Zagórów
miasto w województwie wielkopolskim
Zagórów (niem. Hinterberg) – miasto w województwie wielkopolskim, powiecie słupeckim, położone w pobliżu rzeki Warty, 16 kilometrów od Słupcy. Miasto jest siedzibą władz gminy Zagórów.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
_(Zagorow,_UMiG,_center).JPG) Centrum Zagórowa | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1407 | ||||
| Burmistrz |
Roman Kulterman | ||||
| Powierzchnia |
3,44 km² | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 63 | ||||
| Kod pocztowy |
62-410 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
PSL | ||||
Położenie na mapie gminy Zagórów  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu słupeckiego  | |||||
 52°09′56″N 17°53′30″E/52,165556 17,891667
| |||||
| TERC (TERYT) |
3023084 | ||||
| SIMC |
0949431 | ||||
Urząd miejski ul. Kościelna 462-410 Zagórów | |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych z 31 grudnia 2012 miasto liczyło 3054 mieszkańców[2].
Położone na skraju Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. W Domu Kultury znajduje się biblioteka oraz kino. Na środku Dużego Rynku pomnik poświęcony poległym za Polskę w latach 1918–1920. Zgodnie z prawem nadanym miastu w XV wieku – w każdą środę odbywa się targ. Przez wiele pokoleń mieszkańcy Zagórowa słynęli z hodowli gęsi. Powstało na ten temat kilka reportaży telewizyjnych m.in. „Ludzie i gęsi” oraz „Uciec z Zagórowa”[3]. Obecnie hodowla gęsi stanowi marginalne źródło dochodu mieszkańców. Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz Kościół Ewangelicko-Augsburski (filiał). Istnieje dekanat zagórowski, który należy do rzymskokatolickiej archidiecezji gnieźnieńskiej, ale dziekanem tego dekanatu jest obecnie proboszcz w Pyzdrach. Bezpośrednie połączenia autobusami PKS do następujących miast: Konin, Słupca, Strzałkowo, Pyzdry.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego.
Nazwa Zagórów nie uległa zmianie od czasów pierwszej wzmianki o miejscowości w 1240 roku. Nazwę można wywodzić dwojako:
- miejscowość położona za górą
- lub od czasownika "zagorzeć" zapalić[4].
Historia edytuj
- Pierwsza wzmianka o wsi Zagorovo z 1145 roku mówi, iż jest ona własnością opactwa cysterskiego w Lądzie.
- Dzięki staraniom opatów lądzkich król Władysław Jagiełło w 1407 w Niepołomicach nadaje prawa miejskie dla Zagórowa. Obok wielu innych praw, król zezwala na targ w każdą środę.
- W latach 1462–1463 miasto płaci cyzę – podatek na wojnę z zakonem krzyżackim. Dodatkowo wystawia 3 pieszych na walkę z Krzyżakami[5].
- 18 marca 1473 roku zostaje wystawiony przez legata papieskiego dokument przyłączenia parafii zagórowskiej do klasztoru cysterskiego w Lądzie.
- W Zagórowie pracowało 18 rzemieślników[5].
- W 1655 roku miasto zostaje zniszczone w czasie potopu szwedzkiego.
- 7 września 1747 rodzina Plucińskich ufundowała na Małym Rynku figurę św. Jana Nepomucena.
- Król Stanisław August Poniatowski – w roku 1778 – wystawia przywilej odbywania w Zagórowie jarmarku – raz w miesiącu.
- Wielki pożar w 1790 roku.
- W 1793 roku miasto liczy 544 osoby. Było w nim 14 szewców, 5 kowali, 5 kuśnierzy i 4 garncarzy. Czynne były wiatraki i olejarnia[5].
- Potyczka w czasie powstania styczniowego (1863). Za wspomaganie oddziałów powstańczych, ukazem carskim, miasto traci prawa miejskie.
- W drugiej poł. XIX w. w Zagórowie s. Sabina Kawecka przy współudziale św. Honorata Koźmińskiego zakłada zgromadzenie Sióstr Westiarek.
- Koniec XIX i początek XX w. to rozkwit Zagórowa – dzięki działalności dr Lidmanowskiego powstają w Zagórowie m.in. Bank Spółdzielczy, Zagórowskie Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe, Ochotnicza Straż Pożarna, szpital[5].
- Feliks Ast zakłada jedną z pierwszych we wschodniej Wielkopolsce drużyn harcerskich.
- W roku 1917 Zagórów został stolicą dekanatu.
- W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Zagórów ponownie otrzymuje prawa miejskie.
- W pierwszej połowie 1936 roku dochodzi do ekscesów o podłożu antysemickim[6].
