Gryfino: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Per excellence (dyskusja | edycje)
→‎Religia: poprawa linków
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 46:
[[Plik:Greifenhagen-1615-StralsunderBilderhandschrift.JPG|thumb|left|230px|Widok na miasto ''Greifenhagen'' (Gryfino) z ''"Stralsunder Bilderhandschrift"'', ''(1615) r.'']]
[[Plik:Lubinus Greiffenhagen.png|thumb|left|230px|Plan Gryfina z [[Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego|Wielkiej Mapy]] [[Księstwo Pomorskie|Księstwa Pomorskiego]] ''[[Eilhardus Lubinus|Lubinusa]]'' z 1618 r.]]
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] słowiańska osada rybacka o nazwie ''Dąbrowa''<ref name="nazwy_miast">{{cytuj książkę |autor=Kazimierz Rymut |tytuł=Nazwy Miast Polski |wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich |miejsce=Wrocław |rok=1987 |isbn=83-04-02436-5}}</ref>. Historyczne początki miasta sięgają XIII wieku<ref name="rewita_historia">{{cytuj książkę |autor=Biuro Studiów i Projektów Europejskich |tytuł=Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Gryfino |wydawca=BIP gminy Gryfino |miejsce=Szczecin-Gryfino |rok=2007 |miesiąc=wrzesień |rozdział=3. Historia miasta Gryfino |strony=8-9}}</ref>. [[Prawa miejskie]] na [[prawo magdeburskie|prawach magdeburskich]] Gryfino otrzymało w 1254 na mocy dokumentu lokacyjnego wydanego przez księcia [[Barnim I|Barnima I]]. Nowy ośrodek szybko zyskiwał na znaczeniu otrzymując dalsze przywileje. W 1271 książę przekazał miastu prawo zakładania cechów i [[Gildia (historia)|gildii]] kupieckich, które miały być wzorowane na podobnych instytucjach [[Szczecin]]a. Pierwszymi [[wójt]]ami Gryfina byli jego zasadźcy, w pierwszej połowie XIV stulecia wójtostwo przeszło w ręce najbogatszego w mieście rodu Wobberminów. Miastem zarządzało dwóch burmistrzów. W 1283 roku miasto wystąpiło przeciwko Bogusławowi IV. Od 1295 roku Gryfino leżało na terenie Księstwa szczecińskiego [[Otton I (książę pomorski)|Ottona I]]. Od XIV wieku Gryfino było członkiem [[Hanza|Hanzy]]. W styczniu 1341 Szczecin i Gryfino wypowiedziały posłuszeństwo Ottonowi I i Barnimowi III, podporządkowały się książętom wołogoskim i wezwały ich do objęcia rządów w księstwie. W drugiej połowie XIV wieku Gryfino związane coraz silniej ze Szczecinem zaczęło tracić na znaczeniu<ref name="rewita_historia"/>. Do końca XIV wieku uzależniło się całkowicie pod względem gospodarczym od stolicy księstwa, schodząc do roli ośrodka rynku lokalnego<ref name="rewita_historia"/>. Od 1640 pod władaniem [[Szwecja|Szwedów]], którzy przed opuszczeniem miasta w 1679 zniszczyli mury obronne i mosty, co spowodowało spadek znaczenia handlowego.
 
W XVIII wieku miasto podupadło gospodarczo, do czego przyczyniło się między innymi splądrowanie miasta przez wojska rosyjskie w 1760 podczas [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]] oraz wielka powódź w 1780. W tym czasie coraz większe znaczenie, jako źródło utrzymania mieszkańców, zyskiwało rolnictwo<ref name="rewita_historia"/>.
Linia 52:
Ponowne ożywienie nastąpiło w II połowie XIX wieku. W latach 1857–1860 wybudowano i przebudowano szereg obiektów, powstały przedmieścia: Szczecińskie (pn.), Bańskie (pd.) i najmłodsze po przeciwnej stronie torów kolejowych, położono drewniany most, a w 1877 miasto otrzymało połączenie kolejowe ze Szczecinem. W 1904 rozpoczęto regulację Odry. Około 1930 wybudowano fabrykę mydła, garbarnię i wytwórnię kapeluszy filcowych. Na ulicy Szczecińskiej wzniesiono szkołę rolniczą i rzeźnię, na północ od miasta zlokalizowano duży zakład suchej destylacji drewna<ref name="rewita_historia"/>.
 
