Wykaz podobozów Auschwitz

Podobozy KL Auschwitz – niemieckie, nazistowskie obozy koncentracyjne, istniejące w latach 1940–1945, które początkowo miały mieć charakter zaopatrzeniowy dla macierzystego Auschwitz-Birkenau. W związku z działalnością niemieckich przedsiębiorstw przemysłowych na terenie okupowanych ziem postanowiono, że te będą służyły też jako źródła siły roboczej dla kopalń, hut czy zakładów produkcyjnych. Z początku wszystkie podobozy podlegały Auschwitz I, lecz gdy rozdzielono administracyjnie w listopadzie 1943 roku trzy główne obozy, podobozy rolno-hodowlane przypadły Birkenau, a przemysłowe – Monowitz. Ogółem podobozów rolno-hodowlanych było 6, podobozów przemysłowych było 28, a 10 innych podobozów pełniło różne funkcje – od pracy w lesie po budowę koszar.

Brama obozowa w Trzebini

Podobozy przy gospodarstwach rolno-hodowlanych

Lp.	Nazwa obozu	Miejscowość	Czas istnienia	Przeznaczenie	Liczba więźniów	Najemca
1.	Geflügelfarm Harmense	Harmęże	XII 1941 – I 1945	Hodowla drobiu, królików i ryb w farmie hodowlanej	Ponad stu więźniów	Na potrzeby KL
2.	Wirtschaftshof Budy	Budy, obecnie część Brzeszcz	IV 1942 – I 1945, z przerwą na przełomie 1942-43 r.	Gospodarstwo rolne, hodowla bydła i trzody, roboty leśne, budowa wału na Wiśle	700-800 więźniów w dwóch podobozach (męskim i żeńskim)	Na potrzeby KL
3.	Wirtschaftshof Babitz	Babice koło Oświęcimia	III 1943 do I 1945	Praca w gospodarstwie rolnym SS	Około 340 więźniów	Na potrzeby KL
4.	Birkenau	Brzezinka k. Oświęcimia	1943 – I 1945	Praca w gospodarstwie rolnym SS	Ponad 200 więźniów	Na potrzeby KL
5.	Raisko	Rajsko	VI 1944 – I 1945	Ogrodnictwo, rolnictwo, w tym prace badawcze nad pozyskiwaniem kauczuku	Około 300 więźniarek	Na potrzeby KL i badań SS
6.	Wirtschaftshof Plawy	Pławy	XII 1944 – I 1945	Hodowla bydła	Około 200 więźniów	Na potrzeby KL

