Wikipedia

Witold Małcużyński

polski pianista

Witold Małcużyński (ur. 10 sierpnia 1914 w Koziczynie[1][2] (ob. lit. Kazokinė) na Wileńszczyźnie koło Święcian, zm. 17 lipca 1977 w Palma de Mallorca) – polski pianista, laureat III nagrody na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina (1937)[3] .

Witold Małcużyński
Ilustracja
Witold Małcużyński (ok. 1935)
Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1914
Koziczyna

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

17 lipca 1977
Palma de Mallorca

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

muzyk

Wydawnictwo

Columbia, EMI, Polskie Nagrania

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Młodość i wykształcenie edytuj

Urodził się w rodzinie Witolda i Marii z Bortkiewiczów[4], jego młodszym bratem był Karol Małcużyński, poseł na Sejm i dziennikarz. Na fortepianie zaczął grać w wieku pięciu lat, ale systematyczną naukę podjął, mając lat dziewięć. W latach 1929–1932 uczył się w Konserwatorium Warszawskim w klasie Jerzego Lefelda[5]. W 1932 zdał maturę w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie[6] i został studentem kursu wyższego w Konserwatorium Warszawskim u Józefa Turczyńskiego. W tym czasie rozpoczął także studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak zrezygnował. W 1936 ukończył z wyróżnieniem studia w konserwatorium[5].

Początki kariery edytuj

W 1936 został laureatem Międzynarodowego Konkursu Muzycznego w Wiedniu (V nagroda) oraz zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej[5]. W 1937 otrzymał III nagrodę na III Konkursie Chopinowskim w Warszawie.

Po konkursie wyjechał do Paryża i przez kilka miesięcy pobierał lekcje u Marguerite Long i Isidora Philippa. W 1938 wrócił do Polski i odbył tournée po kraju[7]. Pod koniec lata 1939 wyjechał do Paryża, by poślubić francuską pianistkę, Colette Gaveau, poznaną podczas konkursu chopinowskiego[8] .

 
Witold Małcużyński i Julian Godlewski, poznany w Argentynie, długoletni przyjaciel pianisty, Warszawa, 1976

Okres II wojny światowej edytuj

Na początku II wojny światowej przebywał w Paryżu. Zgłosił się do Wojska Polskiego we Francji i dzięki interwencji Ignacego Paderewskiego otrzymał przydział do pracy artystyczno-propagandowej w obozach wojskowych[1]. W styczniu 1940 dał swój pierwszy koncert w Paryżu. W tym samym roku wyjechał wraz z żoną w zaplombowanym wagonie kolejowym do Lizbony. Stamtąd małżeństwo popłynęło statkiem do Argentyny. W listopadzie 1940 dał pierwszy koncert w Buenos Aires[7]. W latach 1940–1942 koncertował z powodzeniem w wielu krajach Ameryki Południowej. Dzięki zyskanej sławie przybył na zaproszenie Yehudi Menuhina do Stanów Zjednoczonych i w kwietniu 1942 wystąpił w nowojorskiej Carnegie Hall. Przez następne trzy lata występował w wielu amerykańskich miastach (Nowy Jork, Boston, Chicago, San Francisco) z wieloma słynnymi dyrygentami[1]. W marcu 1945 Małcużyński[9] dotarł transportem wojskowym do Anglii[7].

 
Fragment etiudy chopina napisany odręcznie przez Witolda Małcużyńskiego.Z prywatnej kolekcji.

Dalsza kariera edytuj

W 1949 odbył światowe tournée z programem chopinowskim z okazji 100. rocznicy śmierci kompozytora. Wystąpił wtedy m.in. w Australii, Nowej Zelandii, Indiach i Sri Lance[10]. W 1958 po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski[11]. Zagrał w Warszawie, Katowicach, Krakowie i Poznaniu. W 1960 odbył kolejne światowe tournée, tym razem z okazji 150. rocznicy urodzin Chopina (w tym okresie dał ok. 150 koncertów)[1].

 
Grób Witolda Małcużyńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Był jurorem międzynarodowych konkursów pianistycznych. Trzykrotnie zasiadał w jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1960[12], 1970[13], 1975[14]). Był też jurorem Międzynarodowego Konkursu im. Marguerite Long i Jacques’a Thibauda w Paryżu (1946, 1955, 1960, 1965, 1977) oraz Międzynarodowego Konkursu im. Magdy Tagliaferro w Paryżu (1960)[1].

Przyczynił się do zwrotu Polsce przez władze kanadyjskie skarbów wawelskich i pamiątek narodowej kultury, które na okres wojny zostały wywiezione za ocean na przechowanie.

Został odznaczony m. in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (pośmietnie, 1977)[15] oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[1].

Śmierć edytuj

Zmarł na Majorce 17 lipca 1977. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w alei zasłużonych (1 rząd, 31 miejsce)[16].

