Układ podwójny kontaktowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
edycja niektórych inf.
znaczna rozbudowa, zmiany merytoryczne
Linia 1:
'''Układ kontaktowy''' - ciasny [[gwiazda podwójna|układ podwójny]] gwiazd, krążących na tyle blisko, że wypełniają one swoje [[powierzchnia Roche'a|powierzchnie Roche'a]]. Mogą one nawet utworzyć wspólną otoczkę obu składników.
Przykładem takiego układu jest Beta Lyae. Jest to układ dwojga gwiazd, które krążą tak blisko,
że praktycznie się stykają.Siły pływowe powoduję zniekształcenie powierzchni obu gwiazd. Co pewien czas następuje wyrwanie materii z towarzysza lub jej stały przepływ. Takie układy są niezwykle niestabilne i mogą skończyć się eksplozją.
 
Siły pływowe powodują znaczne zniekształcenie obu gwiazd. Ich zewnętrzne warstwy stykają się w okolicy [[punkt libracyjny|punktu Lagrange'a]] L<sub>1</sub>, co sprawia, że następuje między nimi stała wymiana materii. Taki układ jest bardzo niestabilny i w toku jego ewolucji może dojść do wybuchu [[supernowa|supernowej]].
Gdy jednym z elementów takiego układu jest [[biały karzeł]], ów układ jest praktycznie
skazany na destrukcję. Masa karła rośnie aż przekroczy ona granice Chandrasekhara
pojawia się (eksploduje) supernowa typu Ia.
 
Pewną zagadką jest powstawanie tak ciasnych układów podwójnych. Uważa się, że wiele spośród nich to w rzeczywistości [[gwiazda wielokrotna|układy wielokrotne]], w których oddziaływanie trzeciego towarzysza prowadzi do zbliżenia pozostałych dwóch gwiazd.
Przepływy materii mogą powodować różne anomalie np.
układ podwójny PSR 1937+21 w Lisku posiada najszybszy pulsar
(powodem zwiększonej rotacji pulsara jest przepływ materii z otoczenia).
 
Prawie wszystkie znane układy kontaktowe są jednocześnie [[Gwiazda zmienna zaćmieniowa|układami zaćmieniowymi]]. Są one znane także jako [[gwiazdy zmienne typu W UMa|zmienne typu W Ursae Majoris]].
 
== Zobacz też ==
* [[Układ kataklizmiczny]]
 
[[Kategoria:astronomiaGwiazdy podwójne|*]].
Zobacz też: [[gwiazda podwójna]]
 
[[en:Contact binary]]
[[Kategoria:astronomia]].
[[es:Estrella binaria de contacto]]
[[fr:Binaire à contact]]