Nervión: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Gisbern (dyskusja | edycje)
Nowa strona: {{Rzeka_infobox| nazwa_rzeki=Nervión(Nerbioi)| rzeka_grafika=Image:SaltoNervionInvierno.jpg| opis_zdjęcia=Wodospad i kanion Délica| ...
 
Allgau (dyskusja | edycje)
mNie podano opisu zmian
Linia 21:
rzeki_kontynent=Rzeki Europy|}}
 
'''Nervión''' ( [[Język baskijski|baskijski]] ''Nerbioi'' ) jest rzeką na [[Półwysep Iberyjski|Półwyspie Półwyspu IberyjskiegoIberyjskim]], która płynie przez północną [[Hiszpania|Hiszpanię]] uchodząci uchodzi do [[Zatoka Biskajska|Zatoki Biskajskiej]].
 
Źródła znajdują się na granicy prowincji [[Burgos]] i [[Prowincja Araba|ÁlavaAraba]], na północnych stokach [[Góry Kantabryjskie|Gór Kantabryjskich]] w paśmie Sierra de Guillarte, na wysokości około 850 m. n.p.m. . Kilka kilometrów od źródeł, już na obszarze gór Sierra Salvada znajduje się imponujący [[uskok]], z którego rzeka spada w postaci 270 metrowego [[wodospad|wodospadu]], a następnie kontynuuje swój bieg głęboko wciętą doliną Délica w kierunku północno-wschodnim wpływając do prowincji [[Vizcaya]] w pobliżu miasta [[Orduña]]. W mieście [[Basauri]] łączy się z rzeką [[Ibaizabal]] (rzeki i przepływ podobnej wielkości), tworząc w ten sposób jedną rzekę pod nazwą [[Ria de Bilbao]] lub Nervión-Ibaizabal. Razem dzielą [[aglomeracja|aglomerację]] [[Bilbao]] (Gran Bilbao) na dwie części. Po pokonaniu 72 km rzeka uchodzi do [[Zatoka Biskajska|Zatoki Biskajskiej]] pomiędzy miastami [[Portugalete]] i [[Getxo]]. [[Pływy morskie]] docierają do 15 km w głąb lądu, osiągając rejon starego miasta [[Bilbao]].
 
'''Główne dopływy:'''
 
* prawe: Zuncuela (potok), Altube, Orozco, Ceberio (Zeberio), Zollo (strumień), Azpiunza (strumień), Ibaizabal
 
* lewe: Ledaño (potok), Izorian
 
'''Główne dopływy [[Ria de Bilbao]] (Nervión-Ibaizabal):'''
 
* prawe: Asua, Gobelas
 
* lewe: Cadagua, Galino
 
 
==Etymologia i kontrowersje==
Pomimo obecnie używanej hiszpańskiej nazwy Nervión, pochodzącej od rzymskiego cesarza [[Nerwa|Nerwy]], tradycyjna (baskijska) nazwa odcinka od [[Basauri]] do ujścia jestto [[''Ibaizabal]]'', co w [[Język baskijski|języku baskijskim]] oznacza „szeroką''szeroką rzekę”rzekę''. Ta nazwa ujściowego odcinka była w użyciu od [[XI]] do [[XX]] w. Dane hydrologiczne i geologiczne zdają się potwierdzać, iż główną rzeką nie jest Nervión lecz [[Ibaizabal]]. W związku z tym występują różnice w ocenie długości rzeki oraz powierzchni jej [[Dorzecze|dorzecza]]. Powierzchnia dorzecza samej rzeki Nervión wynosi około 530 km<sup>2</sup>², natomiast powierzchnia dorzecza całego systemu z rzeką [[Ibaizabal]] oraz rzekami uchodzącymi do [[Ria de Bilbao]] wynosi około 1900 km<sup>2</sup>².
 
