Bohdan Chmielnicki: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Subotiv Ukraine.png|thumb|leftright|220px|Wzniesiona przez Chmielnickiego cerkiew w Subotowie]]

Plan wojny z Turcją po śmierci Koniecpolskiego w 1646 upadł na sejmie wobec oporu szlachty (wspieranej przez wrogich królowi [[magnat]]ów) przejawiającej nastroje [[pacyfizm|pacyfistyczne]] i obawiającej się wzmocnienia władzy królewskiej. Wobec bezskutecznego szukania sprawiedliwości w drodze prawnej, czy nakazu królewskiego w sporze z Czaplińskim (osłanianym przed królem i sądami przez swego możnego protektora – [[magnat]]a [[Aleksander Koniecpolski|Aleksandra Koniecpolskiego]]), wykradł osobiście przechowywane przez Barabasza kopie listów królewskich z zapowiedzią zorganizowania wyprawy na [[Turcja|Turcję]] (i deklarujących w związku z tym zwielokrotnienie [[rejestr kozacki|rejestru kozackiego]]) i zbiegł w grudniu 1647 na [[Sicz]]. Tu szermując hasłami wyzwolenia spod władzy magnatów sprzeciwiających się woli królewskiej – przejął władzę i stanął na czele powstania jako [[hetman]] [[Kozak|kozacki]] (w korespondencji z organami państwowymi tytułował się jednak tylko jako ''starszy kozacki''). By wzmocnić swe siły wszedł w sojusz z [[Chanat Krymski|chanem]], który wspomagał go (z przerwami) aż do [[ugoda perejasławska|ugody perejasławskiej]] (1654) i [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|najazdu]] Rosji na Rzeczpospolitą, gdy nastąpiło odwrócenie sojuszy (chan stał się sojusznikiem Rzeczypospolitej).

Po śmierci w roku 1648 Władysława IV Wazy poparł kandydaturę, zabiegającego o ugodę z Kozakami brata zmarłego króla, [[Jan II Kazimierz|Jana Kazimierza]] w staraniach o [[wolna elekcja|elekcję]] na tron Rzeczypospolitej. Po [[Bitwa pod Piławcami|bitwie pod Piławcami]] przekonany o słabości Rzeczypospolitej i o własnej sile, w [[1649]] podjął ideę utworzenia państwa kozackiego. Zbudował jego zalążek (ze stolicą w Czehryniu, a potem w [[Biała Cerkiew|Białej Cerkwi]]) zawierając liczne i często sprzeczne sobie sojusze (z [[Wenecja|Wenecją]], Francją, [[Austria|Austrią]], Rosją, chanatem i Turcją) i opierając na strukturach wojska zaporoskiego w sile ok. 80 tys. ludzi, z rządem (''on sam i jego najbliższe otoczenie''), odpowiednikiem parlamentu (''starszyzna kozacka'') oraz aparatem przemocy (''pułki kozackie'') pobierającym od chłopów i mieszczan podatki oraz ściągając [[kontrybucja|kontrybucje]]. Prowadził chwiejną i nie rokującą nadziei na trwałe efekty politykę, zarówno w stosunku do Rzeczypospolitej, jak i Rosji, Krymu czy Turcji, z którego to powodu jego dalekosiężne zamierzenia nigdy się nie ziściły, a jego następcy zaprzepaścili nadzieje na trwałe istnienie państwa. Był jednak pierwszym kozackim wodzem, w którego głowie zrodziła się myśl o niepodległości.{{Fakt|data=2010-06}}