Wrotki (sprzęt sportowy)

Wrotki – sprzęt sportowy i rekreacyjny, mający postać kółek mocowanych do butów w sposób trwały lub doczepianych. Są one pokrewne łyżworolkom, od których różnią się ułożeniem kółek: wrotki są dwuśladowe, gdy łyżworolki jednośladowe.

wrotki i łyżwy

Historia edytuj

Koncepcja umieszczania kółek pod butami sięga co najmniej początku XVIII wieku. Od początku były to próby imitacji jazdy na łyżwach w warunkach braku lodu, do celów rekreacyjnych bądź przedstawień teatralnych[1]. Był to więc sprzęt jednośladowy, będący wczesną formą łyżworolek. Kolejne modele nie zdobywały jednak szerszej popularności, ze względu na trudności z hamowaniem i skręcaniem[2].

Dopiero w 1863 roku James Plimpton z Medford w stanie Massachusetts odszedł od jednośladowości projektując dwie pary równoległych kółek na wózkach przymocowywanych do buta, czyli pierwsze wrotki[3]. Wynalazek się przyjął rozpoczynając pierwszą w historii wrotkarską manię, jaka najpierw opanowała wschodnie Stany Zjednoczone, a później dotarła do Europy. Ze względu na bardziej komfortowe stroje noszone przez kobiety do jazdy, z czasem wrotki stały się też jednym z symboli emancypacji kobiet.[2]

Z czasem konstrukcję wrotek udoskonalano. Powstały pierwsze hale wrotkarskie[1], wprowadzono masową produkcję. W 1876 roku pojawiły się pierwsze wrotki z hamulcem. Wkrótce zaczęto eksperymentować z gumowymi, a nawet plastikowymi kółkami, jednak sporą zmianę przyniosło dopiero wprowadzenie poliuretanu w 1979 roku[4].

Wkrótce po wynalezieniu wrotek zaczęto wymyślać różne zawody sportowe z ich wykorzystaniem. Pierwszy mecz hokeja na wrotkach odnotowano w Londynie w 1878 roku[5]. Pod koniec XIX wieku popularność zdobyły wyścigi wrotkarskie, a nieco później także taniec na wrotkach i wrotkarstwo figurowe. W efekcie, w 1924 roku powołano Międzynarodową Federację Sportów Wrotkarskich[6].

Wymyślone w Chicago w 1935 roku roller derby jest najstarszym sportem wrotkarskim uprawianym zawodowo[7]. Zaledwie dwa lata później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata sportów wrotkarskich[5].

Wrotki chętnie zakładano na nogi do lat 70., jednak moda na nowoczesne łyżworolki doprowadziła do znaczącego spadku popularności tego sprzętu w dwóch ostatnich dekadach XX wieku[5]. Dopiero odnowione zainteresowanie roller derby, unowocześniony design i moda retro przywróciły wrotki do łask w drugiej dekadzie XXI stulecia[8].

Rodzaje wrotek edytuj

W zależności od przeznaczenia wrotki różnią się od siebie chociażby rodzajem buta czy wielkością i twardością kół. W związku z tym dzielą się na wrotki:

Dawniej do jazdy typowo rekreacyjnej wykorzystywane były wrotki czterokołowe przypinane do butów.

Na początku XX wieku wrotkarnie istniały w wielu miastach na terenie Polski: Warszawie, Wrocławiu, Katowicach

Przypisy edytuj

  1. a b The History of Roller Skating [online], rollerlandskatecenter.com [dostęp 2020-02-17].
  2. a b Justin Parkinson, The Victorian craze that sparked a mini-sexual revolution, „BBC News”, 6 kwietnia 2015 [dostęp 2020-02-17] (ang.).
  3. Skate History: The Evolution of Roller Skates Through the Years [online], wheelsrsc.com [dostęp 2020-02-17].
  4. The Inline skating History since 1760 - Online-skating.com [online], www.online-skating.com [dostęp 2020-02-17].
  5. a b c roller-skating, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  6. Federico Di Paolo, About World Skate [online], www.worldskate.org [dostęp 2020-02-17].
  7. How Did Roller Derby Start? [online], DevaSkation [dostęp 2020-02-17] (ang.).
  8. Roller skating makes a comeback - The Boston Globe [online], BostonGlobe.com [dostęp 2020-02-17] (ang.).

Zobacz też edytuj