Zofia Czerwińska
Zofia Barbara Czerwińska (ur. 19 marca 1933 w Poznaniu, zm. 13 marca 2019 w Warszawie[1]) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, zdobyła popularność m.in. rolą Zofii Nowosielskiej w serialu telewizyjnym Czterdziestolatek (1975–1978) i Malinowskiej z serialu Świat według Kiepskich (2008–2019).
_(cropped).jpg) Zofia Czerwińska (2017) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1954–2019 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Polski w Bielsku-Białej (1957–1958), Teatr Wybrzeże (1958–1960), Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1960–1961), Teatr Syrena (1979–2019) | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
.jpg)
Była jedynym dzieckiem Mariana (ur. 10 marca 1894, zm. 6 marca 1966) i Anny Urszuli (ur. 24 lipca 1909, zm. 28 października 1999) Czerwińskich[2].
Absolwentka V Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku-Oliwie[3], mieszkała wówczas przy ul. Droszyńskiego 3[4]. Do krakowskiej PWST dostała się, robiąc dobre wrażenie na komisji egzaminacyjnej naśladowaniem stylu Ireny Kwiatkowskiej[5]. Po jej ukończeniu, pod koniec 1957 debiutowała na scenie. W latach 1957–1958 występowała w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, 1958–1960 w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, 1960–1961 w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie. Stała się znana nie tylko z seriali telewizyjnych, w których grała zwykle role komediowe, ale także z estrady, filmu i teatru. Przez kilkanaście lat była aktorką estradową i filmową, od 1979 do 1990 występowała w Teatrze Syrena w Warszawie, a później pojawiała się tam w ramach występów gościnnych[6]. Zamieszkała na warszawskim Powiślu.
Debiutowała rolą barmanki Loli w filmie Pokolenie oraz "Loli", koleżanki Dzidziusia Górkiewicza, w Powstaniu łączniczki "Jagódki" obsługującej centralkę telefoniczną na Mokotowie w filmie Eroica. Dużą popularność zyskała rolą pani Balcerkowej z serialu Alternatywy 4 (1983). Zagrała między innymi w serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek (1974–1977), następnie Czterdziestolatek. 20 lat później (1993) jako Zofia Nowosielska i kierowniczka pizzerii „Angelo”. Na dużym ekranie kreowała role w komediach Lekarstwo na miłość (1965) jako kelnerka w kawiarni CDT, Rejs (1970) jako uczestniczka rejsu, Poszukiwany, poszukiwana (1972) jako ex-gosposia Karpielów, Miś (1980) w roli Ireny, kandydatki na żonę Ochódzkiego, Och, Karol (1985) jako matka tytułowego bohatera czy Złoto dezerterów (1998) w roli garbuski w hoteliku. W serialu Świat według Kiepskich od 2008 do końca życia wcielała się w postać Wisławy Malinowskiej, ekspedientki ze sklepu monopolowego „U Stasia”. Porównywana była do Zdzisław Maklakiewicza, ponieważ podobnie jak on znacznie lepiej wykonywała swoje role przy restauracyjnym stoliku, niż na scenie[7].
Od dzieciństwa w jej życiu towarzyszyły psy. W czasie powstania warszawskiego pies w służbie gestapo ochronił ją przed kulami i zginął. Wyrażała zdecydowane poparcie w kwestii praw zwierząt i kar za znęcaniem się nad nimi[8]. Jej pies „Dżek” wraz z nią zostawił odcisk łapy w alei gwiazd w Międzyzdrojach[9] i z którym wystąpiła w filmie Wojna żeńsko-męska (2011).
W październiku 2017 wsparła społeczność LGBT, biorąc udział w akcji „Ramię w ramię po równość” Kampanii Przeciw Homofobii[10].
Zmarła po operacji kręgosłupa nad ranem 13 marca 2019, miesiąc po zakończeniu pracy na planie serialu Świat według Kiepskich[11]. 20 marca 2019 została pochowana na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie[12].
Odznaczenia edytuj
22 grudnia 2008 z rąk podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasza Merty odebrała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[13].