Podobozy przy zakładach przemysłowych

Lp.	Nazwa obozu	Miejscowość	Czas istnienia	Przeznaczenie	Liczba więźniów	Najemca
7.	Golleschau	Goleszów	VII 1942 – I 1945	Cementownia	Około 1000 więźniów	Ostdeutsche Baustoffwerke GmbH
8.	Jawischowitz	Jawiszowice	VIII 1942 – I 1945	Praca w Kopalni Węgla Kamiennego „Brzeszcze” – szyb w Brzeszczach i Jawiszowicach, rozbudowa obiektów kopalnianych i budowla elektrowni kopalnianej Kraftwerk „Andreas” w Brzeszczach.	Maks. ponad 2500	Hermann Göring Werke
9.	Außenkommando Chelmek	Chełmek	X 1942 – XII 1942	Pogłębianie i oczyszczanie stawu	Około 150 więźniów	Ota Schlesische Schuhwerke („Bata”)
10.	Monowitz („Buna-Werke”)	Monowice k. Oświęcimia	X 1942 – I 1945	Zakłady chemiczne	4 000-11 000 więźniów	IG Farbenindustrie
11.	Eintrachthütte	Świętochłowice	V 1943 – I 1945	Zakłady zbrojeniowe, produkcja broni przeciwlotniczej	Maks. 1374 więźniów	Berghütte
12.	Neu-Dachs	Jaworzno	VI 1943 – I 1945	Praca w kopalniach węgla kamiennego i przy budowie elektrowni „Wilhelm”	Ponad 3500 więźniów	Energieversorgung Oberschlesien Aktiengesellschaft (EVO)
13.	Fürstengrube	Wesoła koło Mysłowic	IX 1943 – I 1945	Wydobywanie węgla i budowa nowej kopalni	700-1 200 więźniów	IG Farbenindustrie
14.	Janinagrube (Gute Hoffnung)	Libiąż	IX 1943 – I 1945	Prace kopalniane (węgiel)	Maks. 877 więźniów	IG Farbenindustrie
15.	Lagischa	Łagisza	IX 1943 – IX 1944	Prace konstrukcyjno-montażowe, obsługa dźwigów, kolejki, budowa fundamentów	Około 1000 więźniów	Energie-Versorgung Oberschlesien AG
16.	Günthergrube	Lędziny	II 1944 – I 1945	wydobycie węgla w kopalni „Piast” i budowa kopalni „Günther”	300-600 więźniów	IG Farbenindustrie
17.	Gleiwitz I	Gliwice	III 1944 do I 1945	Naprawa taboru kolejowego	Około 1300 więźniów	Reichsbahnausbesserungswerk
18.	Laurahütte	Siemianowice Śląskie	III/IV 1944 – I 1945	Produkcja dział przeciwlotniczych	Do tysiąca więźniów	Rheinmetall Borsig AG
19.	Blechhammer	Sławięcice koło Blachowni Śląskiej	IV 1944 – I 1945	Budowa zakładów chemicznych	609 więźniów	O/S Hydrierwerke AG
20.	Bobrek	Bobrek k. Oświęcimia	V 1944 – I 1945	Produkcja precyzyjnej aparatury do samolotów i łodzi podwodnych	Około 50-213 więźniów i ok. 50 więźniarek	Siemens-Schuckert
21.	Gleiwitz II	Gliwice	V 1944 – I 1945	Przetwarzanie antracytu, olei i siarki na sadzę	Maks. ponad 1000 więźniów	Deutsche Gasrusswerke
22.	Sosnowitz II	Sosnowiec	V 1944 – I 1945	Odlewanie luf do dział przeciwlotniczych	Około 900 więźniów	Ost Maschinenbau GmbH (Berghütte)
23.	Gleiwitz III	Gliwice	VII 1944 – I 1945	Warsztaty mechaniczne, produkcja kół kolejowych, lawet do dużej amunicji	450-600 więźniów	Zieleniewski – Maschinen und Waggonbau GmbH – Krakau
24.	Hindenburg	Zabrze	VIII 1944 – I 1945	Produkcja uzbrojenia i amunicji	Około 400-500 więźniarek i ok. 70 więźniów	Vereinigte Oberschlesische Hüttenwerke AG (Oberhütten)
25.	Trzebinia	Trzebionka k. Trzebini	VIII 1944 – I 1945	Budowa rafinerii	600-800 więźniów	Erdölraffinerie Trzebinia GmbH
26.	Tschechowitz I – Bombensucherkommando	Czechowice-Dziedzice	VIII 1944 – IX 1944	Usuwanie niewypałów po bombardowaniu	Około 100 więźniów	Reichsbahn
27.	Althammer	Stara Kuźnia k. Halemby, dziś dzielnica Rudy Śląskiej	IX 1944 – I 1945	Budowa elektrowni	Około 500 więźniów	Interessen-Gemeinschaft Farbenindustrie AG
28.	Bismarckhütte	Chorzów-Batory (Hajduki)	IX 1944 – I 1945	Produkcja armat i samochodów pancernych	Około 200 więźniów	Berghütte
29.	Charlottengrube	Rydułtowy	IX 1944 – I 1945	Prace kopalniane	Około 1000 więźniów	Hermann Göring Werke
30.	Neustadt	Prudnik	IX 1944 – I 1945	Praca w zakładach włókienniczych	Około 400 więźniarek	Schlesische Feinweberei AG
31.	Tschechowitz II – Vacuum	Czechowice-Dziedzice	IX 1944 – I 1945	Rozbiórka zbombardowanych obiektów, prace murarskie, naprawa dróg i torów.	Maks. 600 więźniów
32.	Hubertushütte	Łagiewniki	XII 1944 – I 1945	Prace w hucie	200 więźniów	Berghütte-Königs und Birmarckhütte AG
33.	Freudenthal	Bruntal (Kraj Sudetów)	1944 – I 1945	Przetwórstwo owocowe	Około 300 więźniarek	Emmerich Machold
34.	Lichtewerden	Lichtvard (Kraj Sudetów; obecnie Světlá, dziś dzielnica Světlej Hory)	XI 1944 do I 1945	Praca w fabryce nici	Około 300 więźniarek	G.A. Buhl und Sohn

