Bitwa pod Płowcami: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne i wykonuje drobne zmiany typograficzne i techniczne.
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Bitwa: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 29:
 
== Bitwa ==
Kontakt wojsk polskich z wojskami krzyżackimi pierwszy nawiązał około godz. 9 rano oddział starosty wielkopolskiego [[Wincenty z Szamotuł|Wincentego z Szamotuł]]., Toktóry onprowadził właśniestraż szedłprzednią wwojsk strażyWładysława przedniejŁokietka. Przypuszczalnie spotkanie wojsk Łokietkabyło przypadkowe i doszło do niego między miastem Radziejów i wsią Stary Radziejów, gdy oddział Wincentego z Szamotuł we mgle napotkał obóz krzyżacki<ref name=":0">[[Marian Biskup]], ''Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim'', Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2014, s. Jednak37-42</ref>. wW związku z mgłą, która nagle zapanowała nad okolicą, Krzyżacy zyskali trochę czasu do ustawienia szyków bojowych (jak opisuje to krzyżacki kronikarz – ''rycerze słyszeli się, ale nie mogli się zobaczyć'') i podzielili je na pięć oddziałów<ref name=":0" />. Król Łokietek podał hasło bojowe dla wojsk polskich „Kraków” i wydał rozkaz do ataku. MarszałekDwukrotnie Altenburgnastępowała postanowił bronić sięprzerwa w oparciuwalce odla posiadaneodpoczynku<ref [[taborname=":0" wojskowy|wozy/>. taborowe]]Walka i udawało muskładająca się toz skuteczniewielu przypojedynków dwóchtrwała atakachdo wojskpołudnia, polskich.gdy Dopieronastąpiło przytrzecie trzeciejdecydujące [[szarża|szarży]]polskie polskichuderzenie<ref wojskname=":0" doszło do rozstrzygnięcia/>. PrzebityWtedy strzałąteż padłspadł koń,z na którym siedziałkonia krzyżacki chorąży, brat Iwan. Niósł ondzierżący wielką [[Chorągiew (weksylologia)|chorągiew]] zakonu z czarnym złoconym krzyżem., Choć chorążemu nic się nie stało,której nie można było podnieść chorągwi, przytroczonejbo była przytroczona do siodła<ref name=":0" />. Nagłe zniknięcie chorągwi, służącej do wydawania rozkazów i stanowiącej dla każdego walczącego punkt orientacyjny w wirze bitwy, wywołało panikę w wojskach zakonnych<ref name=":0" />. Szeregi krzyżackie zostały rozerwane, a oddział Altenburga rozbityw większości okrążony i w dużym stopniu wybity<ref name=":0" />. Sam wielki marszałek, ciężko ranny w twarz, dostał się do niewoli<ref name=":0" />. OkołoPozostali południaprzy życiu Krzyżacy zaczęli się poddawać. Poległ cały szereg dostojników zakonu: [[wielki komtur]] Otto von Bonsdorf, [[Komturzy elbląscy|komtur elbląski]] [[Herman von Oettingen]] i [[Komturzy gdańscy|komtur gdański]] [[Albert von Oer]], w sumie 56 braci krzyżackich. Zdobyto także wozy ze zdobyczą i wielką chorągiew Zakonu.
 
Oddział Altenburga został doszczętnie rozbity, jednak Łokietek postanowił podjąć pościg za głównymi siłami Krzyżackimi zmierzającymi na Brześć Kujawski. Około godz. 14, po wezwaniu pomocy przez uciekające niedobitki straży tylnej, nadciągnęły krzyżackieod siłystrony Brześcia główne isiły krzyżackie, które zawróciły w stronę Radziejowa. Do spotkania z wojskami Łokietka doszło w zaatakowałypobliżu polskiwsi obózPłowce. Bitwa popołudniowa miała charakter chaotyczny i toczyła się ze zmiennym szczęściem dla obu stron. KrzyżakomPoczątkowo przewagę miały wojska polskie, które doprowadziły do ucieczki część wojsk krzyżackich, tak, że zawracać je musiał komtur Reuss von Plauen<ref name=":0" />. Polakom w drugiej fazie bitwy udało się jednakwziąć odbićdo większośćniewoli więźniówHeinricha iReuss wielkąvon chorągiewPlauen zakonuoraz komtura golubskiego Eligera von Hohenstein<ref name=":0" />. Poległ też komtur toruński Heinrich Rube<ref name=":0" />. Tuż przed zmierzchem na pole bitwy zaczęły docierać oddziały krzyżackiej straży przedniej von Plauena, na widok którego oddziału król, według [[Jan Długosz|Długosza]], wycofał z pola bitwy swojego jedynego syna [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]]. W starciu z nowym oddziałem krzyżackim wojska Łokietka odniosły sukces, biorąc do niewoli dowodzącego nim komtura Bałgi Henryka Reuss von Plauen. Polacy wzięli też do niewoli kolejnych 40 braci-rycerzy, wielu innych znaczniejszych rycerzy i jeszcze więcej zbrojnych krzyżackich. Krzyżakom udało się jednak odbić większość więźniów w końcutym odbićDietricha taboryvon Altenburga i wielką chorągiew zakonu, w związku z czym król Łokietek wobec zapadających ciemności nakazał powolne wycofanie się z pola bitwy. Krzyżacy po bitwie zachowali przy życiu 10056 najcenniejszych polskich jeńców, resztę mordując<ref name=":0" />. Zgodnie z przekazami{{doprecyzuj|data=2018-01 kronikarza [[Wigand z Marburga|czyimi?}}Wiganda wz Marburga]] biskup [[Maciej z Gołańczy]] polecił po bitwie miałoprzed zginąćpochówkiem policzyć poległych i stwierdzono, że zginęło 4187 walczących po obu stronach, z których większość stanowili Krzyżacy.<ref Zmarłychname=":0" pochował biskup włocławski [[Maciej z Gołańczy|Maciej]]/>.
 
