Fundatorem pierwszego kościoła dla Jezuitów, który miał powstać w miejscu Fary Witoldowej, był król [[Stefan Batory]], który u schyłku swego życia sprowadziłczynił starania by sprowadzić jezuitów do [[Grodno|Grodna]]. Stosowny zapis znalazł się w testamencie monarchy sporządzonym w Niepołomicach w 1585:
{{Cytat|„z pieniędzy na wykupno jeńców zostanie 30.000 złp., z tych 10.000 złp. oddaię na budowę kościoła i kollegium grodzieńskiego... Dobra moje przeznaczone na użytek i erekcję kollegium grodzieńskiego .. na wieczne czasy przysądzamy y leguiemy.”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Jodkowski | imię = Józef| autor = | autor link = | tytuł = Grodno | url = | wydanie = | wydawca = Nakładem księgarni Józefa Zawadzkiego z udziałem zapomogi Departam. Min. W.R. i O.P. | miejsce = Wilno | rok = 1923| strony = 83| rozdział = | isbn = | oclc = | doi = | język =}}</ref>}}
ŚwiątyniaPo wybudowaniu świątynia miała być miejscem spoczynku władcy, ale król zmarł w [[1586]], gdy mury były wzniesione tylko do połowy. Wieś [[Kundzin]], nadana przez Batorego, została przeznaczona na uposażenie nowicjatu w [[Wilno|Wilnie]], a kościół, zwany później Farą Witoldową (z uwagi na wcześniejszą fundację książęcą) i ukończony w 1587 roku, oddano w użytkowanie parafii farnej pw. Wniebowzięcia NMP, a place wydzierżawiono. Inicjatywę budowy siedziby dla jezuitówJezuitów podjął na nowo w 1621 starosta grodzieński Stanisław Kossobudzki, który zapisał zakonowi wieś Sucha Balla. W związku z tym w 1622 zakupiono w Grodnie dom misyjny a, w 1650 otwartoktórym kolegiumzamieszkali zepierwsi szkołąJezuici.
Budowę zabudowań jezuickich podjęto w 1647 roku pod koniec rządówpanowania króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] i w 16471650 iroku otworzono kolegium ze szkołą, jednak dalszą budowę przerwano w 1654 po wybuchu [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojny polsko-rosyjskiej]]. Pierwszy kościół pw. śś. Piotra i Pawła zbudowano około 1654 z fundacji proboszcza Franciszka Dołmat-Isajkowskiego. W listopadzie 1654 do Grodna przyjechał król [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz]], aby w obliczu zagrożenia ze strony wojsk rosyjskich ciągnących na zachód, pogodzić zwaśnionych hetmanów [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusza Radziwiłła]] i [[Wincenty Korwin Gosiewski|Wincentego Gosiewskiego]]. Król modlił się w kościele jezuitów. Obrona Grodna jednak nie powiodła się i wojska rosyjskiemoskiewskie zajęły miasto;, opuściłyktóre jeopuściły w 1659.
[[File:Fxavier Cathgrodno 2014fc 720p.ogv|thumb|240px|right|Wnętrze katedry św. Franciszka Ksawerego w Grodnie]]
