Zamek w Krewie – ruiny średniowiecznego zamku w miejscowości Krewo na Białorusi.

Zamek w Krewie
Symbol zabytku nr rej. 412Г000602
Ilustracja
Zamek w Krewie w 2020 r.
Państwo

 Białoruś

Obwód

 grodzieński

Miejscowość

Krewo

Inwestor

prawdopodobnie Olgierd Giedyminowic

Rozpoczęcie budowy

1370–1380

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Krewie”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Krewie”
Ziemia54°18′34,16″N 26°16′54,05″E/54,309490 26,281680

Historia edytuj

W 1338 roku książę Giedymin podzielił Litwę między synów, oddając osobną dzielnicę z Krewem Olgierdowi. Przypuszczalnie zamek został zbudowany właśnie przez księcia Olgierda około lat 1370-1380[1], gdy był już wielkim księciem litewskim. Po zmarłym w 1377 Olgierdzie objął Krewo jego syn Jagiełło, który został po ojcu wielkim księciem. W 1381 roku jego stryj Kiejstut podniósł bunt, opanował Wilno i zesłał Jagiełłę do Krewa. Już rok później Jagiełło odzyskał Wilno oraz uwięził Kiejstuta i jego syna Witolda na zamku w Krewie[2]. Po kilku dniach pobytu w więzieniu na zamku Kiejstut zmarł na skutek samobójstwa lub mordu[2]. W 1385 roku na zamku podpisano akt unii Litwy i Polski, w której Jagiełło zobowiązywał się przyjąć chrześcijaństwo w obrządku katolickim wraz z rodziną, dworem i możnymi oraz odzyskać ziemie utracone przez Polskę i Litwę. W 1391 roku ustanowiono na zamku starostwo. W 1433 roku zamek na krótko zdobył w trakcie buntu przeciwko Zygmuntowi Kiejstutowiczowi książę Świdrygiełło, jednak we wrześniu Litwini z polską pomocą odbili zamek. Przed 1506 rokiem zamek poważnie zniszczyli Tatarzy. W 1519 zamek uszkodziły wojska moskiewskie[2]. W XVI wieku warownia została opuszczona.

W 1566 roku król Zygmunt August podarował zamek i starostwo zbiegłemu z Moskwy kniaziowi Andriejowi Kurbskiemu[2]. W 1569 roku starostą został kniaź Łukasz Świrski, a w 1579 kasztelan połocki Jan Wołmiński[2]. W 1638 starostwo otrzymał kasztelan wileński Krzysztof Chodkiewicz, po nim Kazimierz Radzimiński Frąckiewicz, a następnie miecznik oszmiański Karol Marson[2]. Kolejnych zniszczeń zamku dokonali Szwedzi w 1708 roku podczas wojny północnej[2]. W XVIII wieku starostwo należało do rodu Śliźniów.

W XIX wieku na dziedzińcu wybudowano drewniany ratusz miejski. W 1893 r. warownię badał Fiodor Pokrowski. Zamek poważnie ucierpiał podczas I wojny światowej, ponieważ przez 3 lata stał na linii frontu. 21 lipca 1917 roku został prawie całkowicie zburzony przez rosyjski ostrzał artyleryjski. W latach 1929-1930 władze polskie zaczęły prace konserwatorskie. Za czasów sowieckich zamek ulegał zniszczeniu. W 1970 roku zamek został zbadany przez ekspedycję, którą kierował M.Tkaczow. W 1985 r. badaniami kierował Aleh Trusau i M.Tkaczow, a w 1988 r. I. M. Czerniawski. W 2017 r. rozpoczęto restaurację wieży książęcej[3]. W 2018 r. zainicjowano akcję zbiórki kamieni potrzebnych na odbudowę[4].

Panorama ruin zamku w Krewie przed rekonstrukcją

Architektura edytuj

Zamek miał plan nieregularny zbliżony do trapezu z dwiema wieżami kwadratowymi po przekątnej. Obwód murów wynosi 85 x 108,5 x 71,6 x 97,2 m[2].

Mniejsza wieża miała wymiary 11 x 10,5 metrów, 3 kondygnacje i mogła powstać później niż pozostałe części zamku.

Większa wieża zwana Książęcą lub Wieżą Kiejstuta ma wymiary u podstawy 17 x 18,6 m i miała pierwotnie 25 metrów wysokości oraz sklepione lochy i 4 kondygnacje. Mury kurtynowe miały grubość ok. 2,75 metra i wysokość 12–13 m. Brama znajdowała się w murze północnym.

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Aleksandras Vaskelis, Dainius Balciunas „Lokacja średniowiecznego miasta w Kownie”, [w:] „Procesy lokacyjne w Europie Środkowo-Wschodniej”, Wrocław 2006, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, s.412
  2. a b c d e f g h Grzegorz Rąkowski, Kresowe Rezydencje - Tom I Województwo wileńskie, Warszawa 2017, Wydawnictwo IPN, s.136-138, ISBN 978-83-8098-093-8
  3. Zamek w Krewie, w którym zawarto unię, więziono Witolda i uduszono Kiejstuta, doczekał się konserwacji [online] [dostęp 2018-12-04] (pol.).
  4. Internauci zbierają kamienie na odbudowę zamku w Krewie [online] [dostęp 2018-12-04] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Polak Tadeusz, Zamki na kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina, Pracownia Badań i Konserwacji Obiektów Zabytkowych, Wydawnictwo Pagina, Warszawa 1997. ISBN 83-86351-11-X

Linki zewnętrzne edytuj