== Konsekwencje bitwy ==
Linia 38:
Komtur chełmiński Otto von Lautenberg pomimo odparcia ataku wojsk polskich, podjął decyzję o przerwaniu marszu na Brześć Kujawski i pod osłoną ciemności natychmiastowego odwrotu do [[Toruń|Torunia]] bez pochowania swoich własnych poległych. Decyzja o wycofaniu wojsk krzyżackich oznaczała zarazem przerwanie całej kampanii na ziemiach polskich, w związku z czym można tę bitwę uznać za sukces strategiczny Władysława Łokietka. Bitwa uniemożliwiła też połączenie się wojsk krzyżackich z wojskami czeskimi Jana Luksemburskiego, których współdziałanie mogło doprowadzić do upadku niedawno zjednoczonego Królestwa Polskiego.
 
Obie strony po bitwie starały się wykorzystać propagandowo swoje sukcesy. Bitwa bardzo wzmocniła morale wojsk polskich i odbiłazrobiła sięogromne głośnymwrażenie echemna wXIV Polsce.wiecznym Dużespołeczeństwie znaczeniepolskim<ref propagandowename=":0" miał/>. uroczystyPrzeświadczenie wjazdo potriumfie bitwiewojsk królapolskich podkreślał uroczysty wjazd Władysława Łokietka do Krakowa z wziętym do niewoli w bitwie komturem Henrykiem Reuss von Plauen i 40 innymi jeńcami<ref name=":0" />. O tym, że bitwa była polskim sukcesem świadczy też krzyżacka relacja z 1335 roku dla prokuratora krzyżackiego przy kurii papieskiej w Awinionie<ref name=":0" />.
 
== Pamięć o bitwie ==
Biskup włocławski [[Maciej z Gołańczy|Maciej]] ufundował w XIV w. na polu bitwy kaplicę.
 
* Biskup włocławski [[Maciej z Gołańczy|Maciej]] ufundował w XIV w. na polu bitwy kaplicę.
O bitwie zaczęto przypominać w Polsce w XIX wieku. Pisał o niej [[Julian Ursyn Niemcewicz]] w ''Śpiewach historycznych'', po tym gdy zwiedził pole bitwy w 1817 roku. Na jego polecenie wyryto też na kamiennej tablicy znajdującej się na polu bitwy pamiątkowy napis. W 1881 roku [[Józef Ignacy Kraszewski]] wydał powieść ''Jelita'' na temat bitwy, opartą na przekazie Długosza. W 1927 roku zawiązano komitet przygotowujący obchody 600-lecia bitwy, którego staraniem społeczeństwo południowych Kujaw wzniosło do 1933 roku w Płowcach 20-metrowy kopiec. W latach 1941–1944 kopiec został zniszczony przez Niemców, którzy zniszczyli także pomniczek na tablicę Niemcewicza z XIX wieku (samą tablicę ukryto przed zniszczeniem). W 1961 roku na miejscu bitwy wzniesiono nowy niewielki pomnik.
 
* O bitwie zaczęto przypominać w Polsce w XIX wieku. Pisał o niej [[Julian Ursyn Niemcewicz]] w ''Śpiewach historycznych'', po tym gdy zwiedził pole bitwy w 1817 roku. Na jego polecenie wyryto też na kamiennej tablicy znajdującej się na polu bitwy pamiątkowy napis.
Walki rycerzy polskich pod Płowcami zostały, po 1990 r., upamiętnione na [[Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie|Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie]] napisem na jednej z tablic, „PŁOWCE 27 IX 1331”.
* W 1881 roku [[Józef Ignacy Kraszewski]] wydał powieść ''Jelita'' na temat bitwy, opartą na przekazie Jana Długosza.
O bitwie zaczęto przypominać w Polsce w XIX wieku. Pisał o niej [[Julian Ursyn Niemcewicz]] w ''Śpiewach historycznych'', po tym gdy zwiedził pole bitwy w 1817 roku. Na jego polecenie wyryto też na kamiennej tablicy znajdującej się na polu bitwy pamiątkowy napis. W 1881 roku [[Józef Ignacy Kraszewski]] wydał powieść ''Jelita'' na temat bitwy, opartą na przekazie Długosza.* W 1927 roku zawiązano komitet przygotowujący obchody 600-lecia bitwy, którego staraniem społeczeństwo południowych Kujaw wzniosło do 1933 roku w Płowcach 20-metrowy kopiec. W latach 1941–1944 kopiec został zniszczony przez Niemców, którzy zniszczyli także pomniczek na tablicę Niemcewicza z XIX wieku (samą tablicę ukryto przed zniszczeniem). W 1961 roku na miejscu bitwy wzniesiono nowy niewielki pomnik.
* W 1961 roku na miejscu bitwy wzniesiono nowy niewielki pomnik.
* Walki rycerzy polskich pod Płowcami zostały, po 1990 r.roku, upamiętnione na [[Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie|Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie]] napisem na jednej z tablic, „PŁOWCE 27 IX 1331”.
 
== Zobacz też ==
Linia 54 ⟶ 57:
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
 
* [[Tomasz Jurek|Jurek T.]], ''Uwagi o bitwie pod Płowcami'', [w:] [[Ziemia Kujawska (czasopismo naukowe)|Ziemia Kujawska]], t. 9, 1993
* [[Marian Biskup|Biskup M.]], ''Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521'', Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2014, s. 37-42
* Matuszyński M., ''Próba analizy bitwy pod Płowcami'', [[Przegląd Historyczno-Wojskowy]], t. 1, 1929
 
== Linki zewnętrzne ==