Wiatka WP-150
Wiatka WP-150 – radziecki skuter klasy 150 cm³, produkowany przez WPMZ w Wiatskich Polanach w latach 1957–1967, stanowiący kopię włoskiej Vespy[1]. Pierwszy ze skuterów marki Wiatka i jeden z pierwszych skuterów produkowanych w ZSRR.
| |
| Producent | |
|---|---|
| Klasa | |
| Data premiery |
1956 |
| Okres produkcji |
1957–1967 |
| Miejsce produkcji | |
| Napęd | |
| Silnik |
1-cyl. dwusuwowy, |
| Pojemność |
148 cm³ |
| Stopień sprężania |
6,7:1 |
| Moc |
4,5 lub 5,5 KM |
| Skrzynia biegów |
3-stopniowa |
| Ogumienie | |
| Rozmiar opon |
4x10 |
| Wymiary i masa | |
| Długość |
1850 mm |
| Szerokość |
800 mm |
| Wysokość |
1100 mm |
| Rozstaw osi |
1200 mm |
| Masa własna |
120 kg |
| Pojemność baku |
12 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
70 km/h |
| Inne | |
| Następca | |
| Modele bliźniacze |
Vespa GS 150 |
| Modele podobne | |
.jpg)
Historia rozwoju edytuj
W latach 50. XX wieku popularność w krajach zachodnich zaczęły zdobywać skutery, których nie produkowano do tej pory w centralnie planowanej gospodarce ZSRR. 19 czerwca 1956 Rada Ministrów ZSRR zdecydowała o podjęciu w kraju produkcji własnych skuterów (ros. motoroller)[2]. Z powodu braku czasu – produkcję planowano na 1957 rok – i dotychczasowych doświadczeń w konstrukcji skuterów, zdecydowano o skopiowaniu udanych modeli zachodnich. Zadanie wdrożenia do produkcji kopii włoskiej Vespy zlecono Wiatsko-Polańskiemu Zakładowi Budowy Maszyn (Wiatsko-Polanskij Maszynostroitielnyj Zawod, WPMZ) w Wiatskich Polanach, który wcześniej nie produkował pojazdów, natomiast zajmował się produkcją zbrojeniową[1]. Dokumentację opracowano we współpracy z Centralnym Biurem Eksperymentalno-Konstrukcyjnym (CEKB) w Sierpuchowie[2]. Jednocześnie w zakładach w Tule umieszczono produkcję skuterów Tuła T-200, skopiowanych z niemieckich Glas Goggo 200[3].
Jesienią 1956 r. zademonstrowano dla radzieckiej prasy trzy próbne egzemplarze Wiatki WP-150. Bazę stanowiła Vespa GS150 z 1955 r., jednakże silnik o mniejszej mocy i prostsza trzybiegowa skrzynia biegów zostały przejęte z wcześniejszego modelu Vespy 150 (Vespa GS150 miała skrzynię czterobiegową i rozwijała moc 8 KM)[4][5]. W stosunku do Vespy GS różnice zewnętrzne były niewielkie, m.in. nieco większy był reflektor, prędkościomierz był okrągły zamiast owalnego lub trapezowego, a od 1960 roku na błotniku przednim była dekoracyjna metalowa czerwona flaga z gwiazdą[4]. Stylizowana nazwa Вятка (Wiatka) umieszczona była w tym samym miejscu, co Vespa w pierwowzorze – na prawej osłonie przedniej. Wiatka miała drobne różnice wymiarowe, w tym większy o 4 cm rozstaw kół i była nieco cięższa z powodu grubszych blach (Vespa – 111 kg)[4].
Z powodu opóźnień kooperantów dopiero pod koniec 1957 roku uruchomiono produkcję seryjną, produkując w tym roku 1668 egzemplarzy[2]. Konstrukcja następnie była dopracowywana i ulepszana. W 1959 roku powiększono moc silnika z 4,5 do 5,5 KM, dzięki m.in. modyfikacji gaźnika, przez co prędkość maksymalna wzrosła do ponad 70 km/h[2][6]. W 1959 roku przeprowadzono doświadczalny rajd skuterów na dystansie 12 000 km[2]. W 1960 roku w sprzedaży pojawiły się celuloidowe szyby przednie. W 1962 roku zakłady wyprodukowały 100-tysięczny skuter[2]. Pierwszy model WP-150 produkowany był do 1967 roku i powstało łącznie 290 467 egzemplarzy[2].
Wiatka, z ceną 320 rubli, była jednym z najtańszych pojazdów na rynku radzieckim (dla porównania, motocykl klasy 125 cm³ M-105 kosztował 350 rubli)[4]. Od wystających boków karoserii, w ZSRR była nazywana „puzataja” (pyzata) lub „bieriemiennaja” (brzemienna)[4]. Były eksportowane do różnych krajów, m.in. do Polski, Bułgarii i Rumunii[7].
