Kościół św. Michała Archanioła w Lublinie (farny): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
nie był to najstarszy kościół we wschodniej Polsce, bo rotunda w Przemyślu istniała wcześniej
Konarski (dyskusja | edycje)
merytoryczne, redakcyjne
Linia 26:
|dekret wydał =
|data rozpoczęcia budowy =
|data zakończenia budowy = [[XIII wiek|XIII]] wiek lub pocz. XIV w.
|data konsekracji =
|data zamknięcia = [[1852]]
Linia 70:
|www =
}}
[[Plik:Lublin, Plac Po Farze, widok na Zamek, 04-2009.JPG|thumb|Makieta kościoła św. Michała znajdująca się obecnie na Placu Po Farze]]
'''Kościół św. Michała Archanioła''' – nieistniejący obecnie [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] [[kościół farny]] pod wezwaniem św. [[Archanioł Michał|Michała Archanioła]] w [[Lublin]]ie, jedna z najstarszych świątyń w tym mieście. NieGdyby doczekała ona jednak naszych czasów.istniała Byłabybyłaby najstarszym gotyckim [[Kościoły rzymskokatolickie w Lublinie|kościołem Lublina]].
 
== Legenda o wybudowaniu kościoła przez Leszka Czarnego ==
Z wieży kościoła św. Michała od [[1686]] do ok. [[1830]] grany był [[Hejnał Lublina|hejnał]].
W tych czasach gdy na Lublin często najeżdżali [[Jaćwingowie|Jadźwingowie]]. Ww okolicach miastaLublina przebywał [[Leszek Czarny]]. Pokonał on Jadźwingów, leczw nie wiedziałbitwie, czylecz mastrudzony postanowił ich nie ścigać. Byłi odpocząć bardzopo zmartwionywalce. Postanowił rozbić obóz w Lubliniena terenie dzisiejszego Lublina pod wielkim, starym [[dąb|dębem]]., Zmęczonypod bitwąktórym zasnął przy drzewie. We śnie ujrzał [[Michał Archanioł|Michała Archanioła]], który podał mu miecz. Leszek Czarny uznał to za znak od Boga, który miał zachęcić go do pościgu. Książę niebawem wyruszył i pokonałdogonił Jadźwingów i ponownie ich pokonał. Jako [[wotum]] wdzięczności ufundował w miejscu swojego obozowaniaobozu kościół (legenda mówi o ufundowaniu, ale niektóre źródła twierdzą że w tym miejscu istniał już kościół) pod wezwaniem św. Michała Archanioła, a dąb pod którym spał ścięto i przeznaczono na budowę [[ołtarz]]a. [[Prezbiterium]] miało zostać zbudowane na ściętym pniu.
 
== Niejasne początkiHistoria ==
Kościół powstał przypuszczalnie pod koniec [[XIII wiek|XIII]] wieku. Istniejąlub poglądy,na niepopartepoczątku jednakXIV naukowowieku. Poglądy o tym, że kościół istniał już od [[876]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Marek Wyszkowski, Marta Denys | imię = | tytuł = Lublin i okolice | rok = 2000 | wydawca = ideaMedia | isbn = 83-88104-08-X | strony = 51}}</ref> jako romańskaniepoparte świątynianaukowo. Po pożarze Lublina w [[XIII wiek|XIII]] w. został odbudowany w [[1282]] r.{{Fakt|data=2014-12}} Z tym faktem jest związana [[legenda]].
 
