Bogusław Radziwiłł: Różnice pomiędzy wersjami

Bogusław Radziwiłł przybył do Paryża, gdzie przyłączył się do poselstwa [[Jan Sobiepan Zamoyski|Jana Sobiepana Zamoyskiego]]. Jako poseł poznał przyszłą monarchinię Ludwikę Marię Gonzagę. Towarzyszył jej następnie w podróży do [[Bruksela|Brukseli]]. W Belgii opuścił jednak orszak księżnej [[mantua]]ńskiej i próbował jeszcze raz wziąć udział w wojnie w Niderlandach. Wracając do Paryża został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i przemytu. Trafił jako francuski więzień do twierdzy [[Rocroi|Rocroy]], skąd został jednak szybko zwolniony. Ponownie udał się do Holandii, gdzie spotkał braci [[Jan III Sobieski|Jana]] i [[Marek Sobieski (starosta krasnostawski)|Marka]] [[Sobiescy herbu Janina|Sobieskich]].

 

{{clear}}

[[Plik:Battle of Beresteczko 1651.jpg|thumb|[[Bitwa pod Beresteczkiem]], w której Bogusław Radziwiłł dowodził wojskami cudzoziemskimi]]

{{main|Powstanie Chmielnickiego}}

 

 

 

{{clear}}

[[Plik:Sébastien Bourdons-Karl X Gustav.jpg|thumb|[[Karol X Gustaw]], król szwedzki, któremu Bogusław Radziwiłł [[31 grudnia]] [[1655]] roku w [[Pasłęk]]u oddał się pod komendę podczas Potopu]]

Bogusław kontynuował strategię polityczną [[Mikołaj Radziwiłł Czarny|Mikołaja Radziwiłła Czarnego]], który dążył do usamodzielnienia Litwy od Korony pod panowaniem Radziwiłłów. W przededniu wojny ze Szwecją i nieuniknionej klęski Rzeczypospolitej w wojnie z Moskwą, Bogusław Radziwiłł coraz śmielej zaczął odsuwać się od przyjaźni z dworem królewskim. Szukał aliansu ze spokrewnionym z nim przez matkę księciem-elektorem brandenburskim. Poparł także plany kuzyna Janusza Radziwiłła i gdy wojska szwedzkie wkroczyły przez Kurlandię na Litwę zgłosił gotowość pertraktacji z [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Nie określił jednak swojego stanowiska i cały czas ''grał na dwa fronty''. W [[1655]] roku po tym jak Janusz Radziwiłł podpisał lenną deklarację w [[Kiejdany|Kiejdanach]] i wojska moskiewskie zajęły Wilno, Bogusław Radziwiłł wycofał się na Podlasie, gdzie oczekiwał dalszego rozwoju sytuacji. Gdy król [[Jan II Kazimierz Waza|Jan II Kazimierz]] dowiedział się o jego korespondencji i próbie przejścia na stronę szwedzką wraz z Januszem Radziwiłłem dopiero wtedy Bogusław rozpoczął działania mające charakter jawnej zdrady i walki o stworzenie udzielnego księstwa radziwiłłowskiego na Litwie. Podjęta przez niego próba opanowania dla siebie Podlasia nie powiodła się jednak zupełnie, gdyż przeciwko Radziwiłłowi podniosła rewoltę miejscowa szlachta sprzyjająca Sapiehom. Również próba zajęcia województwa nowogródzkiego pod pretekstem wojny z armią moskiewską nie doszła do skutku.

 

 

Podczas pobytu przy królu szwedzkim, dwór monarszy przygotowywał dla Bogusława Radziwiłła ewentualną możliwość wżenienia go, w któryś z rodów panujących. Proponowano mu małżeństwo z: Anną Dorotą, córką księcia holsztyńskiego Fryderyka III lub z Eleonorą, siostrą Karola X Gustawa. Z żadnej jednak z tych propozycji nie skorzystał. Radziwiłł w tym czasie bowiem już kalkulował, że musi sobie szukać nowego protektora, gdyż sytuacja operującej na ziemiach polskich armii szwedzkiej diametralnie się zmieniała. [[1 lipca]] [[1656]] roku skapitulował szwedzki garnizon w Warszawie. Karol X Gustaw bawiący do tej pory na Pomorzu zmuszony był cofnąć znaczną część swojego wojska na południe, aby odzyskać to ważne strategicznie miasto. Rozbił się obozem pod [[Nowy Dwór Mazowiecki|Nowym Dworem Mazowieckim]]. W kwaterze tej przebywał również Bogusław Radziwiłł, któremu powierzono pójście z odsieczą oblężonemu przez wojska lojalne Janowi II Kazimierzowi, Tykocinowi. Twierdzę tę książę Radziwiłł odzyskał [[13 lipca]] [[1656]] roku. Nie pozostał w niej jednak długo, ewakuował z niej skarbiec radziwiłłowski i powrócił na Mazowsze. Zanim jednak przybył do wojsk Karola X Gustawa zdążył jeszcze podjąć się korespondencji z [[ataman]]em [[Kozacy|kozackim]] [[Bohdan Chmielnicki|Bohdanem Chmielnickim]], od którego oczekiwał pomocy w obronie [[Słuck]]a, leżącego w litewskich dobrach Radziwiłłów, które chcieli przejąć Sapiehowie. W dniach [[28 lipca|28]]-[[30 lipca]] [[1656]] roku Bogusław Radziwiłł brał udział w zwycięskiej w [[bitwa pod Warszawą 1656|bitwie]] Karola X Gustawa o Warszawę. Po jej zakończeniu był mediatorem między Rzecząpospolitą, a stroną szwedzką w sprawie żądań terytorialnych stawianych przez okupanta wobec Korony Polskiej. Był to ostatni moment kiedy Radziwiłł lojalnie jeszcze służył Szwedom. Coraz bowiem śmielej zaczął książę Bogusław szukać drogi wyjścia z zawartych układów. Jan II Kazimierz Waza wyczuwając zamiary magnata proponował mu w tym czasie powrót do łask i służby przy dworze polskim.