- W roku 1939 Niemcy mordują członków Polskiej Organizacji Wojskowej z Zagórowa.
- W okresie II Wojny Światowej na terenie Zagórowa powstaje obóz pracy dla Żydów oraz getto otwarte, w którym umieszczono Żydów z Zagórowa i okolicznych miejscowości. Zostają oni zamordowani przez Niemców w lasach koło Kazimierza Biskupiego[5][7].
- W latach 1947–1991 na trasie Zagórów – Witaszyce kursowała kolej wąskotorowa przewożąca ludzi i towary.
- Założenie Szkoły Przysposobienia Rolniczego w 1957 roku.
- W 1974 roku Henryk Burda (był organistą w zagórowskim kościele, zmarł w 1991 roku) założył chór męski pod nazwą „Quarta”. Chór ten istnieje po dzień dzisiejszy.
- Założenie Liceum Agrobiznesu w 1999 roku.
- Z okazji 600-lecia miasta odbyła się największa impreza rozrywkowa w historii Zagórowa – przybyło Lato z Radiem. W dniu 24 czerwca 2007 roku na stadionie wystąpili: Perfect, Leszcze, Zbigniew Wodecki, Jan Pietrzak.
- W roku 2008 Miejskie Przedszkole Samorządowe zostało przeniesione do nowego budynku przy ul. Pyzderskiej.
- W 2011 roku zostaje zawiązane Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Zagórowskiej.
- W dniu 4 października 2013 roku otwarto jedyne takie w Wielkopolsce nowe targowisko zwierzęce „Mój Rynek”[8].
- Od 2017 co roku w grudniu odbywa się Jarmark Bożonarodzeniowy[9].
- Od 3 maja 2018 roku skwer na Dużym Rynku nosi imię Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Zabytki edytuj
_nr_767,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw.Piotra_i_Paw%C5%82a_(1760,_odbud.1790)_f2012-09-02_AdaM.JPG)
Wpisane do rejestru zabytków NID obiekty stałe na terenie miasta Zagórowa:
- układ urbanistyczny miasta kształtujący się od 1407 roku po XX w. (nr rej.: 465/206 z 31.12.1991 r.),
- kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, ul. Kościelna zbudowany w XV w., z późniejszymi przeróbkami 1740–1760, 1851 (nr rej.: 767 z 13.11.1969 r.), wewnątrz malowidła Aleksandra Przewalskiego,
- plebania z otoczeniem z 1808 r. (nr rej.: A/494/235 z 30.12.1993 r.),
- zespół kościoła ewangelickiego, ul. Konińska 4–6 (nr rej.: 451/192 z 17.10.1990 r.), składający się z:
- kościoła z roku 1884,
- pastorówki, z roku 1938,
- kantorówki, z roku 1913,
- dom z 1 poł. XIX w., znajdujący się w Małym Rynku 4/5 (nr rej.: 768 z 13.11.1969 r.)
Zabytkiem ruchomym Zagórowa jest.
- Figura św. Jana Nepomucena z 1747 roku.
Nieistniejące obecnie obiekty edytuj
- Pomnik św. Wawrzyńca (znajdował się na Dużym Rynku)
- Wiatraki (koźlaki i paltraki)
- Synagoga (istniała w miejscu obecnej piekarni)
- Szkoła żydowska (istniała u zbiegu ulic: Kilińskiego, Słupeckiej i Okólnej)
- Kolej wąskotorowa – Zagórów – Witaszyce
Inne obiekty godne uwagi edytuj
- Cmentarz parafialny – znajduje się na nim wiele zabytkowych grobowców; na jego terenie znajduje się wydzielona część do pochówku wyznawców obrządku ewangelicko-augsburskiego.
- Cmentarz żydowski
Turystyka edytuj
- Przez Zagórów przebiega Nadwarciański Szlak Rowerowy
, który jest elementem Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych. - Rzeka Warta płynąca przez rejon Zagórowa stanowi część szlaku wodnego (o długości 690 km) określanego jako Wielka Pętla Wielkopolski.
- W miasteczku znajduje się gospodarstwo agroturystyczne.
- Zagórów położony jest na skraju Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego oraz częściowo objęty jest obszarem Natura 2000.