Filmografia edytuj
| Rok | Tytuł | Rola |
|---|---|---|
| 1954 | Pokolenie | barmanka Lola |
| 1957 | Eroica | Lola w Powstaniu telefonistka "Jagódka" |
| 1958 | Popiół i diament | Lili |
| 1962 | Gangsterzy i filantropi | bufetowa |
| 1963 | Skąpani w ogniu | repatriantka |
| Przygoda noworoczna | uczestniczka prywatki | |
| Dwa żebra Adama | mieszkanka Godów | |
| 1964 | Prawo i pięść | napastowana |
| 1965 | Trzy kroki po ziemi | bufetowa |
| 1966 | Lekarstwo na miłość | kelnerka |
| Przedświąteczny wieczór | barmanka | |
| Piekło i niebo | malująca usta | |
| Mocne uderzenie | asystentka | |
| 1968 | Lalka | kobieta w piwiarni |
| Dancing w kwaterze Hitlera | turystka | |
| Człowiek z M-3 | lokatorka | |
| 1969 | Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię | Apolonia M. |
| Paragon gola | laborantka | |
| Nowy | kasjerka w barze mlecznym | |
| 1970 | Rejs | uczestniczka rejsu |
| Mały | kierowniczka | |
| Złote koło | barmanka | |
| 1971 | Trochę nadziei | pielęgniarka |
| System | pacjentka | |
| Zabijcie czarną owcę | Carbonerowa | |
| Nie lubię poniedziałku | urzędniczka | |
| Kłopotliwy gość | referentka | |
| Jeszcze słychać śpiew. I rżenie koni... | Zofia Misztalówna | |
| 1972 | Poszukiwany, poszukiwana | była gosposia |
| Poślizg | świadek wypadku | |
| Kwiat paproci | urzędniczka na poczcie | |
| 1973 | Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy | głos Dzidzi |
| Nagrody i odznaczenia | pielęgniarka | |
| Godzina szczytu | uczestniczka „pogrzebu" | |
| 1975 | Strach | kobieta |
| Obrazki z życia | ławniczka | |
| 1976 | Brunet wieczorową porą | Jola |
| Con amore | pielęgniarka | |
| Motylem jestem, czyli romans 40-latka | Zosia Nowosielska | |
| 1977 | Sprawa Gorgonowej | kobieta na sali sądowej we Lwowie |
| Sołdaty Swobody | właścicielka mieszkania | |
| 1978 | Wesela nie będzie | pielęgniarka informująca Wojtka o śmierci ojca |
| 1979 | Wściekły | sąsiadka Zawady |
| Golem | babcia klozetowa | |
| 1980 | Miś | Irena |
| Przed maturą | Grzejszczakowa | |
| 1981 | Chłopiec | sąsiadka |
| Okno | sąsiadka | |
| 1982 | Jeśli się odnajdziemy | Zięblińska |
| 1985 | Och, Karol | matka Karola |
| Rajska jabłoń | ciotka Kwiryny | |
| 1987 | Sonata marymoncka | pasażerka tramwaju |
| 1988 | Koniec | Helena |
| 1991 | Szwedzi w Warszawie | sprzątaczka kościelna |
| Kuchnia polska | kobieta w samolocie | |
| Jeszcze tylko ten las | kobieta w pociągu | |
| Dziecko szczęścia | wychowawczyni w domu małego dziecka | |
| 1992 | Wielka wsypa | dozorczyni |
| 1993 | Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza | Lola |
| 1998 | Sto minut wakacji | taksówkarka |
| Złoto dezerterów | garbuska | |
| 2002 | Pianista | baba z zupą |
| 2003 | Ubu Król | członkini ludu |
| 2009 | Złoty środek | Wacia |
| Mniejsze zło | kioskarka | |
| 2010 | Milczenie jest złotem | tarociska |
| 2011 | Wojna żeńsko-męska | staruszka z psem |
| 2012 | Kanadyjskie sukienki | Stefa |
| 2018 | Miłość na Mazurach (Verliebt in Masuren) | ciotka Grażyna |
| Rok | Tytuł | Rola |
|---|---|---|
| 1966 | Wojna domowa | pasażerka w trolejbusie (odc. 12) |
| 1968 | Przygody psa Cywila | pani Jadzia (odc. 1, 2) |
| 1974–1977 | Czterdziestolatek | Zosia Nowosielska |
| 1976 | Zaklęty dwór
Daleko od szosy |
Gągolewska
matka Jadzi, wynajmująca pokój Leszkowi |
| 1977 | Lalka | Małgorzata Minclowa (odc. 2) |
