Zaborze (powiat cieszyński)

wieś w województwie śląskim, powiecie cieszyńskim

Zaborzewieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Chybie. Jest najdalej wysuniętą na południe wsią gminy. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś należy do regionu Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej[4]. Powierzchnia wynosi 592 ha, a liczba ludności 1036[2], co daje gęstość zaludnienia równą 175 os./km².

Zaborze
wieś
Ilustracja
Budynek OSP w Zaborzu
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Chybie

Liczba ludności (31/12/2012)

1036[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-520[3]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0050950

Położenie na mapie gminy Chybie
Mapa konturowa gminy Chybie, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaborze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zaborze”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zaborze”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zaborze”
Ziemia49°52′16″N 18°48′36″E/49,871111 18,810000[1]
Nieoficjalny herb wsi Zaborze

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Zaborze[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0050966 Gołysz część wsi
0050972 Nędza część wsi

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1574 (w dokumencie wymieniony jest „Jan Młodszy Kolaczkowski z Zaborza”), a następne z dziejów Strumienia z 1600 i 1625, gdzie Zaborze widnieje pod nazwą Podpierściec (zobacz Pierściec). W 1630 należy do parafii ewangelickiej w Skoczowie, a w 1718 nakazem cesarza Karola VI ewangelikom odebrana zostaje kaplicy św. Mikołaja w Pierśćcu i oddana katolickiemu proboszczowi ze Skoczowa. W 1737 Zaborze zakupuje baron Kalisch. W 1784 założone jest probostwo katolickie w Pierśćcu, a Zaborze wraz z Uchylanami, Roztropicami i Kowalami przyłączone do niego, zaś trzynaście lat później ewangelicy uczęszczają do nowo wybudowanego kościoła luterańskiego w Drogomyślu. Po śmierci Alberta Kazimierza księcia sasko-cieszyńskiego i właściciela Zaborza w 1822 miejscowość przechodzi na własność Habsburgów aż do 1918. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 37 budynkach w Zaborzu (bez przysiółka Uchylany) na obszarze 584 hektarów mieszkało 357 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 61,1 os./km². z tego 249 (69,7%) mieszkańców było katolikami, 101 (28,3%) ewangelikami a 7 (2%) wyznawcami judaizmu, 356 (99,7%) było polsko- a 1 czeskojęzyczna[7]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 38 a mieszkańców do 363, z czego 358 (98,6%) osób było polsko-, a 5 (1,4%) niemieckojęzycznymi. Podział według religii kształtował się następująco: 230 (63,4%) katolików, 129 (35,5%) ewangelików i 4 (1,1%) wyznawców judaizmu[8]. Po I wojnie światowej miejscowość znajdowała się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1929 powstał oddział OSP. W 1939 władze gminy sprzeciwiły się włączeniu Zaborza do gminy Chybie[9]. Koniec okupacji niemieckiej trwającej od roku 1939 nastąpił 5 kwietnia 1945, a 10 dni później powstała samodzielna gmina Zaborze. Wójtem został Paweł Strządała a przewodniczącym Rady Józef Strządała. Do gminy zbiorowej w Chybiu miejscowość włączona została 11 grudnia, by 1 stycznia 1955 wejść w skład utworzonej Gromadzkiej Rady Narodowej Mnich.

W międzyczasie, w 1953, gospodarstwa rybackie Polskiej Akademii Umiejętności w Gołyszu (część wsi Zaborze) przekształcono w placówkę badawczo-produkcyjną Polskiej Akademii Nauk, jako Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej, który do dziś istnieje i prowadzi działalność naukową.

W 1957 utworzone zostało kółko rolnicze i koło gospodyń wiejskich. W 1959 roku w miejscowości oddano do użytku przystanek kolejowy[10], szkoły podstawowej w 1966, zaś w 1970 nowy budynek OSP. Kolejna zmiana administracyjna nastąpiła 1 stycznia 1973 kiedy to Zaborze włączono do utworzonej Gminnej Rady Narodowej w Chybiu. Według podziału administracyjnego w latach 1975–1998, miejscowość należała do województwa bielskiego. Następne budynki użyteczności publicznej powstały w 1983 (przedszkole) i 1984 (kościół dla nowej parafii w Zaborzu).

Religia edytuj

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155029
  2. a b Gmina Chybie: Informacje podstawowe. [w:] www.chybie.pl [on-line]. 2010. [dostęp 2013-08-05].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1567 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. GUS. Rejestr TERYT.
  7. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  8. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  9. Wojciech Kiełkowski: Dzieje Zaborza. Jastrzębie-Zdrój 2015, s. 83.
  10. Koleje Śląska Cieszyńskiego: Zaborze. Koleje Śląska Cieszyńskiego. [dostęp 2022-01-04].

Bibliografia edytuj

  • Wojciech Kiełkowski: Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009. ISBN 978-83-910611-5-2.