Józef Sułkowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
drobne techniczne
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Życiorys: ilustracja, źródła/przypisy, drobne merytoryczne
Linia 24:
|wikicytaty =
}}
[[Plik:Friedrich Kühn - Popiersie Józefa Sułkowskiego.jpg|thumb|Friedrich Kühn - Popiersie Józefa Sułkowskiego]]
[[Plik:Fort Sulkowski.jpg|thumb|Fort Sulkowski]]
'''Józef Sułkowski''' herbu [[Sulima (herb szlachecki)|Sulima]] (ur. [[17 stycznia|17]] lub [[18 stycznia]] [[1773]] w [[Rydzyna|Rydzynie]] – zm. [[22 października]] [[1798]] w [[Kair]]ze), polski [[Oficer (wojsko)|oficer]], [[adiutant]] [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]], [[zakon maltański|kawaler maltański]]<ref>Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, s. 428.</ref>.
 
Syn Teodora Sułkowskiego, pułkownika wojsk [[Święte Cesarstwo Rzymskie|cesarskich]] i Węgierki Julii Quelisk.
 
== Życiorys ==
Wychowany przez wuja, ordynata rydzyńskiego księcia [[August Kazimierz Sułkowski|Augusta Sułkowskiego]]. 1 stycznia 1783 roku rozpoczął, jako kadet, służbę w [[10 Regiment Pieszy Ordynacji Rydzyńskiej|10 Regimencie Pieszym Koronnym]]. 1 kwietnia 1784 roku awansował tam na podchorążego, następnie 29 grudnia tegoż roku na chorążego. 15 maja 1786 roku awansował na [[porucznik]]a, a 16 czerwca 1791 roku na [[Kapitan (ranga)|kapitana]]. Mimo arystokratycznego pochodzenia [[Konstytucja 3 maja|Konstytucję 3 maja]] uważał za ''„nieśmiałą, niepełną, zbyt ustępliwą wobec kastowych uprzedzeń i wstecznych wyobrażeń szlachty”''<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Gdy Napoleon dowiedział się o zabiciu Józefa Sułkowskiego, nawet nie przerwał obiadu. Czy wysłał polskiego adiutanta na śmierć? |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-10-23 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,24058807,gdy-napoleon-dowiedzial-sie-o-zabiciu-jozefa-sulkowskiego.html |język = pl-PL}}</ref>.
 
Uczestniczył w [[Wojna polsko-rosyjska 1792|wojnie polsko-rosyjskiej]] w 1792 roku, jako jeden z pierwszych został odznaczony nowo ustanowionym orderem [[Order Virtuti Militari|Virtuti Militari]] za męstwo okazane podczas obrony przeprawy mostowej, podczas [[bitwa pod Zelwą|bitwy pod Zelwą]]. [[Generał]] [[Michał Zabiełło]] tak pisał o nim do króla:
{{cytatD|''Kapitan Sułkowski na czele strzelców służył... Pełen brawury i zdolności. W ostatniej rozprawie... zatrzymał i odrzucił od mostu więcej niż 400 kozaków trzydziestoma strzelcami. Zawsze się naraża. Oficer ten młody, bardzo świetny na wojnie i daje największe nadzieje.''|Michał Zabiełło<ref>M. Brandys, s. 59.</ref>}}
 
Po zakończeniu wojny wyjechał do Francji, gdzie od rewolucyjnego rządu francuskiego otrzymał misję dyplomatyczną do [[Turcja|Turcji]]. Misji tej jednak nie wypełnił, gdyż dowiedziawszy się o wybuchu [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] w 1794 roku przekradł się z powrotem do kraju, aby stanąć do walki. Przybył za późno, gdyż powstanie już upadało. Po krótkim udziale w ostatnich walkach ponownie wyjechał do [[Francja|Francji]]. Od 1793 r. obywatel Republiki Francuskiej.
 
We Francji udało mu się wstąpić do armii francuskiej w stopniu kapitana i otrzymać przydział do generała [[Louis-Alexandre Berthier|Berthiera]] w północnych [[Włochy|Włoszech]]. Traktowany z nieufnością, przez pierwsze miesiące służby w Armii Włoch był odsuwany od pracy sztabowej i wysyłany do walki. Wyróżniwszy się walecznością podczas ataku na czele trzystu grenadierów na redutę San Giorgio i zdolnościami taktycznymi w czasie [[I koalicja antyfrancuska#Napoleon we Włoszech|kampanii włoskiej]] w 1796 roku, Sułkowski został zauważony przez [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]], który mianował Sułkowskiego swoim adiutantem. W [[Bitwa pod Arcole|bitwie pod Arcole]] został poważnie ranny ratując życie Napoleona<ref name=":0" />. Po zakończeniu kampanii włoskiej powrócił do [[Paryż]]a, gdzie zajął się organizowaniem [[Biblioteka|biblioteki]] wojskowej dla [[Napoleon Bonaparte|Bonapartego]]. Skonfliktował się z [[Jan Henryk Dąbrowski|Janem Henrykiem Dąbrowskim]] na tle listy obsady oficerskiej [[Legiony Polskie we Włoszech|Legionów Polskich we Włoszech]], w którym Napoleon wziął stronę Dąbrowskiego. Chcąc odzyskać utraconą pozycję u Napoleona, odrzucił ofertę nowego wodza Armii Włoch, generała [[André Masséna|André Massény]], który zamierzał uczynić z niego swojego szefa sztabu głównego.
 
W 1798 roku otrzymał nominację na [[Dowódca brygady|brygadiera]] i wyruszył z Napoleonem na [[Wyprawa Napoleona do Egiptu|wyprawę do Egiptu]]. Sułkowski jako jeden z pierwszych wdarł się na mury twierdzy na [[Malta (wyspa)|Malcie]]<ref name=":0" />. Brał udział w kilku bitwach (między innymi wpodczas oblężenia [[Aleksandria|Aleksandrii]] i [[Bitwa pod piramidami|pod piramidami]]) odnosząc kilka ran. Za odwagę wykazaną podczas [[Bitwa pod Salkeyeh|bitwy pod Salkeyeh]] Napoleon awansował go z szefa szwadronu na szefa brygady, co oznaczało zamianę szlifów kapitana na dystynkcje pułkownika<ref name=":0" />. Po podleczeniu ran Sułkowski zginąłzostał przydzielony przez Napoleona do zadań cywilnych w Instytucie Egipskim zajmując się organizacją sądów i oświatą. Sułkowski zginął 22 październiku 1798 roku, wgdy czasiewracając walkize zzwiadu, na przedmieściach Kairu został zaatakowany przez oddziałemoddział powstańczympowstańczy. Aby uczcić jego pamięć Napoleon nazwał imieniem Sułkowskiego jeden z fortów pod Kairem. Jego nazwisko też zostało wpisane na kolumnie południowej [[Łuk Triumfalny w Paryżu|Łuku Triumfalnego]] w Paryżu<ref>[http://napoleon.org.pl/varia/luktr.php Nazwy miejscowości z terenu Polski oraz polskie nazwiska na Łuku Triumfalnym w Paryżu].</ref>.
 
W swym raporcie dla [[Dyrektoriat]]u Bonaparte napisał: