Górny Śląsk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Literatura: Rafał Wojaczek i inne
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Literatura: drobne redakcyjne
Linia 331:
Śląscy autorzy piszą swoje dzieła w języku niemieckim, czeskim, polskim i w słowiańskich dialektach śląskich oraz pisali też w języku łacińskim i w dialekcie śląsko-niemieckim<ref name="oberschlesier">''Der Oberschlesier. Monatsschrift für das heimatliche Kulturleben'', wydawca: Druck von Erdmann Raabe, 1929 luty</ref>.
 
Literatura polska na śląskuGórnym Śląsku rozwijała się najbujniej od połowy XIX, aczkolwiek już w [[1612]] roku wydano napisane po polsku dzieło [[Walenty Roździeński|Walentego Roździeńskiego]] pt. "Officina ferraria abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego". Wśród późniejszych autorów jednymi z najważniejszych byli [[Józef Lompa]] (m.in. "Historya o pobożnej i błogosławionej Petroneli, polskiej pustelnicy na górze Chełm u S. Anny w Górnym Szląsku" z 1855 r.), [[Karol Miarka (1825-1882)|Karol Miarka]] (autor powieści: "Bóg widzi"), [[Norbert Bończyk]] (autor poematu "Stary Kościół Miechowski"), [[Konstanty Damrot]] (wiersze: "Z niwy ślązkiej"), [[Juliusz Ligoń]], [[Stanisław Ligoń]] (np. sztuka: "Wesele na Górnym Śląsku"), [[Gustaw Morcinek]] (autor: "Czarna Julka", "Mat Kurt Kraus", "Ludzie z pociągu", "Górniczy załom", "Wyrąbany chodnik").
 
Literatura pisana pona śląskuŚląsku w dialekcie niemieckim lub górnośląsko-niemieckim swój wielki rozwój miała na początku XIX w. i XX wieku. Jako jeden z pierwszych górnośląskich pisarzy, którzy pisali w dialekcie śląsko-niemieckim był Karl Heinrich Tschampel, póżniejpóźniej do tego grona dołączyli Franz Hoffmann-Aulen, Marie Klerlein, ale najbardziej znany spośród pisarzy, poetów górnośląskich był [[Johannes Reinelt]]<ref name="oberschlesier"/> o przydomku ''filozof z lasu'' (niem. Philo vom Walde), który napisał wiele wierszy, opowiadań, używając górnośląskiego-niemieckiego dialektu,. natomiastNatomiast w przemysłowej części Górnego Śląska powstały humorystyczne anekdotyanegdoty: "Moczigemba und Wodgurka", albo "Antek und Franzek" pisane gwarą górnośląską. Literatura śląska skupiona jest głównie na dziejach Górnego Śląska (szczególnie na pierwszej połowie XX wieku). Skupiano się głównie na problemach tożsamościowych, wysiedleniach czy repatriacji. W tym czasie tworzył na przykład [[Horst Bienek|Horst Bieniek]].
 
Po 1989 roku zapanowała moda na ponowne odkrywanie tożsamości. Wiele książek poświęconych zostało dziejom miast i wsi, a także etosowi pracy czy życiu codziennemu mieszkańców Śląska. Pojawili się autorzy piszący wyłącznie lub w dużej mierze po śląsku ([[Marek Szołtysek]], autor wielu książek o Śląsku). Pojawiły się także naukowe dzieła o Ślązakach.