Piękniś pomidorowy
Piękniś pomidorowy[3], żaba pomidorowa[4][a] (Dyscophus antongilii) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny wąskopyskowatych występujący na północno-wschodnich obszarach Madagaskaru. Gatunek ten zawdzięcza swoją nazwę jaskrawej skórze o kolorze zbliżonym do koloru pomidora. Zamieszkuje różne habitaty, a jego występowanie jest najlepiej udokumentowane w okolicach miasta Maroantsetra. Żywi się głównie stawonogami, na które poluje z ukrycia. Gatunek ten rozmnaża się przez cały rok. Dojrzałość płciową osiąga po 2–3 latach. Nie zagraża mu wyginięcie, ale liczebność niektórych jego populacji maleje.
| Dyscophus antongilii[1] | |||
| Grandidier, 1877 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
piękniś pomidorowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Morfologia edytuj
Z wyglądu D. antongillii jest bardzo podobny do spokrewnionego gatunku D. guineti[5]. Nazwa pięknisia pomidorowego pochodzi od jego jasnej pomarańczowoczerwonej skóry[6] przypominającej kolorem pomidor. Jaskrawy kolor skóry ma funkcję ostrzegawczą i informuje potencjalnych drapieżników, że skóra płaza jest toksyczna[7] – może ona wydzielać niewielką ilość śluzu, która wywołuje podrażnienie na ludzkiej skórze[8]. Ponadto zostały również opisane przypadki alergii u osób, które spożyły osobnika tego gatunku[7]. Skóra na grzbiecie jest gładka i ma jednakowy kolor[9]. Może za to przybierać ciemniejsze barwy pod fałdami grzbietowo-bocznymi[9]. Ponadto obecny jest również czarny pasek biegnący od regionu za okiem pięknisia do tułowia[6]. Spodnia część ciała oraz gardło mają kolor biały, możliwe jest również występowanie pojedynczych czarnych kropek[6][9]. Kijanki oraz młode osobniki są czarnawe, a bardziej jaskrawe kolory przybierają kilka miesięcy po wykluciu[6].
U D. antonigilii obecny jest dymorfizm płciowy. Samice są większe i osiągają długość 8,5–10,5 cm oraz masę 230 g, samce natomiast mierzą 6–6,5 cm, a ich masa dochodzi do 41 g[9][10]. Skóra samców jest mniej jaskrawa i przybiera barwę żółtawą, niekiedy nawet brązową[6][10]. Ponadto u samców dobrze widać nasieniowody na spodniej części ciała[10].
Zaobserwowano również regionalną zmienność w wyglądzie poszczególnych populacji – osobniki z regionu Maroantsetra były większe i cięższe od tych z Lapirano i Antary – prawdopodobnie w związku ze zwiększonym stężeniem składników odżywczych w wodzie[10].
Zasięg występowania i habitat edytuj
Żaba pomidorowa zasiedla północnowschodni Madagaskar[5]. Jej obecność została stwierdzona w Zatoce Antongila (od której pochodzi jej epitet gatunkowy[7]), Andivoranto, Maroantsetra (najlepiej opisany obszar występowania tego gatunku[10]), w rezerwacie Ambatovaky, Fizoana, Iaraka, Antaro, Lampirano[5][4][11], podano również inne potencjalne obszary występowania tego gatunku. Istnieje jednak podejrzenie, że opisane osobniki należały w rzeczywistości do gatunku D. guineti[5]. Piękniś pomidorowy jest często przedstawiany jako ikona Parku Narodowego Masoala. Nieznany jest jednak obszar jego występowania w tym parku[12].
Gatunek ten spotykany jest do wysokości 200 m n.p.m. Płaz wykazuje duży potencjał do adaptacji[9]. Może występować w różnorakich siedliskach zapewniających mu schronienie, a także dostęp do wolno płynącej wody[5]. Pięknisia pomidorowego widywano w lasach deszczowych, jak i na obszarach miejskich[7]. Osobniki tego gatunku znajdowane są również często w stawach i rowach w pobliżu farm i miasteczek[7]. W Maroantsetrze gatunek ten widywany jest także w ogrodach, i często jest tam łapany przez tubylców i pokazywany jako atrakcja turystyczna[5].
Pożywienie edytuj
Poluje z zasadzki[7]. W naturze żywi się głównie stawonogami, a także małymi kręgowcami, w tym mniejszymi żabami pomidorowymi[7][9]. W niewoli karmiony jest głównie świerszczami i larwami mącznika młynarka[7].
