Wersja z 21:54, 3 sty 2008 edytuj 83.175.191.126 (dyskusja) →‎Bibliografia ← poprzednia edycja		Wersja z 21:31, 26 sty 2008 edytuj anuluj edycję Cancre (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 34 334 edycje poprawki, drobne merytoryczne następna edycja →
Linia 1: [[Image:Dangolsheimer Muttergottes.jpg\|thumb\|Madonna z Dzieciątkiem]] '''Mikołaj Gerhardt z Lejdy''' (ur. w [[Gondorf]] nad [[Mozela\|Mozelą]] ok. [[1430]], zm. [[1473]]) - późnogotycki rzeźbiarz niemiecki. Najprawdopodobniej artysta mieszkał w [[Trewir]]ze, a potem w [[Strasburg]]u, gdzie działał w latach [[1463]]-[[1467]]. Pracował także w [[Wiedeń\|Wiedniu]]. ~~{{dopracować\|uporządkować artykuł, bibliografia, linki}}~~ Artysta ten wytworzył swój własny indywidualny styl odznaczający się wnikliwą obserwacją natury, tak rzadką dla [[średniowiecze\|średniowiecza]]. Dzieła Mikołaja z Lejdy cechuje finezja detalu, realizm oraz psychologiczna głębia przedstawianych postaci. ~~==Rys biograficzny==~~ Wczesne dzieła to między innymi: pomnik nagrobny arcybiskupa von Siercka w Trewirze oraz epitafium kanonika Busanga w katedrze strasburskiej. Jednym z najsłynniejszych dzieł jest portal kancelarii Ratusza w Strasburgu, zachowany fragmentarycznie w różnych muzeach. Portal pomyślany był jako łuk triumfalny, głoszący ~~chwalę~~chwałę Strasburga ~~eksponując~~i eksponujący tarcze z ~~Herami~~herbami rożnych instytucji. Jednak o przełomowym charakterze jego twórczości świadczy najlepiej inne dzieło, mianowicie krucyfiks z cmentarza w [[Baden-Baden]]. W dziele tym Mikołaj z Lejdy po raz pierwszy w rzeźbie północnoniemieckiej wyraził temat ~~Zbawiciela~~Chrystusa na krzyżu za pomocą konsekwentnie stosowanych środków naturalizmu niderlandzkiego. Chrystus przedstawiony został tu jako wycieńczony, konający człowiek. ~~Jego umęczone i wyniszczone ciało przemawia do nas i uzmysławia ogrom Jego cierpienia.~~▼ '''Mikołaj Gerhardt z [[Lejda\|Lejdy]]''' urodził się w [[Gondorf]] nad [[Mozela\|Mozelą]], ok. roku [[1430]]. Artysta ten wytworzył swój własny indywidualny styl odznaczający się wnikliwą obserwacją natury, tak rzadką dla [[średniowiecze\|średniowiecza]]. Najprawdopodobniej artysta mieszkał w [[Trewir]]ze a potem w [[Strasburg]]u gdzie działał w latach [[1463]]-[[1467]]. Pracował także w [[Wiedeń\|Wiedniu]]. W 1467 roku Mikołaj przybył do Wiednia na wezwanie cesarza [[Fryderyk III\|Fryderyka III]], który zamówił u niego pomnik nagrobny. Mikołaj z Lejdy zdołał wykonać tylko płytę nagrobną z ~~leżąca~~leżącą postacią władcy w kapłańskich szatach (dziś w [[Katedra Śwśw. Szczepana w Wiedniu\|katedrze wiedeńskiej]]). O artyzmie tego rzeźbiarza świadczy niewielkie choć znaczące dzieło, tak zwany „Autoportret”. Jest to postać zamyślonego mężczyzny, który naturalnym gestem opiera głowę na dłoni. ▼ ~~==Twórczość==~~ Mikołaj z Lejdy wprowadził do sztuki środki analitycznego naturalizmu, wypracowane przez malarzy niderlandzkich XV wieku i połączył je z ekspresją form łamanych . Wywarło to decydujący wpływ na rzeźbę górnoreńską i wyznaczyło dalsze kierunki poszukiwań najważniejszym środowiskom rzeźbiarskim w całej Europie środkowej. Wpływ Mikołaja z Lejdy widoczny jest wyraźnie w drugiej połowie XV wieku w południowych Niemczech i Austrii. Przykładem jest twórczość [[Wit Stwosz\|Wita Stwosza]], Jörga Syrlina Starszego, Jana z Akwizgranu, Konrada Sifera czy Hansa Hammera. ▼ ~~Dzieła Mikołaja z Lejdy cechuje finezja detalu, zadziwiający realizm oraz psychologiczna głębia przedstawianych postaci.