Na jesieni 1656 roku Bogusław Radziwiłł ponownie ruszył z odsieczą oblężonemu Tykocinowi. Operował wraz z wojskami szwedzkimi na północnym Mazowszu i na Podlasiu. W październiku 1656 roku połączył się z siłami brandenburskiego generała Georga Friedricha Waldecka, który rozstawił się obozem nad rzeką [[Łęg (dopływ Wisły)|Łęg]]. Próba przeprawy podjęta [[8 października]] [[1656]] roku zakończyła się klęską. Oddział prusko-szwedzki trafił na zasadzkę wojsk tatarsko-litewskich pod komendą Gabriela Wojniłłowicza. W [[bitwa pod Prostkami|bitwie pod Prostkami]] Bogusław Radziwiłł został ranny i wzięty do niewoli przez oddział [[Tatarzy|Tatarów]]. Następnie stał się jeńcem [[Wincenty Korwin Gosiewski|Wincentego Gosiewskiego]]. Radziwiłł złożył hetmanowi przyrzeczenie lojalności wobec króla polskiego i odstąpienie od Szwedów, nie odzyskał jednak wolności. Wszczęto wobec niego postępowanie sądowe i skazano go na [[infamia|infamię]]. Więźniem [[Tabor wojskowy|taboru]] armii litewskiej książę Bogusław był do [[22 października]] [[1656]] roku. Wtedy to został odbity przez generałów [[Jerzy Fryderyk|Georga Friedricha Waldecka]] i [[Gustaw Otto Stenbock|Gustawa Otto Stenbocka]] w [[bitwa pod Filipowem|bitwie pod Filipowem]]. Po uwolnieniu udał się do Prus Książęcych. Przebywając w Królewcu starał się uporządkować sprawy majątkowe. Przyjął postawę neutralności wobec toczących się wydarzeń w Rzeczypospolitej. Rozważał możliwość pogodzenia się z królem polskim wybrał jednak służbę u księcia-elektora brandenburskiego. Zaważyła być może na tym propozycja jaką otwierały przed nim prowadzone w tym czasie rokowania w Siedmiogrodzie. [[6 grudnia]] [[1656]] roku w [[traktat w Radnot|Radnot]] zawarty został traktat pomiędzy: [[Szwecja|Szwecją]], [[Brandenburgia|Brandenburgią]], [[Kozacy|Kozaczyzną]] i [[Siedmiogród|Transylwanią]] o ewentualnym podziale ziem Rzeczypospolitej i przystąpieniu do wojny po stronie Karola X Gustawa, księcia Jerzego II Rakoczego. Na mocy tych porozumień zainteresowany sprawą i korespondujący z sygnatariuszami paktu przez posłów szwedzkich Bogusław Radziwiłł miał otrzymać we władanie dziedziczne województwo nowogródzkie. Chociaż uważał, że jako spadkobierca Janusza Radziwiłła powinien uzyskać wszystkie ziemie, które jego kuzyn miał zagwarantowane w umowie kiejdańskiej z 1655 roku.

{{clear}}

[[Plik:Jerzy Sebastian Lubomirski.PNG|thumb|Jerzy Sebastian Lubomirski, hetman polny koronny, przywódca [[rokosz Lubomirskiego|rokoszu Lubomirskiego]], z którym Bogusław Radziwiłł próbował stworzyć wspólne antykrólewskie stronnictwo polityczne]]

[[Plik:Ludwika Karolina Radziwill.jpg|thumb|[[Ludwika Karolina Radziwiłł]], jedyna córka i spadkobierczyni Bogusława Radziwiłła]]

 

=== Generalny Namiestnik Prus Książęcych ===

 

Po abdykacji ostatniego Wazy, Bogusław Radziwiłł uczestniczył w [[Sejm konwokacyjny|konwokacji]] jako poseł ziemi bielskiej i członek rady [[interrex (Rzeczpospolita Obojga Narodów)|interrexa]]. Był także posłem Rzeczypospolitej do ''Wielkiego Elektora'' i ponownie występował w interesie protestantów. Podczas elekcji [[1669]] roku Bogusław Radziwiłł wraz z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem starli się w rywalizacji politycznej z rodem Paców. Podczas burzliwych obrad doszło nawet do zgłoszenia kandydatury księcia Bogusława na elekta przez część województw litewskich pod warunkiem, że przejdzie na [[katolicyzm]]. Ostatecznie jednak działania posłów z Korony i biskupów przesunęły szalę zwycięstwa na korzyść [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]]. Po tych wydarzeniach Bogusław Radziwiłł udał się do Prus Książęcych i na Warmię. Przygotowywał plany polityczne przeciw wzrostowi potęgi Paców, szykował się do podróży na sejmik elekcyjny do [[Brańsk]]a, gdzie spodziewał się zostać obrany posłem. Nie doczekał jednak tego ostatniego wydarzenia, gdyż trzy dni przed wyjazdem na Podlasie, podczas polowania na [[kuropatwa|kuropatwy]] pod Królewcem, [[31 grudnia]] [[1669]] roku nagle zmarł rażony [[udar mózgu|apopleksją]].

 

Jego następcą na urzędzie namiestnika generalnego Prus Książęcych został ostatni [[biskup]] [[Kamień Pomorski|kamieński]], książę [[Ernest Bogusław von Croy]].

 

== Ciekawostka ==