- W rejonie Zagórowa znajdują się:
- Zabytkowe Opactwo Cystersów w Lądzie
- Pozostałości grodziska na Rydlowej Górze nad Wartą
- Późnobarokowy Pałac biskupi w Ciążeniu z XVIII wieku
- Pałac w Kopojnie z XIX wieku
- Chatka ornitologa PTTK w Białobrzegu
- Park dworski w Łukomiu
Infrastruktura edytuj
Bezpieczeństwo edytuj
- Posterunek Policji
- Ochotnicza Straż Pożarna
- Miasto objęte jest monitoringiem wizyjnym
Opieka zdrowotna i społeczna edytuj
- Ośrodek Zdrowia
- Państwowy Dom Pomocy Społecznej
- Ewangelicki Dom Seniora
- Środowiskowe Ognisko Wychowawcze
- Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Demografia edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Zagórowa w 2014 roku[10].
Sport edytuj
- W miejscowości działa klub sportowy Orły Zagórów, którego sekcja piłkarska występuje w klasie okręgowej, gr. wielkopolskiej VI. Klub powstał w 1989 roku. Największym sukcesem klubu było zajęcie 1 miejsca w konińskiej klasie okręgowej w sezonie 2008/2009. W sezonie 2009/2010 klub występował w IV lidze (grupa wielkopolska południowa), jednak zajął ostatnie miejsce i wrócił do okręgówki. Klub prowadzi drużynę seniorów, trampkarzy starszych i młodzików. Trenerem zespołu seniorów od lutego 2013 jest Robert Sarnowski. Klub rozgrywa swoje mecze na Stadionie Miejskim w Zagórowie.
| Sezon | Liga | Poz. | M. | Pkt. | Mecze | Bramki | Uwagi | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| zw. | rem. | por. | zdob. | str. | ||||||
| 2002/2003 | klasa okręgowa | 13. | 30 | 33 | 9 | 6 | 15 | 38 | 46 | |
| 2003/2004 | klasa okręgowa | 11. | 30 | 36 | 10 | 6 | 14 | 41 | 53 | |
| 2004/2005 | klasa okręgowa | 15. | 30 | 23 | 6 | 5 | 19 | 33 | 74 | |
| 2005/2006 | klasa okręgowa | 10. | 30 | 37 | 11 | 4 | 15 | 51 | 64 | |
| 2006/2007 | klasa okręgowa | 5. | 30 | 49 | 15 | 4 | 11 | 59 | 41 | |
| 2007/2008 | klasa okręgowa | 3. | 30 | 60 | 18 | 6 | 6 | 69 | 40 | |
| 2008/2009 | klasa okręgowa | 1. | 30 | 70 | 22 | 4 | 4 | 85 | 33 | awans |
| 2009/2010 | IV liga | 16. | 30 | 6 | 1 | 3 | 26 | 26 | 123 | spadek |
| 2010/2011 | klasa okręgowa | 12. | 30 | 34 | 10 | 4 | 16 | 37 | 57 | |
| 2011/2012 | klasa okręgowa | 12. | 30 | 35 | 9 | 8 | 13 | 34 | 43 | |
| 2012/2013 | klasa okręgowa | 10. | 30 | 39 | 11 | 6 | 13 | 48 | 59 | |
| 2013/2014 | klasa okręgowa | 12. | 30 | 35 | 10 | 5 | 15 | 45 | 59 | |
| 2014/2015 | klasa okręgowa | 14. | 30 | 31 | 9 | 4 | 17 | 37 | 61 | |
| 2015/2016 | klasa okręgowa | 17. | 32 | 18 | 5 | 3 | 24 | 28 | 91 | spadek |
| 2016/2017 | klasa A | 4. | 24 | 40 | 13 | 1 | 10 | 43 | 45 | |
| 2017/2018 | klasa A | 12. | 22 | 10 | 3 | 1 | 18 | 17 | 64 | [a][13] |
| 2018/2019 | klasa A | 6. | 22 | 30 | 9 | 3 | 10 | 23 | 32 | [b] |
| 2019/2020 | brak występów | |||||||||
| 2020/2021 | klasa A | 7. | 26 | 36 | 10 | 6 | 10 | 67 | 68 | |
| 2021/2022 | klasa A | 2. | 26 | 57 | 18 | 3 | 5 | 63 | 22 | awans |
| 2022/2023 | klasa okręgowa | 8. | 30 | 37 | 11 | 4 | 15 | 48 | 65 | |
- Stadion Miejski – trybuny stadionu mają 700 miejsc (wszystkie siedzące), na których zamontowane są foteliki. W najbliższym czasie stadion zostanie oświetlony.