~~ ~~Wczesne dzieła to miedzy innymi: pomnik nagrobny arcybiskupa von Sierka w Trewirze oraz epitafium kanonika Busnanga w katedrze Strasburskiej.~~ ▲Jednym z najsłynniejszych dzieł jest portal kancelarii Ratusza w Strasburgu, zachowany fragmentarycznie w różnych muzeach. Portal pomyślany był jako łuk triumfalny głoszący chwalę Strasburga eksponując tarcze z Herami rożnych instytucji. Jednak o przełomowym charakterze jego twórczości świadczy najlepiej inne dzieło, mianowicie krucyfiks z cmentarza w Baden-Baden. W dziele tym Mikołaj z Lejdy po raz pierwszy w rzeźbie północnoniemieckiej wyraził temat Zbawiciela na krzyżu za pomocą konsekwentnie stosowanych środków naturalizmu niderlandzkiego. Chrystus przedstawiony został tu jako wycieńczony, konający człowiek. Jego umęczone i wyniszczone ciało przemawia do nas i uzmysławia ogrom Jego cierpienia. ▲W 1467 roku Mikołaj przybył do Wiednia na wezwanie cesarza Fryderyka III, który zamówił u niego pomnik nagrobny. Mikołaj z Lejdy zdołał wykonać tylko płytę nagrobną z leżąca postacią władcy w kapłańskich szatach (dziś w [[Katedra Św. Szczepana w Wiedniu\|katedrze wiedeńskiej]]). O niezwykłym artyzmie tego rzeźbiarza świadczy niewielkie choć znaczące dzieło, tak zwany „Autoportret”. Jest to postać zamyślonego mężczyzny, który naturalnym gestem opiera głowę na dłoni. Jest to fragment rzeczywistości. ===Bibliografia===▼ ▲Mikołaj z Lejdy wprowadził do sztuki środki analitycznego naturalizmu, wypracowane przez malarzy niderlandzkich XV wieku i połączył je z ekspresją form łamanych . Wywarło to decydujący wpływ na rzeźbę górnoreńską i wyznaczyło dalsze kierunki poszukiwań najważniejszym środowiskom rzeźbiarskim w całej Europie środkowej. Wojciech Marcinkowski, "''Mikołaj z Lejdy"'', "Foliae Historiae Artium", 2002. ▼ Wpływ Mikołaja z Lejdy widoczny jest wyraźnie w drugiej połowie XV wieku w południowych Niemczech i Austrii. Przykładem jest twórczość [[Wit Stwosz\|Wita Stwosza]], Jörga Syrlina Starszego, Jana z Akwizgranu, Konrada Sifera czy Hansa Hammera. [[Willibald ~~Sauerlander~~Sauerländer]], "''Rzeźba średniowieczna"'', Warszawa 1978.▼ Wojciech Walanus, "''Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540"'', Kraków 2006.▼ Rolf Toman (red.), "''Gotyk"'', Koln 1998.▼ ===Linki zewnętrzne=== ▲==Bibliografia== *[http://www.wga.hu/frames-e.html?/html/g/gerhaert/index.html Galeria dzieł] [[Kategoria:niemieccy rzeźbiarze]] ▲Wojciech Marcinkowski "Mikołaj z Lejdy" Foliae Historiae Artium 2002. [[de:Niclas Gerhaert van Leyden]] ▲Wojciech Walanus "Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540" Kraków 2006 [[en:Nikolaus Gerhaert]] [[nl:Nikolaus Gerhaert]] ▲Willibald Sauerlander "Rzeźba średniowieczna" Warszawa 1978 [[sl:Nikolaus Gerhaert]] ▲Rolf Toman (red.) "Gotyk" Koln 1998 ~~[[Kategoria:Rzeźbiarze]]~~

Nikolaus Gerhaert: Różnice pomiędzy wersjami