Wersje pochodne edytuj
Na bazie Wiatki opracowano trójkołowy pojazd dostawczy MG-150 o ładowności 250 kg. W latach 1958–1968 wyprodukowano ich 74 688 sztuk[2]. Na jego bazie powstały warianty MG-150P ze skrzynią ładunkową, S – wywrotka (ros. samoswał), F – furgon, C – cysterna[2]. Wyprodukowano też w 1959 roku 50 motoriksz WP-150T na potrzeby transportu zwiedzających na Wystawie Osiągnięć Gospodarki Narodowej – w przedniej części były dwa kierowane koła z dwuosobową poprzeczną ławką[2].
Konstrukcja edytuj
Wiatka miała samonośne nadwozie z tłoczonej blachy, do którego mocowane były podzespoły[2]. Silnik o pojemności 148 cm³, jednocylindrowy dwusuwowy chłodzony powietrzem, o średnicy cylindra 57 mm i skoku tłoka 58 mm[2]. Silnik razem z trzybiegową skrzynią biegów i wentylatorem do chłodzenia zamontowany był na wahaczu tylnego koła, z prawej strony, a koło zamocowane było bezpośrednio na wale[2]. Skuter miał gaźnik K-55, następnie K-55W[6]. Sprzęgło było wielotarczowe, typu mokrego[2]. Zmiana biegów następowała przez obrót rękojeści sprzęgła, na kierownicy po lewej stronie[2]. Po prawej stronie na kierownicy była rękojeść hamulca przedniego, a pedał hamulca tylnego był na podłodze[2]. Dźwignia rozrusznika nożnego znajdowała się po prawej stronie przy silniku. Zbiornik paliwa o pojemności 12 l umieszczony pod dwuosobowym siedzeniem[2]. Zawieszenie koła przedniego na pojedynczym wahaczu wleczonym z prawej strony, ze sprężyną śrubową i amortyzatorem[2]. Reflektor był ruchomy, w integralnej obudowie z kierownicą i prędkościomierzem; głęboki błotnik przedni był skręcany razem z kołem[2].
Dalsze skutery Wiatka edytuj
W toku rozwoju pierwotnej konstrukcji opracowano powiększony model W-175, z silnikiem o pojemności 174 cm³, unifikowanym z motocyklami produkowanymi przez ZiD w Kowrowie. Nie wszedł on jednak do seryjnej produkcji[1].
W latach 1965–1974 wyprodukowano następnie 520 174 sztuki całkowicie nowego, samodzielnie opracowanego modelu W-150M, w którym ulepszony silnik przeniesiono z wahacza koła do nadwozia, co zwiększyło komfort jazdy na skutek zmniejszenia nieresorowanej masy[2]. Moc silnika wzrosła do 6 KM, masa wynosiła 120 kg, a prędkość 75 km/h[1].
W latach 1974–1979 wyprodukowano 584 403 skuterów ulepszonego modelu Wiatka-3 Elektron, z zapłonem tyrystorowym (zastosowanym po raz pierwszy w ZSRR)[2]. Moc silnika wzrosła do 7 KM, a prędkość do 80 km/h[1]. W 1980 roku jednak zaprzestano produkcji skuterów w WPMZ, przeznaczając zakłady dla produkcji zbrojeniowej[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e A. Woroncow i in., Encykłopiedija motocykłow, s.130
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Oleg Kurichin, «Russkaja osa»
- ↑ Oleg Kurichin, Tulskij motoroller, „Tiechnika Mołodioży” nr 8/1999, s.7 (ros.).
- ↑ a b c d e Pawieł Dołgaczow: Puzataja „Wiatka”...
- ↑ Vespa G.S. 150 w serwisie www.scooterlounge.com (ang.) [dostęp 02-08-2016] (archiwum).
- ↑ a b L. Ichlow: Woprosy po ekspłuatacji motorollera Wiatka, "Za Rulom" nr 6/1964, s.24-25 (ros.)
- ↑ D. Uspienskij, Motoroller Wiatka W-150M. Obrazca 1966 goda (Мотороллер Вятка В-150М. Образца 1966 года), "Za Rulom" nr 9/1965, s.12-13 (ros.)
Bibliografia edytuj
- Oleg Kurichin, «Russkaja osa», „Tiechnika Mołodioży” nr 4/1999, s.7 (ros.).
- A. Woroncow, Je. Pewzner, D. Dolnikow, A. Popow, R. Sazonow: Encykłopiedija motocykłow, Za Ruliom, 2003, Moskwa, ISBN 5-85907-340-2 (ros.)
- Pawieł Dołgaczow: Puzataja „Wiatka”. Liegendarnyj motoroller i jego istorija: jest czem gorditsja (ПУЗАТАЯ <ВЯТКА> Легендарный мотороллер и его история: есть чем гордиться). Sowietskije motorollery. [dostęp 2016-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)]. (ros.).