Kościół na początku był gotycką prostą budowlą, z półkolistym prezbiterium i [[nawa|nawą]]. W [[XIV wiek|XIV]] w. świątynię ponownierozbudowano przebudowano, tym razem w [[gotyk|stylu gotyckim]]. Prezbiterium zamknięto równobocznie, na zewnątrz dodano [[Łęk oporowy|łuki przyporowe]], dobudowano [[zakrystia|zakrystię]] i kilka bocznych kaplic, sklepienie zmieniono na [[sklepienie żebrowe|żebrowe]]. W [[1341]] po najeździe [[Mongołowie|Tatarów]] na Lublin, miała miejsce kolejna odbudowa. W [[XV wiek|XV]] w. z frontu od ulicy Grodzkiej, powstała potężna [[wieża]], dominująca nad zabudowaniami miejskimi, która podobno była widoczna na 5 mil od Lublina. Pokryto ją miedzianą blachą, a jej szczyt wieńczyła blaszana chorągiewka, która wskazywała kierunek wiatru. Na wieży umieszczony został zegar oraz [[Dzwon (instrument)|dzwony]], w tym Michał. W [[XVI wiek|XVI]] w. świątynia stała się [[kolegiata|kolegiatą]]. Obok [[cmentarz]]a otaczającego kościół, zbudowano [[plebania|plebanię]], dom mansjonarski, mieścił się tu również [[szpital]] oraz [[Szkoła (oświata)|Szkoła]]. W [[1575]] kościół ponownie spłonął, runęła wtedy wieża, przerażając ówczesnych mieszkańców Lublina [[hałas]]em. Kościół odbudowano, wieżę również, tym razem bez zegara. Do sześciu kaplic dobudowano siódmą. W [[1653]] kościół ponownie spłonął, odbudowano go dopiero w [[1741]].
== Sen Leszka Czarnego ==
W tych czasach na Lublin często najeżdżali [[Jaćwingowie|Jadźwingowie]]. W okolicach miasta przebywał [[Leszek Czarny]]. Pokonał on Jadźwingów, lecz nie wiedział, czy ma ich ścigać. Był bardzo zmartwiony. Postanowił rozbić obóz w Lublinie pod wielkim, starym [[dąb|dębem]]. Zmęczony bitwą zasnął przy drzewie. We śnie ujrzał [[Michał Archanioł|Michała Archanioła]], który podał mu miecz. Leszek Czarny uznał to za znak od Boga, który miał zachęcić go do pościgu. Książę niebawem wyruszył i pokonał Jadźwingów. Jako [[wotum]] wdzięczności ufundował w miejscu swojego obozowania kościół (legenda mówi o ufundowaniu, ale niektóre źródła twierdzą że w tym miejscu istniał już kościół) pod wezwaniem św. Michała Archanioła, a dąb pod którym spał ścięto i przeznaczono na budowę [[ołtarz]]a. [[Prezbiterium]] miało zostać zbudowane na ściętym pniu.
 
W [[1769]] w wyniku ogromnej [[burza|burzy]] kościół spłonął, szczególnie uszkodzona została wieża. Farę jednak ponownie odbudowano. Po przeniesieniu biskupa z [[Krasnystaw|Krasnegostawu]] do Lublina w latach [[1826]]-[[1832]] świątynia pełniła funkcje [[Katedra|katedry]]. Była jednak w bardzo złym stanie, więc katedrą stał się dawny [[Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie|kościół Jezuitów]]. Przeniesiono tam cudowny krucyfiks oraz przedmioty ze skarbca kościoła św. Michała. [[Fara]] popadała w ruinę. Opuszczony kościółi groziłgroziła zawaleniem. W [[1846]] podjęto decyzję o rozbiórce fary. Nie spotkało się to z żadnym sprzeciwem władz kościelnych ani lublinian. Z kościoła zabrano [[chrzcielnica|chrzcielnicę]], dzwon Michał oraz tablicę z [[epitafium]] [[Sebastian Klonowic|Sebastiana Klonowica]], trafiły one do katedry lubelskiej, obraz ''Sen Leszka Czarnego'' do kościoła Kapucynów, ołtarze trafiły do podlubelskich kościołów. Rozbiórka kościoła trwała w latach [[1846]]-[[1852]]. Napotkała ona duże problemy. Nie można było zniszczyć starych, gotyckich murów, używano do tego celu [[dynamit]]u. Gruz posłużył do budowy domku ogrodnika oraz drogi w kierunku [[Lubartów|Lubartowa]]. Podobno w miejscu ołtarza znaleziono pień dębu, pod którym miał spać Leszek Czarny. [[Krypta|Krypty]] kościoła oraz [[fundament]]y zasypano, uformowano w tym miejscu [[plac]]. Również w [[1852]] zlikwidowano cmentarz, który znajdował się obok fary, prochy [[ekshumacja|ekshumowano]] i przeniesiono na nowo powstały [[Cmentarze przy ul. Lipowej w Lublinie|cmentarz przy ul. Lipowej]], pochowano je w zbiorowej [[Grób|mogile]], która istnieje do dziś.
== Wygląd kościoła ==
 