| 1980 | 07 zgłoś się | barmanka Dzidzia (odc. 13) |
| 1983 | Alternatywy 4 | Balcerkowa |
| 1988 | Rodzina Kanderów | pracownica (odc. 2-4) |
| 1993 | Czterdziestolatek. 20 lat później | Zosia Matusik (wcześniej Nowosielska) |
| 1996 | Awantura o Basię | aktorka (odc. 12) |
| 1998 | Siedlisko | Misiakowa |
| 13 posterunek | matka Iwonki (odc. 28) | |
| 1999 | Tygrysy Europy | ciotka Jacka |
| Badziewiakowie | teściowa (odc. 11, 17, 18) | |
| 2000 | Piotrek zgubił dziadka oko, a Jasiek chce dożyć spokojnej starości | Helena Paluch-Rogalska |
| Na dobre i na złe | Figurska (odc. 45) | |
| Dom | kuzynka (odc. 22, 23) | |
| 2002 | Szpital na perypetiach | Aniela Nycz (odc. 6) |
| Miodowe lata | Weronika (odc. 103) | |
| 2003 | Rodzinka | Barbara (odc. 4) |
| 2004 | Stacyjka | Halinka |
| Sąsiedzi | Maryla, siostra cioteczna Bogackiego (odc. 53) | |
| 2004–2009 | Plebania | listonoszka Gabrysia |
| 2005 | Niania | dyrektor Rozalia Skowrońska (odc. 11) |
| Kryminalni | Wasiakowa (odc. 23) | |
| Dom niespokojnej starości | Dziunia Wysocka | |
| Lokatorzy | babcia Poli (odc. 221) | |
| 2005–2007 | Codzienna 2 m. 3 | Gawlikowa |
| 2006 | Dylematu 5 | Balcerkowa |
| Rodzina zastępcza | Salomea (odc. 224) | |
| 2007 | Magda M. 20 lat później | Mariola |
| 2008–2019 | Świat według Kiepskich | Wisława Malinowska |
| 2009 | Synowie | kandydatka na kelnerkę (odc. 1) |
| 2009–2010 | Ojciec Mateusz | mieszkanka Sandomierza |
| 2010–2011 | Licencja na wychowanie | matka Ryszarda |
| 2015 | Nie rób scen | kosmetyczka Irena (odc. 1) |
| Na dobre i na złe | Łucja (odc. 592) | |
| 2017–2018 | Pierwsza miłość | Matylda Gruzik |
Przypisy edytuj
- ↑ Nie żyje Zofia Czerwińska. Aktorka miała 85 lat. tvp.info, 13 marca 2019. [dostęp 2019-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-13)]. (pol.).
- ↑ Pogrzeb Zofii Czerwińskiej. Oklaski po wzruszającej przemowie Szczygła [ZDJĘCIA i WIDEO] - Super Express [online], se.pl [dostęp 2019-03-21].
- ↑ Maturzyści sprzed 65 lat wrócili do swojej szkoły. gdansk.pl, 10 czerwca 2016. [dostęp 2016-06-10].
- ↑ Zofia Czerwińska mieszkała w gdańskiej Oliwie, w willi z floksami (archiwalne zdjęcia). dziennikbaltycki.pl, 16.03.2019. [dostęp 2019-03-17].
- ↑ Dajbor 2022 ↓, s. 35.
- ↑ Dajbor 2022 ↓, s. 36.
- ↑ Dajbor 2022 ↓, s. 29-31.
- ↑ Dajbor 2022 ↓, s. 31-32.
- ↑ Kolejne odciski dłoni w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach. Polska Agencja Prasowa. [dostęp 2012-07-07]. (pol.).
- ↑ Zofia Czerwińska sojuszniczką osób LGBT. „To są dzieci Boga. Co mają zrobić ze swoją miłością?”. wiadomosci.gazeta.pl, 2017-10-05. [dostęp 2018-05-16]. (pol.).
- ↑ Zofia Czerwińska wiedziała, że umrze. Stan jej zdrowia nie pozostawiał złudzeń - WP Gwiazdy [online], gwiazdy.wp.pl [dostęp 2019-03-15] (pol.).
- ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2020-05-29].
- ↑ Jubileusz 90-lecia ZASP. mkidn.gov.pl, 22 grudnia 2008.
Bibliografia edytuj
- Rafał Dajbor, Mój mąż jest z zawodu dyrektorem, czyli Jak u Barei 2, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2022, ISBN 978-83-67075-12-1.
- Zofia Czerwińska w bazie IMDb (ang.)
- Zofia Czerwińska. filmweb.pl. [dostęp 2012-07-07].
- Zofia Czerwińska w bazie filmpolski.pl
- Zofia Czerwińska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zofia Czerwińska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”