WOd 8 marca 1945 miastotoczyły zostałosię walki zajęteo przezmost wojskana radzieckieOdrze. Zniszczenia zabudowy sięgnęły 70%. Od tego samego roku miasto znajduje się w granicach [[Polska|Polski]]. We wrześniu 1945 r. pracę rozpoczęły Szkoła Podstawowa nr 1 oraz Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące nr 1. Latem 1945 r. powstała drużyna piłki nożnej będąca zaczątkiem Klubu Sportowego „Polonia”. Dotychczasową nazwę miasta spolszczono w celu przystosowania do polskiego systemu nazewnictwa<ref name="nazwy_miast"/>. Początkowo używano nazwy ''Gryfin''<ref>{{cytuj pismo|tytuł=Ustalona granica w rejonie Swinoujście – Gryfin|czasopismo=Kurier Szczeciński|wydanie=I|wolumin=1|strony=1|data=1945-10-7|url=http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=152&dirids=1}}</ref><ref>Mapa Polski 1:1000 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1945 [http://web.archive.org/web/20120415082055/http://www.mapywig.org/m/OTHER_WIG_MAPS/MAPA_POLSKI_1945.jpg]</ref><ref>Koleje Pomorza Przyodrzańskiego 1:1000 000 Dyr. Okręg. Kolei Państw. w Szczecinie, 1946 [http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]</ref><ref>Fragment mapy z Atlasu Samochodowego Polski, wydany nakładem wydawnictwa "Przełom" z Krakowa w 1945 roku [http://www.berlinka.pcp.pl/mapa_1945_zach.html]</ref>, forma ''Gryfino'' została wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku<ref>Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. ({{Monitor Polski|rok=1946|numer=44|pozycja=85}}, s. 1)</ref>. Dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec i zastąpiono polskimi osadnikami, w połowie początkowo będących osadnikami wojskowymi. Rolę miejscowego animatora ruchu kulturalnego pełnił reaktywowany w 1958 r. Powiatowy Dom Kultury. W latach 1954–1975 Gryfino pełniło rolę siedziby powiatu w ówczesnym [[Województwo szczecińskie (1946–1975)|województwie szczecińskim]]. W27 połowieczerwca lat1968 siedemdziesiątychr. XXKomitet w.Ekonomiczny Rady Ministrów przyjął uchwałę, w pobliżuktórej Gryfinaokreślił uruchomiono„dane elektrownięwyjściowe do projektu wstępnego elektrowni kondensacyjnej [[Elektrownia Dolna Odra|"Dolna Odra"]], dlaktórą którejuruchomiono w 1974 roku. Dla jej pracowników wybudowano w mieście nowe, duże osiedle - "Górny Taras". W roku poprzedzającym budowę elektrowni Gryfino liczyło 6,5 tysiąca mieszkańców. Już w okresie rozpoczęcia inwestycji ich liczba wzrosła o tysiąc, w większości zatrudnionych przy wznoszeniu „Dolnej Odry”. W chwili oddania pierwszego bloku energetycznego miasto osiągnęło już 10 tysięcy, a w pięć lat później ponad 15 tysięcy mieszkańców i nadal się rozwijało. W 1987 r. przebywało tu już 20 tysięcy osób. Po reformie administracyjnej z 1999 ponownie stało się [[powiat|miastem powiatowym]].
 
== Architektura ==