Zakład opiekuńczy „Bethanien”

Zakład opiekuńczy „Bethanien” – powstały w drugiej połowie XIX w. i prowadzący działalność do II wojny światowej zespół placówek szpitalno-opiekuńczych na dzisiejszym szczecińskim osiedlu Łękno (do 1945: Westend).

Główny gmach Zakładu

Dawny nowy oddział kobiecy

Dawna kaplica cmentarna

Historia

Inicjatorem i fundatorem Zakładu był szczeciński przedsiębiorca i filantrop Johannes Quistorp. Jako pierwszy wybudowany został budynek schroniska dla dziewcząt przy obecnej ul. Wawrzyniaka 8. Uroczyste otwarcie i poświęcenie obiektu nastąpiło 28 listopada 1869.

W 1871, po sześciu latach budowy oddano do użytku największy budynek całego zakładu zlokalizowany przy ul. Wawrzyniaka 7d-7g. Znalazła się w nim kaplica, jadalnia oraz pokoje mieszkalne dla diakonis, które prowadziły cały Zakład. W kolejnych latach powstawały następne obiekty o zróżnicowanym przeznaczeniu, były to m.in.:

• dom pastora (plebania) wzniesiony w latach 1869–1871 – ul. Wawrzyniaka 7
• szeregowe budynki mieszkalne (1871) – ul. Wawrzyniaka 6b-6l
• oddział kobiecy (1882) – ul. Mickiewicza 45 i 47
• dom inspektora (1890) – ul. Wawrzyniaka 6
• izba przyjęć oraz budynek operacyjny (1893) – ul. Mickiewicza 49
• oddział szpitalny dla mężczyzn (1893–1895) – ul. Wawrzyniaka 7b
• nowy oddział męski (1900) – ul. Wawrzyniaka 7a
• oddział zakaźny dla chorych na błonicę i płonicę (1905) – ul. Mickiewicza 55
• dom dla lekarzy (1911) – ul. Wawrzyniaka 7c
• seminarium i budynek szkolny – ul. Wawrzyniaka 5. Pierwotnie mieścił się tu lokal rozrywkowy „Tivoli”. W 1920 budynek wszedł w skład Zakładu Bethanien, został gruntownie przebudowany i przystosowany do pełnienia funkcji edukacyjnych.

Poszczególne budynki Zakładu wznoszono przeważnie z czerwonej, nieotynkowanej cegły, sytuując je w luźnej zabudowie pomiędzy bogatą zielenią.

W 1891 na terenie Zakładu utworzono cmentarz, a w 1895 wybudowano niewielką kaplicę cmentarną. Na cmentarzu chowano zmarłych pacjentów oraz diakonisy. Spoczął tu również dobroczyńca Zakładu – Johannes Quistorp oraz jego syn Martin. W 1929 przed Zakładem (od strony ul. Wawrzyniaka) ustawiono marmurowe popiersie Martina Quistorpa.

Kolejnymi kierownikami Zakładu byli: dr Kugler, dr E. Maske, dr H. Schmid, prof. Haeckel, dr. Ossent i dr. Lichtenauer, prof. Kahlstrof. Najliczniejszą grupę pracowników Zakładu stanowiły diakonisy (w 1890 pracowało ich tu ok. 200, a w 1929 już ponad 460). W latach trzydziestych XX w. zgodnie z zarządzeniami władz hitlerowskich w zakładzie zamiast diakonis zaczęto zatrudniać tzw. „brunatne siostry”. Druki dla Zakładu wykonywała łobeska drukarnia A. Straube & Sohn.

Po II wojnie światowej

W latach 1945–1992 większość terenu Zakładu „Bethanien” znajdowała się we władaniu Armii Radzieckiej, która urządziła tu swój szpital wojskowy. Obecnie w budynkach dawnego kompleksu opiekuńczego mieści się m.in. Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński, Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Betania”, Studenckie Centrum Kultury „Kontrasty”, prywatne szkoły podstawowe oraz Klub Garnizonowy.

Zabudowa zakładu

• 
  Schronisko dla dziewcząt
• 
  Oddział kobiecy
• 
  Izba przyjęć i budynek operacyjny
• 
  Maszynownia i kotłownia
• 
  Oddział zakaźny
• 
  Seminarium i budynek szkolny
• 
  Domy mieszkalne i gospodarcze
• 
  Dom pastora
• 
  Nowy oddział męski
• 
  Dom lekarzy

Plan Zakładu

Zobacz też

• Johannes Quistorp
• Cmentarz zakładu Bethanien w Szczecinie

Bibliografia

• Encyklopedia Szczecina, Tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999, ISBN 83-87341-45-2
• Marek Łuczak, Szczecin Pogodno, Łękno, Pomorskie Towarzystwo Historyczne, Szczecin 2009, ISBN 978-83-751817-6-0
• Tablica informacyjna przy ul. Wawrzyniaka w Szczecinie