Wiktor Kulerski (starszy)
Wiktor Kulerski, pseudonim Wiktor Radzyński[1] (ur. 20 marca 1865 w Frankenheyn, zm. 18 września 1935 w Owczarkach koło Grudziądza) – polski działacz społeczno-polityczny, dziennikarz i wydawca, senator II i III kadencji.
 Wiktor Kulerski | |
| Data i miejsce urodzenia |
20 marca 1865 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Senator II i III kadencji Senatu RP (II RP) | |
| Okres |
od 1928 |
| Przynależność polityczna | |
Życiorys edytuj
Rodzicami Wiktora Kulerskiego byli Tomasz (nauczyciel) i Maria z Musolffów. Dzieciństwo spędził w Radzyniu Chełmińskim, gdzie ukończył szkołę ludową. Następnie uczęszczał do gimnazjum w Lubawie i Królewsko-Pruskiego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Grudziądzu. Z tego ostatniego został w 1883 wydalony przez władze pruskie za zorganizowanie potajemnych obchodów 200. rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Uprawnienia nauczycielskie zdobył w 1887 w trybie eksternistycznym. Podjął wykonywanie tego zawodu w Sopocie, jednak z powodu szykan władz pruskich zaniechał wykonywania go w 1890. W tym samym roku założył w Sopocie, wraz z żoną Józefą z Kolskich, pensjonat „Dom Polski”. Zajmując się jego reklamą, rozpoczął współpracę z „Gazetą Gdańską”, której redaktorem został na początku 1893. Redagował też „Gazetę Polską” ukazującą się w Berlinie, gdzie przebywał na przełomie lat 1891 i 1892.
W 1894 ponownie zamieszkał w Grudziądzu, gdzie założył drukarnię (obecna ulica 23 stycznia) i zaczął wydawać własne czasopismo – „Gazetę Grudziądzką”. Pierwszy numer, wydrukowany około 30 września, ukazał się z data 2 października w nakładzie 500 egzemplarzy. W chwili wybuchu I wojny światowej „Gazeta Grudziądzka” osiągnęła nakład ok. 136 000 i było to największe polskie pismo na świecie.
Wiktor Kulerski zajmował się publicystyką i był autorem większości artykułów wstępnych do gazety. Umieszczał też w niej własne tłumaczenia nowel i opowiadań, głównie z języka francuskiego.
Przez dwie kadencje (w latach 1903–1911) był posłem do Reichstagu w Berlinie, członkiem Koła Polskiego w Reichstagu. Pod koniec 1912 założył w Grudziądzu Katolicko-Polską Partię Ludową, którą po zakończeniu I wojny światowej przyłączył do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”. 11 listopada 1918 został pierwszym przewodniczącym polskiej Rady Ludowej w Grudziądzu[2].
Po zamachu majowym stał się przeciwnikiem Józefa Piłsudskiego. Był senatorem II kadencji wybranym w 1928 w województwie poznańskim z listy PSL „Piast”[3], w 1930 uzyskał reelekcję. W 1931 wraz z PSL „Piast” przystąpił do Stronnictwa Ludowego, od 1933 zasiadał w jego radzie naczelnej. Wygłosił wiele przemówień potępiających sanację. W procesie brzeskim wystąpił jako świadek obrony.
Zmarł w swoim domu w Owczarkach pod Grudziądzem 18 września 1935. Pochowany został na cmentarzu katolickim w Grudziądzu.
Tego samego imienia i nazwiska używa jego wnuk, właściwie Witysław Wiktor Dys-Kulerski.
Przypisy edytuj
- ↑ Przewodnik po Copotach i Okolicy. dawnysopot.pl. [dostęp 2021-10-15].
- ↑ Zbigniew Otremba, Grudziądz Kronika Miasta, Gdańsk: REGNUM, 2007, ISBN 978-83-920686-1-7.
- ↑ Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 166–167
Bibliografia edytuj
- Stanisław Poręba, Wiktor Kulerski (1865–1935). Małe kalendarium życia i działalności, „Kalendarz Grudziądzki”, ISSN 1427-700X, 4, 2000
- Stanisław Poręba, Wiktor Kulerski (1865–1935). W 75. rocznicę śmierci, „Pomorze i Kujawy”, 4(11)/2000
- Eugeniusz Chmielewski, Drukarnie i zakładuy graficzne Wiktora Kulerskiego, „Kalendarz Grudziądzki”, ISSN 1427-700X, 7, 2003
- Ryszard Bogdan Kucharczyk, Z kart historii zakładów graficznych i wydawniczych Wiktora Kulerskiego w Grudziadzu 1894–1939, Dzieje Narodu Polskiego w obrazach, ISBN 978-83-936301-6-5, 2020
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Wiktora Kulerskiego w bibliotece Polona