Kościół na początku był prostą budowlą, z półkolistym prezbiterium i [[nawa|nawą]]. W [[XIV wiek|XIV]] w. świątynię ponownie przebudowano, tym razem w [[gotyk|stylu gotyckim]]. Prezbiterium zamknięto równobocznie, na zewnątrz dodano [[Łęk oporowy|łuki przyporowe]], dobudowano [[zakrystia|zakrystię]] i kilka bocznych kaplic, sklepienie zmieniono na [[sklepienie żebrowe|żebrowe]]. W [[1341]] po najeździe [[Mongołowie|Tatarów]] na Lublin, miała miejsce kolejna odbudowa. W [[XV wiek|XV]] w. z frontu od ulicy Grodzkiej, powstała potężna [[wieża]], dominująca nad zabudowaniami miejskimi, która podobno była widoczna na 5 mil od Lublina. Pokryto ją miedzianą blachą, a jej szczyt wieńczyła blaszana chorągiewka, która wskazywała kierunek wiatru. Na wieży umieszczony został zegar oraz [[Dzwon (instrument)|dzwony]], w tym Michał. W [[XVI wiek|XVI]] w. świątynia stała się [[kolegiata|kolegiatą]]. Obok [[cmentarz]]a otaczającego kościół, zbudowano [[plebania|plebanię]], dom mansjonarski, mieścił się tu również [[szpital]] oraz [[Szkoła (oświata)|Szkoła]]. W [[1575]] kościół ponownie spłonął, runęła wtedy wieża, przerażając ówczesnych mieszkańców Lublina [[hałas]]em. Kościół odbudowano, wieżę również, tym razem bez zegara. Do sześciu kaplic dobudowano siódmą. W [[1653]] kościół ponownie spłonął, odbudowano go dopiero w [[1741]].
 
== Krzyż Trybunalski ==
W [[1727]] podczas posiedzenia [[Trybunał Koronny w Lublinie|Trybunału Koronnego]], [[krzyż]] wiszący w sali obrad zapłakał [[łza]]mi. [[Krucyfiks]] uroczyście przeniesiono do jednej z kaplic w farze św. Michała i odprawiono [[msza święta|mszę]]. W związku z tym wydarzeniem powstała legenda mówiąca, że krzyż zapłakał podczas sądu diabelskiego, w wyniku którego pewna kobieta, która niesłusznie przegrała sprawę w Trybunale, została sprawiedliwie osądzona przez [[szatan]]ów.
 
== Upadek fary ==
W [[1769]] w wyniku ogromnej [[burza|burzy]] kościół spłonął, szczególnie uszkodzona została wieża. Farę jednak ponownie odbudowano. Po przeniesieniu biskupa z [[Krasnystaw|Krasnegostawu]] do Lublina w latach [[1826]]-[[1832]] świątynia pełniła funkcje [[Katedra|katedry]]. Była jednak w bardzo złym stanie, więc katedrą stał się dawny [[Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie|kościół Jezuitów]]. Przeniesiono tam cudowny krucyfiks oraz przedmioty ze skarbca kościoła św. Michała. [[Fara]] popadała w ruinę. Opuszczony kościół groził zawaleniem. W [[1846]] podjęto decyzję o rozbiórce fary. Nie spotkało się to z żadnym sprzeciwem władz kościelnych ani lublinian. Z kościoła zabrano [[chrzcielnica|chrzcielnicę]], dzwon Michał oraz tablicę z [[epitafium]] [[Sebastian Klonowic|Sebastiana Klonowica]], trafiły one do katedry lubelskiej, obraz ''Sen Leszka Czarnego'' do kościoła Kapucynów, ołtarze trafiły do podlubelskich kościołów. Rozbiórka kościoła trwała w latach [[1846]]-[[1852]]. Napotkała ona duże problemy. Nie można było zniszczyć starych, gotyckich murów, używano do tego celu [[dynamit]]u. Gruz posłużył do budowy domku ogrodnika oraz drogi w kierunku [[Lubartów|Lubartowa]]. Podobno w miejscu ołtarza znaleziono pień dębu, pod którym miał spać Leszek Czarny. [[Krypta|Krypty]] kościoła oraz [[fundament]]y zasypano, uformowano w tym miejscu [[plac]]. Również w [[1852]] zlikwidowano cmentarz, który znajdował się obok fary, prochy [[ekshumacja|ekshumowano]] i przeniesiono na nowo powstały [[Cmentarze przy ul. Lipowej w Lublinie|cmentarz przy ul. Lipowej]], pochowano je w zbiorowej [[Grób|mogile]], która istnieje do dziś.
 