Rozmnażanie i rozwój edytuj
Tak jak większość płazów rozmnażają się poprzez poligynandrię[6]. Gatunek ten rozmnaża się przez cały rok[13]. Samice składają 1000–1500 jaj w zbiornikach wodnych[7]. Jaja składane są we wszystkich miesiącach (najwięcej w kwietniu i maju) poza listopadem[13]. Kijanki wylęgają się po około 36 godzinach[13] i żywią się cząstkami organicznymi odfiltrowanymi z wody[7]. W niewoli przeobrażają się one w młode żabki miesiąc po wykluciu[6]. Dojrzałość płciową osiągają po 2–3 latach[6]. W naturze samice żyją do 11 lat, samce do 7, a w niewoli płazy te mogą żyć nawet ponad 12 lat[6]. W niewoli rozmnażanie indukowane jest hormonalnie, a także poprzez symulację intensywnych opadów deszczu odpowiadających porze deszczowej[11].
Ochrona edytuj
Pomimo że gatunek ten ma obecnie status najmniejszej troski (LC) w czerwonej księdze gatunków zagrożonych[14], zabroniony jest handel oraz eksport z jego naturalnych siedlisk[6]. Populacja pięknisia pomidorowego w okolicach Maroantsetry maleje[15]. Ponadto populacje D. antongilii charakteryzują się dużą homozygotycznością i niską różnorodnością genetyczną, co może utrudnić ewentualną ochronę tego gatunku w przyszłości. Mała różnorodność genetyczna spowodowana jest przez liczne zmiany wielkości populacji tego gatunku w holocenie, co spowodowało 50-krotne zmniejszenie efektywnej wielkości populacji D. antongillii w związku z efektem wąskiego gardła[16][17].
Uwagi edytuj
- ↑ Nazwa „żaba pomidorowa” jest używana do wszystkich trzech gatunków z rodzaju Dyscophus.
Przypisy edytuj
- ↑ Dyscophus antongilii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Dyscophus antongilii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa, Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 442, ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b Dyscophus antongilii – żaba pomidorowa* – Microhylidae – Gatunki – Gatunki – Forum terrarystyczne [online], terrarium.pl [dostęp 2020-07-04] (ang.).
- ↑ a b c d e f AmphibiaWeb – Dyscophus antongilii [online], amphibiaweb.org [dostęp 2020-07-03].
- ↑ a b c d e f g h i j Aaron Rudolph, Dyscophus antongilii [online], Animal Diversity Web [dostęp 2020-07-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Animal Fact Sheets [online], web.archive.org, 23 marca 2009 [dostęp 2020-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-23].
- ↑ F. & M. Vences Glaw, A Field Guide to the Amphibians and Reptiles of Madagascar. Third Edition, s. 116, ISBN 978-3-929449-03-7.
- ↑ a b c d e f Madagascar Tomato frog (Dyscophus antongilii) Grandidier, 1872 [online] [dostęp 2020-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08] (ang.).
- ↑ a b c d e View of Longevity and body size in three populations of <em>Dyscophus antongilii</em> (Microhylidae, Dyscophinae), the tomato frog from north-eastern Madagascar | Acta Herpetologica [online], oaj.fupress.net [dostęp 2020-07-03].
- ↑ a b Tomato Frogs [online], www.umich.edu [dostęp 2020-07-04].
- ↑ Franco Andreone, Between environmental degradation and international pet trade: conservation strategies for the threatened amphibians of Madagascar, „Natura” [dostęp 2020-07-04] (ang.).
- ↑ a b c View of Reproductive phenology of the tomato frog, <em>Dyscophus antongili</em>, in an urban pond of Madagascar's east coast | Acta Herpetologica [online], oaj.fupress.net [dostęp 2020-07-07].
- ↑ IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Dyscophus antongilii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ Franco Andreone, Vincenzo Mercurio, Fabio Mattioli, Between environmental degradation and international pet trade: Conservation strategies for the threatened amphibians of Madagascar, „Natura - Società italiana di Scienze naturali e Museo civico di Storia naturale di Milano”, 95, 2006 [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Ylenia Chiari i inni, Genetic identification of units for conservation in tomato frogs, genus Dyscophus, „Conservation Genetics”, 7 (4), 2006, s. 473–482, DOI: 10.1007/s10592-005-9057-x, ISSN 1572-9737 [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ Pablo Orozco-Terwengel i inni, Mitochondrial introgressive hybridization following a demographic expansion in the tomato frogs of Madagascar, genus Dyscophus, „Molecular Ecology”, 22 (24), 2013, s. 6074–6090, DOI: 10.1111/mec.12558, ISSN 1365-294X, PMID: 24308649 [dostęp 2020-07-07].