Podobozy o innych funkcjach

Lp.	Nazwa obozu	Miejscowość	Czas istnienia	Przeznaczenie	Liczba więźniów	Najemca
35.	Sosnitz	Sośnica koło Gliwic	VII 1940 – VIII 1940	Rozbiórka obiektów po obozie jeńców wojennych	Około 30 więźniów	Na potrzeby KL
36.	SS-Hütte Porombka	Międzybrodzie Bialskie	X/XI 1940 – I 1945	Budowa i obsługa domu wypoczynkowego dla SS	Przy budowie kilkudziesięciu więźniów, a przy obsłudze kilka więźniarek	Na potrzeby SS
37.	Altdorf	Stara Wieś k. Pszczyny	X 1942 – wiosna 1943	Prace leśne	Około 20 więźniów	Oberforstamt Pless
38.	Radostowitz	Radostowice k. Pszczyny	1942 – 1943 z przerwą w zimie	Prace leśne	Około 20 więźniów	Oberforstamt Pless
39.	Kobier (Außenkommando Kobier)	Kobiór	jesień 1942 – IX 1943	Prace leśne	Około 150 więźniów	Oberforstamt Pless
40.	Brünn	Brno (Protektorat Czech i Moraw)	X 1943 – IV 1945	Wykańczanie budynku Akademii Technicznej SS i Policji	250-150 więźniów	Na potrzeby SS
41.	Sosnowitz I	Sosnowiec	VIII 1943 – II 1944	Remont budynku – kamienica przy ulicy Targowej 12 (Marktstr.)	Około 100 więźniów
42.	Gleiwitz IV	Gliwice	VI 1944 – I 1945	Budowa koszar, naprawa i przeróbka samochodów, prace nad Kanałem Gliwickim	Kilkuset więźniów	Na potrzeby SS
43.	Sonderkommando Kattowitz	Katowice	I 1944 – I 1945	Budowa schronu i baraku dla Gestapo	10 więźniów	Gestapo
44.	SS Bauzug	Karlsruhe, potem Stuttgart	IX 1944 – X 1944	Usuwanie szkód bombardowań, odgruzowywanie	Około 500 więźniów mieszkających w pociągu	Urząd C w SS-WVHA

Bibliografia

• Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu. red. W. Długoborski, F. Piper, T. I. Oświęcim 1995: Wydawnictwo PMAB, s. 81–97. ISBN 83-85047-52-2.
• Jawischowitz podobóz Auschwitz. praca zbiorowa. Brzeszcze 2009: Urząd Gminy Brzeszcze. ISBN 978-83-62119-01-1.brak strony w książce
• Jacek Lachendro: Gmina Brzeszcze w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Przewodnik po wybranych miejscach pamięci. Brzeszcze 2009: Urząd Gminy Brzeszcze. ISBN 978-83-62119-00-4.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau – wykaz podobozów
• Trasa Pamięci, Jawischowitz, Budy