Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami

== Fundacja starostyi Eustachego Kurczabudowa ==

Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Maria Kałamajska-Saeed|autor r=|redaktor=Maria Kałamajska-Saeed|tytuł='Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego'', cz. IV, tom 3|data=2016|isbn=978-83-63463-56-4|miejsce=Kraków|wydawca=Międzynarodowe Centrum Kultury|język=pl}}</ref>. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki [[Józef Puzyna (biskup)|Józef Puzyna]] konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym<ref name=":0" />. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.

Dwukondygnacjowy ołtarz główny z około 1694-1697 roku, podobnie jak też cały kościół franciszkański, dedykowano Matce Bożej Anielskiej. W niższej kondygnacji znajdowało się bogato zdobione [[tabernakulum]], wyzłacane w środku. Powyżej niego przedstawiona została scena koronacji Matki Bożej, którą otaczali aniołowie. Natomiast w górnej kondygnacji ołtarza umieszczono scenę stygmatyzacji [[Franciszek z Asyżu|św. Franciszka z Asyżu]]. W 1953 roku przekształcono układ ołtarza zmieniając układ rzeźb, przestawiając płaskorzeźbę Koronacja Marii z centralnej części na zwieńczenie ołtarza, skąd usunięto figurę Niepokalanej, obecnie ustawioną w centralnej niecce. Rzeźby dwóch świętych franciszkańskich biskupów, usunięto ze szczytów przęseł bocznych i są teraz w ołtarzu św. Antoniego.

Za ołtarzem głównym i po bokach usytuowany został chór zakonny ze [[stalle|stallami]] z 2 połowy XIX wieku. Prezbiterium od naw kościoła odgrodzone byłojest półkolistą, dębową balustradą komunijną z końca XIX wieku. Pełniła ona jednocześnie funkcję ''stołu komunijnego'' dla wiernych, uczestniczących w nabożeństwach. Przegroda chóru zakonnego pochodzi z 1753 roku. Nawę główną świątyni przykrywało [[sklepienie krzyżowe]], natomiast nawy boczne – [[Sklepienie kolebkowe|sklepienia kolebkowe]].

W nawach bocznych ustawiono osiem murowanych ołtarzy z 1878 roku z drewnianymi rzeźbami z poprzednich ołtarzy z 1 połowy XVIII wieku . Były one dedykowane: Matce Bożej Anielskiej, Jezusowi Ukrzyżowanemu, św. Franciszkowi, [[Antoni Padewski|św. Antoniemu]], [[Święty Bonawentura|św. Bonawenturze]], Matce Bożej Bolesnej, [[Józef z Nazaretu|św. Józefowi]] Oblubieńcowi NMP oraz [[Archanioł Michał|św. Michałowi Archaniołowi]].

[[Rokoko]]wą ambonę sprzed 1736 roku zdobiły rzeźby czterech Ewangelistów, z efektownym baldachimem zwieńczonym figurą św. Michała Archanioła. Cały kościół wyłożony został [[marmur]]ową posadzką. Pod nią umieszczono grobowce, w których chowano zarówno zmarłych franciszkanów, jak i znaczniejszych dobrodziejów klasztoru i kościoła (np. Jundziłłów, księcia Ogińskiego).

W 1813 roku klasztor zamieniono na skład amunicji, co doprowadziło do jego zrujnowania odnotowanego w 1818 roku. W 1821 roku przeprowadzono odbudowę. Obok kościoła i klasztoru funkcjonował m. in. przytułek dla bezdomnych (w 1830 r. mieszkały w nim trzy kobiety). W czasie pożaru 22 kwietnia 1832 r. przytułek spłonął i nie został już odbudowany.

PoW upadkulatach [[Powstanie1877-1878 styczniowe|powstaniaojciec styczniowego]]Celestyn wSteckiewicz 1864z r.własnych środków naprawił dach kościoła, kompleksotynkował franciszkańskifasadę pełniłi przezwstawił wielesześć latnowych funkcjęmurowanych rosyjskiegoołtarzy, więzieniado dlaktórych polskichwstawiono księżyrzeźby iz poprzednich ołtarzy z 1 poł. XVIII wieku. W 1884 roku ksiądz I.Głowacki kupił na własny koszt nowe 17-głosowe zakonnikóworgany, skazanychktóre zawykonał działalnośćWacław Przybyłowicz w patriotycznąPłocku. Podczas [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] w 1920 r. zginął miejscowy gwardian i proboszcz - o. [[Błażej Justwan]], rozstrzelany przez bolszewików wraz z grupą swych parafian.

W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. [[Maksymilian Maria Kolbe]], zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika ''Rycerz Niepokalanej'', przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.). W 1930 roku powstały witraże.

Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy<ref>Archiwum Akt Nowych, Archiwum Hoovera-Korpus Andersa, mikrofilm sygn. HJ/IV/28, klatki 245-448, relacja R. Czuszela</ref>. Jeszcze w 1939 r. władze sowieckie odebrały zakonnikom budynek klasztorny, zamieniając go na szpital (najpierw wojskowy, później miejski). W 1943 r. na fortach w [[Naumowicze|Naumowiczach]] został rozstrzelany proboszcz i gwardian - o. Dionizy Klimczak.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.archibial.pl/czas/arch31/art/krahel.htm | tytuł = Zginęli na fortach Grodna 15 VII 1943 r. | autor = Ks. Tadeusz Krahel | data dostępu = 2016-11-04}}</ref> Po 1945 roku jako jedyny z franciszkanów pozostał przy kościele ojciec Arkadiusz Waltoś, który włożył wiele wysiłku w utrzymanie kościoła. Po wojnie przez pewien czas parafię obsługiwali księża diecezjalni. W 1989 roku do Grodna wrócili franciszkanie obejmując kościół i w 1994 roku niewielki fragment klasztoru. W latach 1988-1989 proboszczem parafii był ks. [[Tadeusz Kondrusiewicz]], od 2007 r. metropolita mińsko-mohylewski.