Pomimo obecnie używanej hiszpańskiej nazwy Nervión, pochodzącej od rzymskiego cesarza [[Nerwa|Nerwy]], tradycyjna (baskijska) nazwa odcinka od [[Basauri]] do ujścia jest [[Ibaizabal]], co w [[Język baskijski|języku baskijskim]] oznacza „szeroką rzekę”. Ta nazwa ujściowego odcinka była w użyciu od [[XI]] do [[XX]] w. Dane hydrologiczne i geologiczne zdają się potwierdzać, iż główną rzeką nie jest Nervión lecz [[Ibaizabal]]. W związku z tym występują różnice w ocenie długości rzeki oraz powierzchni jej [[Dorzecze|dorzecza]]. Powierzchnia dorzecza samej rzeki Nervión wynosi około 530 km<sup>2</sup>, natomiast powierzchnia dorzecza całego systemu z rzeką [[Ibaizabal]] oraz rzekami uchodzącymi do [[Ria de Bilbao]] wynosi około 1900 km<sup>2</sup>.
 
==Historia i ekonomia==
 
[[Image:Granbilbao.jpg|thumb|250px|Ria de Bilbao]]
Od czasów antycznych dolina i miasto [[Orduña]] pełniły rolę łącznika pomiędzy centralną a północną częścią [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]]. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] biegła tędy granica pomiędzy prowincją [[Vizcaya]] a powiatami [[Kastylia|Kastylii]]. W mieście [[Orduña]] byłznajdował się punkt poboru opłat ([[myto]]). Przez wieki Nervión pełnił ważną rolę korytarza komunikacyjnego łączącego [[Kraj Basków]] z resztą [[Hiszpania|Hiszpanii]]. Jednocześnie wzrosła rola położonego przy ujściu miasta [[Bilbao]]. Ze względu na wzrost wydobycia rud żelaza w [[Góry Kantabryjskie|Górach Kantabryjskich]] miasto stało się wkrótce największym portem północnej Hiszpanii, gdzie przeładowywano rudę żelaza, węgiel, koks i wyroby przemysłu ciężkiego oraz chemicznego. Coraz większe zastosowanie stali spowodowało budowę wzdłuż rzeki kilku zakładów hutniczych, z których pierwszy w [[Baracaldo]] zainaugurował swoją działalność w 1854 r<ref>L.{{cytuj książkę |nazwisko=Straszewicz - |imię=Ludwik |tytuł=Hiszpania, Wyd.|wydawca=Państwowe PWNWydawnictwo ISBNNaukowe |miejsce=Warszawa |rok=1982 |isbn=83-01-04037-8}}</ref>. W taki sposób wzrosła jeszcze bardziej rola komunikacyjna, co doprowadziło w 1863 r. do wybudowania wzdłuż rzeki linii kolejowej.
 
==Środowisko==
 
[[Image:Bilbao satelite.png|thumb|250px|Wielkie Bilbao]]
Po wielu latach oddziaływania [[Przemysł ciężki|przemysłu ciężkiego]] wody rzeki, zwłaszcza na odcinku ostatnich 25 km stały się ekologicznie martwe. Poziom zawartości [[tlen|tlenu]] w wodzie był o 20% niższy od normy. Wraz z upadkiem przemysłu ciężkiego związanego głównie z zaniechaniem wydobycia rud żelaza oraz wysokimi kosztami produkcji stali rzeka stopniowo ulega samooczyszczeniu. Zmiana sposobu zagospodarowania wspomagana przez władze lokalne od początku lat 90-tych jest najbardziej widoczna w samym [[Bilbao]], gdzie w miejscu dawnych zakładów przemysłowych powstają nowoczesne biurowce, siedziby banków czy też zaprojektowane przez [[Frank Gehry|Franka O. Gehry'ego]] słynne [[Muzeum Guggenheima w Bilbao|Muzeum Guggenheima]].
 
 
{{Przypisy}}
 
{{==Przypisy}}==
<references/>
 
== Źródła ==
 
* [http://usuarios.lycos.es/rioseneuskadi Rios de Euskadi]
* [http://www.chcantabrico.es Confederación Hidrográfica del Cantábrico]
* [http://www.ine.es/welcoing.htm Instituto Nacional de Estadistica]
 
[[Kategoria:Rzeki Hiszpanii]]
 
<!-- Interwiki -->
[[de:Nervión]]
[[en:Nervión]]