Cerkiew Świętego Michała Archanioła w Synkowiczach: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 72:
'''Cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach''' – [[prawosławie|prawosławna]] [[cerkiew (budynek)|cerkiew]] obronna w [[Synkowicze|Synkowiczach]], najstarsza tego typu budowla na [[Białoruś|Białorusi]].
 
Świątynia powstała w pierwszej połowie XVI wieku<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NAna Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.37</ref> prawdopodobnie z fundacji [[Konstanty Wasyl Ostrogski|Konstantego Wasyla Ostrogskiego]]. Zachodni przedsionek, niezbędny w liturgii prawosławnej, dostawiony został później<ref>A.M. Kusznierewicz, Kultovoje dojlidstwa Bielarusi, Minsk 1993, s.67</ref>. W momencie budowy była to świątynia prawosławna, następnie, po [[unia brzeska|unii brzeskiej]], przejęła ją [[parafia]] unicka<ref name="tyszka">S. Tyszka, ''Cerkiew obronna w Synkowiczach'', "Inżynier Budownictwa", 11 II 2011</ref>. W latach 1880-1881 cerkiew, będąca ponownie w rękach prawosławnych, została gruntownie przebudowana. Rozebrano wówczas wtórnie dodaną [[kopuła (architektura)|kopułę]], wzniesiono kruchtę, [[Apsyda (architektura)|absydę]] zwieńczono kopułą, zaś w 1891 przed budynkiem ustawiono dzwonnicę<ref name="tyszka"/>.
 
W II Rzeczypospolitej cerkiew została [[akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej|zrewindykowana]] na rzecz [[Kościół łaciński|Kościoła katolickiego]]. Po zainicjowaniu kampanii [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego|neounijnej]] w budynku powstała parafia tego wyznania, prowadzona przez [[jezuici|jezuitów]]. Następnie przekształcono ją w parafię łacińską. W 1945, po włączeniu ziem białoruskich do ZSRR, cerkiew zarekwirowano Kościołowi i zaadaptowano na magazyn. W 1990 zwrócono ją parafii prawosławnej<ref name="tyszka"/>. Od 2007 prowadzony jest remont obiektu<ref name="tyszka"/>.
 
Cerkiew wzniesiona została w stylu [[gotyk|gotyckim]] z trzema absydami przykrytymi jednym półstożkowym dachem, co umożliwiają założone między absydami trompy. Rozwiązanie takie, nietypowe dla budowli bizantyjskich, było powszechne w wielobocznych obejściach hanzeatyckich hal od Lubeki do Rygi<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.43</ref>. Jest zbudowana na planie czworoboku z trzema [[Apsyda (architektura)|absydami]]. Wnętrze świątyni jest halowe, kryte [[Sklepienie krzyżowe|sklepieniem krzyżowym]]. W czterech narożach budynku wzniesiono wieże obronne – dwie cylindryczne i dwie ośmioboczne. Cztery narożne wieże wskazują na analogie do cerkwiicerkwi św. Trójcy w Wilnie i cerkwiicerkwi w [[Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance|Murowance]] (Małomożejkowie), ale także do położonych na Mazowszu XVI wiecznych kościołów w Pawłowie, Zakroczymiu[[Zakroczym]]iu, Serocku[[Serock]]u, [[Cegłów|Cegłowie]], Węgrowie i [[Brochów|Brochowie]]<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NAna Zachodnichzachodnich Rubieżachrubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.42</ref>. . Ściany cerkwi mają półtora metra grubości. Elewację zwieńczono trójkątnym szczytem<ref name="tyszka"/>. Dzięki zachowanym oryginalnym sklepieniom stwierdzono, że świątynia nie posiadała kopuły nad środkowym przęsłem<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwiecerkwie NAna Zachodnichzachodnich Rubieżachrubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.40</ref>.
 
Historycy architektury wskazują na podobieństwa między cerkwią w Synkowiczach, a podobnymi budowlami obronnymi w [[sobór Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie|Wilnie]], w [[Monaster Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu|monasterze w Supraślu]]<ref name="tyszka"/> oraz w [[Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance|Murowance]] (Małomożejkowie)<ref>Mironowicz A.: ''Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku''. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, s. 89-94.</ref>.