Wilhelm Przeczek
Wilhelm Przeczek (ur. 7 kwietnia 1936 w Karwinie, zm. 10 lipca 2006 w Trzyńcu) – polski nauczyciel, dramaturg, poeta, pisarz, organizator życia kulturalnego na Zaolziu.
 Wilhelm Przeczek (rys.Zbigniew Kresowaty) | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 kwietnia 1936 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 lipca 2006 |
Życiorys edytuj
Wilhelm Przeczek urodził się w Karwinie w rodzinie górnika, który miał ambicję, by swoje dzieci wykształcić. Jako jedyny z braci nie był zawodowo związany z górnictwem. W 1956 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie w Orłowej. Dalsze studia kontynuował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Pradze. Po studiach był nauczycielem w polskich szkołach podstawowych, m.in. w Bystrzycy nad Olzą oraz Jabłonkowie (1983–1992). W latach 1963-1965 był wizytatorem placówek kulturalnych w Powiatowej Radzie Narodowej we Frydku-Mistku, a następnie do roku 1968 referentem do spraw kultury i oświaty w Komitecie Okręgowym KPCz w Ostrawie. W latach 1968–1969 poparł reformistyczne skrzydło KPCz. To było przyczyną zakazu publikowania jego twórczości aż do roku 1989. W Polsce natomiast mógł publikować i tam też wydał swoje pierwsze tomy przy znacznym zainteresowaniu tamtejszej publiczności i krytyki. Było to łącznie siedem tomów poetyckich. Dopiero w 1989 roku w ostrawskim Profilu wyszło Przeczucie kształtu, pierwszy tom poezji wydany Wilhelmowi Przeczkowi w Republice Czeskiej.
Był współzałożycielem Grupy Literackiej’63, Grupy Artystycznej H-68, Zrzeszenia Literatów Polskich w Republice Czeskiej, członkiem Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego w Katowicach, Gminy Pisarzy w Pradze, Rady Pisarzy Morawsko-Śląskich w Ostrawie i Brnie, Związku Literatów Polskich Oddział Opole i Zrzeszenia Pisarzy Polskich w Warszawie.
Działał w Polskim Związku Kulturalno-Oświatowym (PZKO) gdzie prowadził działy teatralny i czytelniczy. Przez kilka dziesięcioleci był również współpracownikiem „Zwrotu”, w latach 1968-9 redaktorem Głosu Ludu a także reżyserem i aktorem Teatru Lalek „Bajka“.
Był bardzo cenionym poetą, kontynuatorem nurtu poezji lingwistycznej i dramaturgiem, piewcą Zaolzia, przewodnikiem duchowym, kimś, kto po latach zostawia świadectwo, do którego wracają współcześni. Jest autorem w literaturze zaolziańskiej przełomowym.
Stojąc na skrawku zaolziańskiej ziemi, Wilhelm Przeczek zaczął opowiadać w zupełnie inny sposób, uciekając od patosu[1].
Twórczość Przeczka jest też najczęściej ze współczesnych autorów po 1990 roku zauważana przez znaczących czeskich i polskich krytyków literackich[2].
Był laureatem nagród literackich: konsula RP w Ostrawie „Srebrne Spinki”, nagrody „Przepiórek” Czeskiego Funduszu Literackiego w Pradze za publicystykę literacką(1993) i Nagrody artystycznej Wojewody Opolskiego (1995).
Twórczość edytuj
Poezja edytuj
- Czarna calizna (Katowice 1978),
- Wpisane w Beskid (Bielsko-Biała 1980),
- Śmierć pomysłu poetyckiego (Łódź 1981),
- Szumne podszepty (Katowice 1982),
- Księga Urodzaju (Kraków 1986),
- Nauka wierności (Katowice 1986),
- Tercet (Cieszyn 1986),
- Przeczucie kształtu (Ostrawa 1989),
- Notatnik liryczny (Warszawa 1990),
- Rękopisy nie płoną (Warszawa 1990),
- Promlčený počet štěstí (Karwina 1991),
- Dym za paznokciami (Opole 1992),
- Na ubitej ziemi (Jabłonków 1994),
- Mapa białych plam (Czeski Cieszyn 1995),
- Małe nocne modlitwy.
- Wpisane w Beskid (Czeski Cieszyn1996),
- Intimní bedeker (Czeski Cieszyn 1998),
- Smak wyciszenia (Czeski Cieszyn 1999),
- Stoletý kalendář (Czeski Cieszyn 2001);
Proza edytuj
- Skrzyżowanie wydany wspólnie z Władysławem Sikorą (Czeski Cieszyn 1969 wyd. „Zwrot”)- zbiór opowiadań
- Břečťan a jiné strašidelné povídky (Karwina 1992),
- Kazinkowe granie (Warszawa 1994) – powieść
- Bienále pivní pěny (Olbrachcice 1996)
Przypisy edytuj
- ↑ W Kawiarence pod Pegazem wspominano jednego z jej twórców [online], zwrot.cz, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).
- ↑ Świętogóralska Kawiarenka pod Pegazem o Wilhelmie Przeczku [online], zwrot.cz, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego, osoby: Przeczek Wilhelm 1936-2006 01. www.slownik.kc-cieszyn.pl;
- Harák I., Wilhelm Przeczek; prozaik wcale nie marginalny, tłum. F. Nastulczyk, “Pobocza” 2003, nr 1;
- Klimaszewski B., NowakowskaE.R., Wyskiel W., Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie, Warszawa 1992, s.376-378;
- Literarní slovnik severní Moravy a Slezska (1945–2000), I. Málková, S. Urbanová a kol., Olomouc –Ostrava 2001, s.231-232; cs
- Nowak-Wolna K., Wolny A., Wielokulturowy wymiar polskiego środowiska literackiego na Zaolziu,
- B. Cimała, J. Kwiatek, Regionalizm, kultura i oświata regionalna, s.353 Opole 2010, s. 99-107;
- Sikora W., Pisarze Zaolzia, Czeski Cieszyn 1992, s.34-35;
- W górę doliny: zaolziańscy ludzie pióra, red. J. Korzenny, W. Sikora, Czeski Cieszyn 1992, s.52;
- Stosunki polsko-czeskie, pod red. M. Lesz-Duk i R.K. Zawadzkiego, Częstochowa 1997, s.182;
- Wolny A., Wilhelm Przeczek – poeta regionalny, czy uniwersalny?, Universitas Ostraviensis. Acta Facultatis Philosophicae. Studia Slavica 1996, s. 207;
- Martinek L., Wilhem Przeczek. Monografie. Wrocław 2018, s. 424.
Linki zewnętrzne edytuj
- https://web.archive.org/web/20160417123832/http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/
- http://zwrot.cz/2018/11/wspomnienia-o-wilhelmie-przeczku/
- http://kwartalnik-pobocza.pl/pob11/ihop.html
- http://zwrot.cz/2016/08/w-kawiarence-pod-pegazem-wspominano-jednego-z-jej-tworcow/
- http://zwrot.cz/2016/08/swietogoralska-kawiarenka-pod-pegazem-o-wilhelmie-przeczku/