== Kolejne lata ==
[[Plik:Lublin, Plac Po Farze, widok na Zamek, 04-2009.JPG|thumb|Makieta kościoła św. Michała znajdująca się obecnie na Placu Po Farze]]
 
W latach [[1936]]-[[1938]] odkopano fundamenty, znaleziono wtedy resztki sklepień żebrowych oraz inne
fragmenty z kościoła św. Michała. Przez wiele lat na placu po Farze w kilku miejscach widoczne były zarysy fundamentów kościoła. W [[2002]] dokonano zagospodarowania placu, wyeksponowano fundamenty kościoła, wmontowano w nie [[oświetlenie]], położono kostkę, mury wykonane są z [[wapień|wapienia]]. Dzięki nim widać, jakich rozmiarów był kościół św. Michała. Obecnie plac po Farze jest częstym miejscem koncertów oraz spotkań lublinian.
 
== Wnętrze ==
Linia 102 ⟶ 92:
 
Fara posiadała siedem kaplic bocznych. Fundowali je rajcy lubelscy oraz [[szlachta]]. W kaplicy Pana Jezusa Miłosiernego wisiał Krzyż Trybunalski. W kaplicy "Ogród Jezusa" w [[Wielki Tydzień]] odgrywano [[Misterium męki Pańskiej|Misterium Męki Pańskiej]].
 
== Wykopaliska archeologiczne ==
 
W latach [[1936]]-[[1938]] odkopano fundamenty świątyni, znaleziono wtedy resztki sklepień żebrowych oraz inne
fragmenty z kościoła św. Michała. Przez wiele lat na placu po Farze w kilku miejscach widoczne były zarysy fundamentów kościoła. W [[2002]] dokonano zagospodarowania placu, wyeksponowano fundamenty kościoła, wmontowano w nie [[oświetlenie]], położono kostkę, mury wykonane są z [[wapień|wapienia]]. Dzięki nim widać, jakich rozmiarów był kościół św. Michała. Obecnie plac po Farze jest częstym miejscem koncertów oraz spotkań lublinian.
 
== Kalendarium ==
* [[1282]] - książę Leszek Czarny funduje nową świątynię
* początek XIV wieku - wybudowanie nowego kościoła w stylu gotyckim
* [[1341]] - zniszczenie kościoła w wyniku najazdu Tatarów
Linia 124 ⟶ 119:
* [[2002]] - gruntowny remont placu Po Farze, odsłonięcie fundamentów kościoła
 
== Zachowane budynki przykościelne ==
== Do naszych czasów z zabudowań kościelnych przetrwały ==
[[Plik:100 1152.jpg|thumb|right|230px|Plac po Farze - pierwszy po lewej to dawny dom mansjonarski, dalej Mały Ratusz]]
* '''[[Dom mansjonarski w Lublinie|Dom mansjonarski]]''' zbudowany w [[XV wiek|XV]] w. w obrębie [[mury obronne|murów obronnych]]. Nazwa jego pochodzi od księży mansjonarzy, którzy za pieniądze odprawiali codziennie mszę. W [[XVI wiek|XVI]] stał się wikarią. W XIX w. odremontowany, obecnie własność prywatna.
 
* '''Mały Ratusz''' do tego budynku przenosiły się władze miejskie Lublina podczas urzędowania Trybunału Koronnego. Dawniej była tu szkoła parafialna. Przez pewien okres mieszkał tutaj jako [[student]] [[KUL]] [[Stefan Wyszyński]], późniejszy prymas Polski. Na froncie budynku umieszczony jest łaciński napis ''Bene merentibus pax'' ( dobrze zasłużonym pokój ). Obecnie mieszkają tu emerytowani nauczyciele.
[[Plik:st54d.jpg|thumb|left|180 px|Plebania kościoła św. Michała]]
 
* '''Plebania''' powstała w [[XVI wiek|XVI]] w. Budynek pełnił tę funkcję aż do [[XIX wiek|XIX]] w. W kolejnych latach utworzono tu ochronkę żydowską. [[9 maja]] [[1941]] Niemcy zamordowali przebywające tam dzieci, a budynek skonfiskowali. O tym smutnym wydarzeniu przypomina tablica wmurowana w ścianę [[kamienica (architektura)|kamienicy]]. Po [[II wojna światowa|II wojnie]] mieścił się tu dom starców, potem [[dom dziecka]]. Obecnie ma tu swoją siedzibę Młodzieżowy Dom Kultury.
 
<br />
 
Z wieży kościoła św. Michała od [[1686]] do ok. [[1830]] grany był [[Hejnał Lublina|hejnał]].
 
== Zobacz też ==