- Hala widowiskowo-sportowa
- Boisko sportowe powstałe w ramach realizacji projektu „Moje Boisko – Orlik 2012”
- Klub Jeździecki Zagórów
Kultura edytuj
- Dom Kultury
- Kino „Odrodzenie”
- Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Zagórów
- Chór mieszany „Cantabile”
- Kameralny chór męski „Quarta”
- Orkiestra Reprezentacyjna Miasta Zagórów[14]
- Zespół folklorystyczny „Szetlewskie Łany”
- Zespół akordeonistów
- Zespół wokalno-instrumentalny „Kontrast”
- Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Zagórowskiej
- Kółka zainteresowań (muzyczne, plastyczne, taneczne, teatralne)
- Stowarzyszenie Zagórów – Miejsce z Historią
Oświata edytuj
- Miejskie Przedszkole Samorządowe[15]
- Ekoludki Przedszkole Niepubliczne[16]
- Szkoła Podstawowa im. Michała Okurzałego,
- Gimnazjum im. Królowej Jadwigi,
- Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. Braci Kostaneckich:
- Liceum Ogólnokształcące
- Technikum Geodezyjne
- Technikum Obsługi Turystycznej
- Technikum Teleinformatyczne
- Branżowa Szkoła I Stopnia
Burmistrzowie i wójtowie Zagórowa edytuj
- 1752–1759 Maciej Kwieciński
- 1759–1760 Wojciech Różewicz
- 1760–1776 Maciej Kwieciński
- 1776–1779 Szymon Sompolski
- 1779–1784 Aleksander Zaleski
- 1784–1786 Placyd Turkiewicz
- 1786–1791 Jan Szukalski
- 1791–1792 Placyd Turkiewicz
- 1792–1795 Jan Szukalski
- ok. 1837 Jan Nurowski
- 1894–1901 Jan Kobyliński[17]
- 1920–1930 Fidelis Perzyński
- 193?–1939 Piotr Szumański
- 1945–1945 Leon Maciejewski
- 1945–1947 Mieczysław Ulatowski
- 1947–1950 Kazimierz Sznajder
- 1950–1952 Andrzej Łuczak
- 1952–1954 Stefan Woźniak
- 1954–1957 Jan Bentkowski
- 1957–1961 Antoni Jackowski
- 1961–1965 Eugeniusz Dropiński
- 1965–1972 Antoni Łakomiak
- 1973–1990 Eugeniusz Cichocki
- 1990–1994 Zdzisław Rybicki
- 1994–2018 Wiesław Radniecki[18]
- od 2018 Roman Kulterman
Współpraca międzynarodowa edytuj
Miasta i gminy partnerskie:
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Zagórów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r.. stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-31]. (pol.).
- ↑ Uciec z Zagórowa – Telewizja Polska SA.
- ↑ Zagórów. Album miasta 1407-2007, Satchwell Warszawa, Zagórów 2007, s. 14.
- ↑ a b c d e Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 336-340, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
- ↑ Szymon Rudnicki, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 464, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5, OCLC 924844552.
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Zbigniewa Chodyły, Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2, Konin: Wydawnictwo „Aspeks”, 2001, s. 203, ISBN 83-88349-03-01
- ↑ islupca.net.
- ↑ V Jarmark Bożonarodzeniowy w Zagórowie. mgokzagorow.pl. (pol.).
- ↑ Zagórów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Skarb - ZKS Zagórów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Skarb - Orły Zagórów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Przetasowania w A-klasie. ZKS Zagórów zagra za rezerwy Czarnych Ostrowite. [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Orkiestra Reprezentacyjna Miasta Zagórów [online], www.facebook.com [dostęp 2018-09-10] (pol.).
- ↑ OpenSolution.org, Miejskie Przedszkole Samorządowe w Zagórowie – Miejskie Przedszkole Samorządowe w Zagórowie [online], www.przedszkole-zagorow.pl [dostęp 2018-09-10] (pol.).
- ↑ Ekoludki Przedszkole Niepubliczne w Zagórowie [online], www.ekoludki.com.pl [dostęp 2018-09-10] (pol.).
- ↑ Pamjatnaja Kniżka Guberni Kaliskiej, 1894–1901 (ros.).
- ↑ Mirosław Słowiński: Zagórów – Album miasta 1407-2007. Warszawa: Satchwell, 2007. ISBN 978-83-924946-1-4.
- ↑ Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Zagórowie. gkjzagorow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)]..
- ↑ Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Zagórowie. gkjzagorow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)]..
Bibliografia edytuj
- Anetta Głowacka-Penczyńska, Tomasz Kawski, Witold Mędykowski, Tuvia Horev (red), The First to be Destroyed: The Jewish Community of Kleczew and the Beginning of the Final Solution, Academic Studies Press, Boston, 2015, ISBN 978-1-61811-284-2.
Linki zewnętrzne edytuj
- Gminny portal internetowy
- Zagórów Portal Miejski (ang.)
- Zagórów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 261.
- Zagórów - Miejsce z Historią