'''Odśrodkowy regulator obrotów''' – [[urządzenie]] automatyczne, wykorzystujące [[siła odśrodkowa|siłę odśrodkową]] do stabilizacji obrotów przez dławienie za pomocą [[Przepustnica|przepustnicy]] dopływu [[para|pary]] w [[maszyna parowa|maszynie parowej]]. Zastosowany pierwszy raz w [[1788]] przez [[James Watt|Jamesa Watta]].
W maszynie parowej istniał problem [[sterowanie|sterowania]] [[moc]]ą. Trudne było utrzymywanie jejstałych naobrotów stałymprzy poziomie,zmieniającej dlategosię abyodbieranej uniknąćmocy. nadmiernegoRegulator przegrzaniaWatta asamoczynnie tymzmniejszał samymlub niekontrolowanegozwiększał wzrostudopływ mocy,pary wrazutrzymując zstałą wzrostemprędkość obrotówobrotową. [[regulator]]wwyniku[[siłaodśrodkowa|siłyodśrodkowej]]automatyczniezmniejszał dopływ pary.
Patrząc na obrazek. Jeśli maszyna jest w spoczynku to ciężarki (kulki) są na samym dole, a przepustnica jest maksymalnie otwarta. Jeśli otworzymy dopływ pary lub ja zaczniemy produkować to [[maszyna parowa]] zacznie pracować co oznacza ze zamieni energie pary na [[energia kinetyczna|energię kinetyczną]] obracającego się koła. Obracające się koło maszyny parowej połączone jest z regulatorem obrotów czyli- wirującymi kulkami, którekulki zaczynają się obracać. WNa tymkulki momencieregulatora pracujądziałają dwie siły na regulator. Siła grawitacji przyciągająca kulki kupionowo dołowiw dół oraz siła odśrodkowa odpychającaodciągająca kulki na zewnątrz, co przy takiej konstrukcji regulatora powoduje dodatkowo unoszenie się tych kulek ku gorzegórze. Patrząc na rysunek, unosząceUnoszące się kulki przyciągały poziome ramie po lewej stronie w dol, a po stronie prawej czyli po stronie przepustnicy w gore co powodowałopowodowały zamykanie się przepustnicy, a to następnie skutkowało mniejsza ilością pary czylidostarczanej energii.do Wmaszyny tymparowej. momencie maszynaMaszyna zwalniała, malała wiec siła odśrodkowa, kulki opadały w doldół wiec przepustnica się otwierała i tym samym dolatywałodostarczała więcej pary czyli energii dopływającej do maszyny.
W zależności od dobranych wielkości maszyny, regulatora, dopływu pary,odbiorui energii przez inna maszynę np szwalnicza;obciążenia maszyna parowa moglamogła rytmicznie oscylować wokół pewnej prędkości obrotowej lub jeśli parametry były dobrze dobrane ustalała się jedna stała [[prędkość]].
Regulator pokazany na rysunku jest regulatorem tylko grawitacyjnym, to znaczy przy jego pomocy można było uzyskać tylko jedna prędkość obrotową maszyny. Aby zmienić ta prędkość należało zatrzymać maszynę i wymienić kulki na lżejsze (niższe obroty) lub cięższe (wyższe obroty). Późniejsze/lepsze regulatory posiadały w swojej budowie dodatkowo sprężynę z regulacja napięcia. W ten sposób do dwóch sil opisanych powyżej doszła trzecia łatwo regulowana.
