayczak/Dajczak, Zielona Góra 2000, s. 140–144, ISBN 83-912004-1-8.

Linki zewnętrzne edytuj