Informacje dodatkowe edytuj

  • Był pierwszym Polakiem uczącym się (w latach 50. i 60. XX wieku) jogi metodą B.K.S. Iyengara[17], którą stosował podczas przygotowań do koncertów.

Repertuar i dyskografia edytuj

Repertuar edytuj

Dysponował bogatym repertuarem, w którym znajdowały się utwory m.in. Fryderyka Chopina, Ferenca Liszta, Piotra Czajkowskiego, Johannesa Brahmsa, Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Claude’a Debussy’ego, Siergieja Rachmaninowa, Beli Bartóka i Siergieja Prokofiewa[1]. Nagrywał m.in. dla wytwórni Columbia i EMI[10].

Wybrana dyskografia (CD) edytuj

Pozostawił wiele nagrań[18], wśród których znalazły się:

  • 1989 Witold Małcużyński Plays Chopin (Polskie Nagrania)
  • 1993 Witold Małcużyński • Fantasies-Nocturnes-Scherzos (Allegro Corporation)
  • 1993 Malcuzynski Plays Chopin • Grand Polonaise, Volume 2 (Allegro Corporation)
  • 1994 Malcuzynski: Artist Profile (Chopin: Piano Concerto No. 2/Piano Sonata No. 3/Waltzes/Mazurkas) (EMI Classic)
  • 1999 Witold Małcuzynski • Chopin-Rachmaninov (Dante)
  • 2000 Witold Malcuzynski Plays Chopin, Liszt and Szymanowski (Piano Masters) (Pearl)
  • 2001 Witold Malcuzynski • Brahms-Beethoven-Chopin (Aura Classics)
  • 2001 Witold Malcuzynski Plays Great Romantic Piano Music (2CD) (Royal Long Players)
  • 2003 Witold Małcużyński Brahms-Franck-Bach-Busoni (Polskie Nagrania)
  • 2006 Witold Małcużyński • Johannes Brahms Piano Concerto No.1 in D minor op. 15 (Polskie Nagrania)
  • 2007 Witold Małcużyński • Chopin: Piano Concerto No. 2, Rachmaninov: Piano Concerto No. 3 (nagr. 1946-1949) (Guild)
  • 2007 Witold Malcuzynski Intermezzo (Fabula Classica)
  • 2010 Witold Małcużyński • Chopin (digipack) (Polskie Radio)

Upamiętnienie edytuj

Jego imieniem nazwano ulice w Białogardzie, na warszawskim Natolinie[19][20], gdańskim osiedlu Suchanino[21], w radomskim Pruszakowie[22], Kościerzynie, Zielonce[23], Słupsku i Jeleniej Górze.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Małgorzata Kosińska: Witold Małcużyński. culture.pl, listopad 2007. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  2. ↑ Na płycie nagrobnej jako miejsce urodzenia widnieje Warszawa.
  3. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 31.
  4. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 190. [dostęp 2021-08-13].
  5. ↑ a b c Dybowski 2005 ↓, s. 102.
  6. ↑ [W:] Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989, w spisie absolwentów rocznika 1932 na s. 354, pozycja 37. oraz fotografia nr 48. po s. 224
  7. ↑ a b c Dybowski 2005 ↓, s. 105.
  8. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 35.
  9. ↑ Jean-Pierre Thiollet, 88 notes pour piano solo, Neva Editions, 2015, « Solo nec plus ultra », p. 52.ISBN 978-2-3505-5192-0
  10. ↑ a b Jonathan Summers: Witold Małcuzynski – Biography. [w:] A–Z of Pianists [on-line]. naxos.com. [dostęp 2016-04-07]. (ang.).
  11. ↑ Dybowski 2005 ↓, s. 106.
  12. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 76.
  13. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 98.
  14. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 133.
  15. ↑ Pogrzeb W. Małcużyńskiego [w:] "Dziennik Bałtycki", nr 168, 27 lipca 1977, s. 1.
  16. ↑ Cmentarz Stare Powązki: WITOLD MAŁCUŻYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  17. ↑ Akademia Hatha-Jogi: B.K.S. Iyengar – Uczniowie. [dostęp 2011-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-27)].
  18. ↑ Witold Małcuzynski – Discography. allmuisc.com. [dostęp 2016-04-07]. (ang.).
  19. ↑ Warszawa, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-24)].
  20. ↑ Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 3.
  21. ↑ Gdańsk, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2012-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-17)].
  22. ↑ Radom, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-24)].
  23. ↑ Małcużyńskiego Witolda (ul), 05-220 Zielonka [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2017-09-02] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Stanisław Dybowski: Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie. Warszawa: Selene, 2005, s. 102–108. ISBN 83-910515-1-X.
  • Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0.
  • R. Hauer, B. Gavoty, Malcuzynski, Kister, Genewa 1957
  • Liczący 70 kart zbiór korespondencji Witolda Małcużyńskiego z Jerzym Giedroyciem przechowywany jest w archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Sygnatura: Korespondencja Redakcji - teka 455
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold_Małcużyński&oldid=73132488”